Chị Nguyễn Thị Hoàn bên vườn phật thủ đang cho thu hoạch
Yêu cây - cây chẳng phụ công người
Dáng người khắc khổ lam lũ nhưng rất nhanh nhẹn hoạt bát, tính cách cởi mở, chị Nguyễn Thị Hoàn, quê gốc ở xã Đắc Sở, huyện Hoài Đức cũ (Hà Nội) chia sẻ câu chuyện triển khai mô hình trồng phạt thủ ngay tại vườn. Chúng tôi lần đầu gặp mặt đã có cảm tình và yêu mến tinh thần quyết tâm, vượt khó của chị. Chị Hoàn dẫn chúng tôi thăm vườn phật thủ đang cho thu hoạch. Nhìn những cây phật thủ trĩu quả, xanh mướt giữa vùng đất bãi mát mẻ mang lại thu nhập khá cao so với các cây trồng khác, đặc biệt, giải quyết việc làm ổn định cho từ 3 - 5 lao động với mức thu nhập từ 5 - 7 triệu đồng/người/tháng.
Chi Hoàn kể: Do gia đình có nghề trồng phật thủ lâu năm thấy có lãi mà không có đất để nhân rộng. Vốn là người “tham công, tiếc việc”, không muốn rảnh tay “ngồi chơi xơi nước” trong điều kiện còn trẻ phải làm kinh tế để nuôi con cái ăn học. Năm 2021, sau khi khảo sát vùng đất ven sông Hồng thuộc xã Liên Châu, nhận thấy nông dân bỏ hoang nhiều ruộng đất nên gia đình liên hệ mượn được gần 2 ha ruộng đất tại cánh đồng Ba Trại - thôn Nhật Chiêu, xã Liên Châu để triển khai trồng cây phật thủ. Nghĩ là làm, chị Hoàn bàn với chồng mua vật tư, máy tưới nước, thuê nhân công, máy cày làm đất, khơi luống để trồng cây phật thủ trên gần 2 ha cánh đồng Ba Trại ven sông Hồng. Chị Hoàn cho biết, nếu được mùa, được giá thì việc làm giàu tư cây phật thủ không xa vời. Bởi đây là cây thuộc họ dầu, các doanh nghiệp rất cần để sản xuất tinh dầu thơm đông nam dược liệu làm đẹp phục vụ nhu cầu đời sống.
Để triển khai hiệu quả mô hình trồng phật thủ trên đất bãi có độ ẩm cao “đất lạnh”, dễ úng ngập về mùa mưa, chị Hoàn phải nhờ chuyên gia, kỹ thuật viên có kinh nghiệm ở tỉnh và Viện cây trồng Trung ương tìm hiểu đưa ra các giải pháp hữu ích triển khai trên thực tế. Ngoài ra, chị còn tìm hiểu thực tế một số mô hình ở trong và ngoài tỉnh, đồng thời tìm kiếm trên mạng học hỏi kinh nghiệm. Với chi phí đầu tư trồng phật thủ ban đầu cây giống không lớn khoảng 30 nghìn đồng /cây. Tuy nhiên, tuổi thọ của cây cho thu hoạch từ 4 - 5 năm; mỗi cây cho khoảng 30 kg quả/năm, với sản lượng từ 13 -15 tấn/ha. Ước tính sau trừ chi phí thu lãi sẽ đạt từ 120-200 triệu đồng/ha/năm.
Sau 2 năm trồng, chăm sóc và ứng dụng các kỹ thuật khoa học công nghệ, năm 2023 vườn phật thủ của gia đình chị đã cho ra quả quanh năm, bình quân cho từ 30 - 50 quả/cây. Với giá bán từ 5.000 - 10.000 đồng/quả, dịp Tết giá bán phật thủ cảnh trung bình được 50 -100 cây quả cảnh phật thủ gia đình thu về gần 500 triệu đồng. Năm 2024, do ảnh hưởng mưa lũ chỉ thu được 300 triệu đồng. Dự kiến năm 2025, gia đình sẽ thu được từ bán phật thủ khoảng 500 triệu đồng.
