Làn sóng chuyển dịch đầu tư - Bài 1: Việt Nam nổi lên trong chuỗi cung ứng toàn cầu

8 giờ trướcBài gốc

Bài 1: Việt Nam nổi lên trong chuỗi cung ứng toàn cầu

Sự điều chỉnh chính sách thuế quan của Mỹ đối với hàng hóa từ Trung Quốc đang thúc đẩy dòng vốn và chuỗi cung ứng dịch chuyển mạnh sang Đông Nam Á. Trong bối cảnh đó, Việt Nam trở thành điểm đến chiến lược nhờ lợi thế về vị trí, chi phí và mạng lưới FTA - các hiệp định thương mại tự do, mở ra cơ hội thu hút đầu tư và mở rộng thị trường sản xuất.

Sự điều chỉnh chính sách thuế quan của Mỹ đã thúc đẩy dòng vốn đầu tư chuyển dịch từ các nước sang Việt Nam. Ảnh minh họa

Tác động từ thuế quan Mỹ

Việc Mỹ gia tăng thuế quan đối với hàng hóa từ Trung Quốc và nhiều nền kinh tế châu Á đã tạo ra làn sóng điều chỉnh chuỗi cung ứng quy mô lớn nhất trong nhiều thập niên. Các gói thuế mới không chỉ áp lên nhóm công nghệ cao mà mở rộng sang hàng tiêu dùng, thiết bị, linh kiện và nguyên vật liệu - những nhóm trước đây ít chịu ảnh hưởng. Điều này làm chi phí xuất khẩu của doanh nghiệp Trung Quốc tăng mạnh, buộc các tập đoàn quốc tế phải xem xét lại chiến lược vận hành toàn cầu.

Theo Wells Fargo Supply Chain Finance, sau 10 năm, tỷ lệ nhà cung cấp từ Trung Quốc, Hong Kong và Hàn Quốc trong chuỗi cung ứng của Mỹ đã giảm từ 90% xuống còn 50%. Sự sụt giảm này phản ánh quá trình tái cấu trúc sâu rộng: Chuỗi cung ứng chuyển từ mô hình tập trung sang phân tán, từ phụ thuộc vào một nguồn duy nhất sang đa dạng hóa địa điểm sản xuất để giảm thiểu rủi ro địa chính trị.

Trong bối cảnh đó, Đông Nam Á nổi lên như khu vực được hưởng lợi lớn. Đặc biệt, Việt Nam được xem là điểm đến ưu tiên nhờ vị trí giáp Trung Quốc, trung tâm sản xuất lớn nhất thế giới và khả năng kết nối nhanh đến các chuỗi cung ứng khu vực.

Dữ liệu từ nền tảng logistics Project 44 cho thấy, thương mại từ Trung Quốc sang Nam Á - Thái Bình Dương tăng mạnh, trong đó Việt Nam tăng tới 23%. Đây là một trong những mức tăng cao nhất khu vực, phản ánh xu hướng dịch chuyển rõ rệt sang Việt Nam trong cả vận tải và phân bổ sản xuất.

Việt Nam được xem là điểm đến ưu tiên nhờ vị trí giáp Trung Quốc. Ảnh minh họa

Các chuyên gia kinh tế đánh giá, chính sách thuế quan của Mỹ đã tạo ra “hiệu ứng domino”: Doanh nghiệp Trung Quốc phải dịch chuyển một phần sản xuất ra nước ngoài để duy trì khả năng xuất sang Mỹ, trong khi doanh nghiệp Mỹ, châu Âu và các nước châu Á lại cần tìm nguồn cung ổn định hơn để giảm phụ thuộc vào Trung Quốc. Việt Nam đáp ứng cả hai nhu cầu, vừa có lợi thế chi phí và lao động, vừa có hệ thống FTA bao phủ thị trường rộng, vừa duy trì chính sách kinh tế ổn định.

Mặc dù Việt Nam nằm trong nhóm quốc gia có thặng dư thương mại lớn với Mỹ, mức thuế 20% áp lên hàng Việt Nam không làm giảm đáng kể sức hút của Việt Nam trong mắt nhà đầu tư. Tuy nhiên, các tập đoàn lớn trong ngành điện tử, linh kiện, tiêu dùng nhanh, dệt may… vẫn tiếp tục mở rộng công suất, coi Việt Nam là điểm sản xuất bù đắp rủi ro khi chi phí tại Trung Quốc tăng cao và các biện pháp kiểm soát thương mại ngày càng chặt.

