Làn sóng xe điện Trung Quốc: Bài toán nan giải cho phương Tây

2 giờ trướcBài gốc

Ba mẫu xe thuần điện BYD, gồm BYD DOLPHIN, BYD SEAL và BYD ATTO 3. Ảnh: Văn Xuyên/BNEWS/TTXVN

Hồi chuông cảnh báo đã vang lên trong nhiều năm, nhưng giờ đây, những con số biết nói đã biến nỗi lo sợ của phương Tây thành hiện thực. BYD, "gã khổng lồ" xe điện của Trung Quốc và cũng là công ty xe điện lớn nhất thế giới, đang có những bước tiến thần tốc.

Tại Vương quốc Anh, doanh số bán hàng của hãng trong tháng 9/2025 đã tăng vọt một cách đáng kinh ngạc, lên tới 880% so với cùng kỳ năm ngoái. Sự tăng trưởng bùng nổ này đã biến “đảo quốc sương mù” thành thị trường lớn nhất của BYD bên ngoài Trung Quốc. Xu hướng này không chỉ giới hạn ở Anh, trên toàn châu Âu, tính đến tháng 8 vừa qua, doanh số của BYD cũng đã tăng 200%.

Làn sóng xe điện Trung Quốc đang ồ ạt đổ bộ vào châu Âu đúng vào thời điểm mà lục địa này đang nỗ lực "giảm thiểu rủi ro" khỏi sự phụ thuộc vào Trung Quốc. Tình thế trớ trêu này đẩy châu Âu vào một thế khó, phải thực hiện một hành động giữ thăng bằng kép đầy phức tạp. Một mặt, họ cần đối phó với sức ép cạnh tranh từ Trung Quốc để bảo vệ nền tảng công nghiệp ô tô truyền thống.

Giám đốc điều hành của Renault từng phải kêu gọi một "Kế hoạch Marshall" của riêng châu Âu, bao gồm cả việc thành lập một quỹ xe điện, để chống lại làn sóng thương mại xanh từ Trung Quốc. Mặt khác, việc ngăn chặn xe điện Trung Quốc lại có thể đẩy châu Âu về phía Mỹ, một vị thế mà châu Âu không hề mong muốn trong bối cảnh căng thẳng thương mại xuyên Đại Tây Dương vẫn âm ỉ.

Thực tế cho thấy ngành ô tô châu Âu đang bị xe điện Trung Quốc chiếm lĩnh với tốc độ chóng mặt. Theo một báo cáo của Reuters, dù các thương hiệu Trung Quốc hiện chỉ kiểm soát một phần nhỏ thị trường, nhưng con số này trong nửa đầu năm 2024 đã tăng gấp đôi so với một năm trước đó. Trong tháng 9, chỉ riêng BYD đã ghi nhận doanh số gần 25.000 xe tại châu Âu, tăng gấp năm lần so với cùng kỳ.

Tình hình càng trở nên phức tạp hơn khi nội bộ Liên minh châu Âu (EU) thiếu đi sự đồng thuận. Một số quốc gia thành viên, điển hình là Hungary, lại phụ thuộc và chào đón nguồn vốn đầu tư khổng lồ từ các tập đoàn Trung Quốc như BYD và nhà sản xuất pin CATL. Chiến lược mới "sản xuất tại phương Tây" của Trung Quốc đã bắt đầu phát huy tác dụng, làm suy yếu khả năng châu Âu có thể đưa ra một hành động thống nhất và quyết liệt.

Tuy nhiên, cuộc tấn công vào thị trường xe điện có thể chỉ là giai đoạn đầu tiên trong một chiến lược lớn hơn của Trung Quốc. Trọng tâm thực sự của họ dường như đang hướng đến một mặt trận còn mới mẻ và tiềm năng hơn: xe tự lái. Một báo cáo của Hiệp hội Kỹ sư Ô tô Trung Quốc (China-SAE) đã vạch ra một tầm nhìn đầy tham vọng: đưa xe tự hành chiếm tới 70% doanh số ô tô chở khách vào năm 2035. Được hậu thuẫn mạnh mẽ bởi nhà nước, ngành công nghiệp xe tự lái của Trung Quốc đang tìm cách vươn ra toàn cầu.