Quả không ăn được nhưng dễ tiêu thụ và giá cao
Theo chi Hoàn, phật thủ không phải là loại cây trồng khó tính nhưng để có được vườn phật thủ quả đẹp, “nhiều ngón” giá bán cao thì người trồng phải hiểu rõ quy luật sinh trưởng của cây như: Bón phân phải theo định kỳ, bón kết hợp phân hóa học với phân sinh học mà không bón ồ ạt và bón phải đều vì nếu nhiều quá hoặc ít quá cây sẽ chết. Riêng việc bón các loại phân cao cấp, phân gà ủ trấu, phân lợn thì phải qua xử lý, bảo đảm phân mát vì nếu phân còn nóng mà bón cây sẽ chết. Quả phật thủ không ăn được nhưng tiềm năng làm giàu từ loại quả “bàn tay của phật” này rất lớn, bởi quả có mùi thơm dịu nhẹ, thời gian bảo quản dài từ 1 - 4 tháng. Đặc biệt, loại quả này còn được nhiều doanh nghiệp, đơn vị thu mua làm tinh dầu thơm nên thị trường tiêu thụ rất rộng mở. Vì vậy, đòi hỏi người trồng am hiểu “tính nết” của cây, và các loại bệnh thường gặp trên cây, cây rất nhạy cảm với bọ trĩ, bọ rày. Khi bị nhiễm bệnh không xử lý kịp thì cây cho quả kém, xấu, thậm chí sẽ không cho quả. Hằng ngày chị phải kiểm tra cây, thời kỳ quả non, sâu bệnh, kịp thời phát hiện sâu bệnh hại để xứ lý kỹ thuật để cây cho quản sai và đẹp mắt.
Chậu cây và quả phật thủ mang hình “bàn tay phật” của vườn nhà chị Nguyễn Thị Hoàn bán dịp Tết Nguyên đán từ 100 - 200 nghìn đồng/chậu cây
Nhân rộng mô hình kinh tế điểm
Sau hơn 4 năm triển khai thực tế, mô hình trồng phật thủ của gia đình chị Hoàn là 1 trong 3 mô hình điểm của xã cho thấy đạt hiệu quả kinh tế cao trên đồng đất ven sông Hồng. Mô hình trồng phật thủ bán tinh dầu của chị tạo ra cơ hội giúp nhiều người dân trên địa bàn trong và ngoài xã biết đến thăm quan học tập kinh nghiệm nhân rộng. Qua đó nâng cao thu nhập cải thiện cuộc sống, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tập trung hàng hóa đem lại giá trị cao cho nhiều người dân trên địa bàn. Chị Hoàn cho biết, mong muốn chứng minh được sản phẩm này đạt hiệu quả kinh tế cao, nhân rộng điển hình và ai có nhu cầu em sẽ chia sẻ kinh nghiệm từ nhân cây giống, chăm sóc phật thủ cảnh bán ngày Tết hiệu quả cao.
Chủ tịch UBND xã Liên Châu Đỗ Hải Đăng cho biết: Gia đình chị Nguyễn Thị Hoàn là hộ dân tiêu biểu trong xã, dám nghĩ, dám làm chịu khó học hỏi khoa học kỹ thuật để áp dụng trong việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, góp phần cực trong việc thay đổi, cách nghĩ, cách làm của người dân trên địa bàn xã đẩy mạnh phát triển kinh tế gia đình, thúc đẩy mục tiêu xây dựng NTM kiểu mẫu của địa phương. Đến nay, toàn xã có trên 20 hộ trồng phật thủ với diện tích khoảng 25ha và diện tích trồng sẽ tiếp tục được mở rộng trong thời gian tới.
Xuân Hùng