Việt Nam cũng được hưởng lợi từ xu hướng phát triển mô hình sản xuất đa điểm (multi-hub). Trong mô hình này, Trung Quốc vẫn giữ vai trò trung tâm cung ứng linh kiện và vật liệu, còn Việt Nam tiếp nhận các khâu lắp ráp, hoàn thiện và gia công giá trị gia tăng. Điều này giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, đồng thời đáp ứng yêu cầu tránh rủi ro thương mại.

Nhìn tổng thể, thuế quan Mỹ không chỉ tạo ra làn sóng dịch chuyển nhà máy mà còn thay đổi chiến lược thị trường, cấu trúc chuỗi cung ứng và dòng vốn FDI. Việt Nam đang đứng đúng thời điểm để đón làn sóng này.

Việt Nam hưởng lợi kép

Theo các chuyên gia kinh tế, Việt Nam hiện đang hưởng lợi kép từ hai xu hướng lớn: Dịch chuyển sản xuất China+1 và nhu cầu mở rộng thị trường tiêu thụ của doanh nghiệp quốc tế. Không chỉ là “công xưởng thay thế”, Việt Nam đang trở thành một thị trường tiêu dùng hấp dẫn nhờ quy mô gần 100 triệu dân, tầng lớp trung lưu tăng và mức chi tiêu cho hàng tiêu dùng, công nghệ ngày càng lớn.

Một điểm đáng chú ý là sự thay đổi trong tư duy thị trường của doanh nghiệp Trung Quốc. Nếu như trước đây, hầu hết thương hiệu Trung Quốc tập trung xuất khẩu sang Mỹ và châu Âu, ít quan tâm tới thị trường Đông Nam Á thì nay, khi thuế quan Mỹ đẩy chi phí tăng cao, họ xem Việt Nam là điểm đến tiềm năng để duy trì tăng trưởng xuất khẩu và mở rộng tiêu thụ nội địa.

Trong các triển lãm xúc tiến thương mại tháng 11 vừa qua tại TP Hồ Chí Minh có trên 50% gian hàng là đến từ doanh nghiệp Trung Quốc tham gia.

Theo Shopee Việt Nam, nhiều doanh nghiệp Trung Quốc sở hữu thương hiệu lớn đang chủ động tìm hiểu quy trình đưa hàng vào Việt Nam theo đường chính ngạch. Ông Trần Tuấn Anh, Giám đốc điều hành Shopee Việt Nam cho biết, điều đầu tiên họ quan tâm là tuân thủ đúng pháp luật Việt Nam. Đáng chú ý, đây chính là những thương hiệu mà Shopee từng mời hợp tác những năm đầu nhưng họ từ chối vì chỉ chú trọng thị trường Mỹ - EU. Nay, khi bối cảnh thay đổi, chính họ quay lại đề nghị hợp tác.

“Trong thời gian tới, nhiều thương hiệu nội địa Trung Quốc có chất lượng tốt, giá phù hợp sẽ đổ bộ vào Việt Nam chứ không còn là hình ảnh hàng rẻ, kém chất lượng như trước đây. Nhưng cũng vì vậy mà áp lực cạnh tranh cho doanh nghiệp Việt sẽ rất lớn”, ông Tuấn Anh nhấn mạnh.

Sự chuyển dịch của các thương hiệu Trung Quốc cho thấy, Việt Nam đang trở thành thị trường trọng điểm trong chiến lược khu vực. Cùng lúc đó, dòng vốn FDI từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, Đài Loan… tiếp tục tăng, hướng vào các ngành điện tử, linh kiện, tiêu dùng, năng lượng và công nghiệp hỗ trợ. Các doanh nghiệp quốc tế đánh giá Việt Nam không chỉ là điểm lắp ráp mà là mắt xích quan trọng trong cấu trúc sản xuất mới của châu Á.

Sự hưởng lợi kép này mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam gia tăng vai trò trong chuỗi giá trị toàn cầu. Tuy nhiên, để tận dụng trọn vẹn, Việt Nam cần tiếp tục cải thiện hạ tầng logistics, nguồn nhân lực và công nghiệp hỗ trợ - những yếu tố quyết định khả năng “giữ chân” dòng vốn dài hạn.

Bài 2: Thị trường nội địa bước vào cuộc cạnh tranh mới

Bài và ảnh: Hải Yên/Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/kinh-te/lan-song-chuyen-dich-dau-tu-bai-1-viet-nam-noi-len-trong-chuoi-cung-ung-toan-cau-20251208165055031.htm