Khi cánh cửa vào thị trường Mỹ gần như đã đóng, các công ty Trung Quốc đang dồn sự chú ý sang châu Âu. Các dịch vụ robotaxi (taxi không người lái) của Trung Quốc đã lên kế hoạch ra mắt tại Anh, Đức, Thụy Sĩ và Luxembourg. Điều đáng chú ý là để thâm nhập các thị trường này, họ lại đang tích cực hợp tác với các công ty phương Tây.

Điều này làm dấy lên một câu hỏi đáng lo ngại: Liệu phương Tây có đang vô tình dọn đường cho chiến thắng của Trung Quốc trong một lĩnh vực công nghệ định hình tương lai? Dường như, ngay cả trước khi châu Âu kịp định hình một chiến lược đối phó hiệu quả trong cuộc chiến xe điện, các công ty Trung Quốc đã đi trước một bước, tìm cách chiếm lĩnh thị trường xe tự lái. Họ có thể đang nhận thấy cơ hội để loại bỏ các ngành công nghiệp tương lai của phương Tây ngay từ đầu.

Sự bành trướng của xe điện và xe tự lái Trung Quốc không chỉ là vấn đề kinh tế, mà còn kéo theo những hệ lụy về an ninh và địa chính trị toàn cầu. Không giống như các loại hàng hóa thông thường, xe điện và xe tự hành là những thiết bị thông minh, luôn được kết nối và trực tuyến.

Một viễn cảnh trong tương lai với hàng triệu chiếc xe như vậy của Trung Quốc hoạt động trên khắp thế giới làm dấy lên những lo ngại nghiêm trọng về an ninh dữ liệu và nguy cơ gián điệp. Điều này có thể thúc đẩy các chính phủ ban hành những quy định mới về bản địa hóa dữ liệu, và cách các quốc gia cố gắng "kiểm soát" những chiếc xe này có thể khơi mào cho những cuộc chiến thương mại và công nghệ thế hệ tiếp theo.

Năm ngoái, lần đầu tiên các công ty Trung Quốc đầu tư vào chuỗi cung ứng xe điện toàn cầu nhiều hơn cả thị trường nội địa. Xe điện đang nhanh chóng trở thành "mũi nhọn" mới, giúp Trung Quốc mở rộng sự hiện diện. Nhưng chính sự bành trướng này cũng tạo ra một điểm yếu. Trước đây, Trung Quốc chủ động dẫn dắt quá trình toàn cầu hóa ngành ô tô của mình. Giờ đây, họ lại trở nên phụ thuộc vào sự cởi mở của phần còn lại của thế giới. Các nền kinh tế sẽ mở cửa đến mức nào đối với nguồn vốn xe điện Trung Quốc?

Những chiếc ô tô từng chỉ mang ý nghĩa về sự di chuyển của con người và hàng hóa. Giờ đây, chúng đang dịch chuyển cả cán cân quyền lực địa chính trị. Một cuộc chiến mới đang bắt đầu khi các phương tiện của Trung Quốc chiếm lĩnh các thị trường phương Tây và toàn cầu. Câu hỏi lớn nhất cuối cùng vẫn là: liệu sự đổi mới của phương Tây có thể chiến thắng, hay Trung Quốc đã thực sự đi trước một bước, buộc các chính phủ trên thế giới phải can thiệp để bảo vệ lợi ích của chính mình.

Khánh Ly/vnanet.vn

Nguồn Bnews : https://bnews.vn/lan-song-xe-dien-trung-quoc-bai-toan-nan-giai-cho-phuong-tay/397601.html