Làng nghề Ủ ấm Sơn Vi hồi sinh nhờ OCOP, lan tỏa hồn quê đất Tổ

7 giờ trướcBài gốc

Hồi sinh làng nghề tưởng chừng bị lãng quên

Từ bao đời nay, làng Sơn Vi (thuộc xã Sơn Vi, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ) đã nổi tiếng với nghề làm ủ ấm, sản phẩm gắn bó với đời sống sinh hoạt của người dân vùng trung du. Có thời kỳ, nghề truyền thống này tưởng chừng bị mai một khi thói quen tiêu dùng thay đổi và ủ ấm phần nào đã bị thay thế bằng các thiết bị giữ ấm hiện đại hơn.

Thế nhưng, nhờ Chương trình mỗi xã một sản phẩm (Chương trình OCOP), nghề làm ủ ấm ở Sơn Vi đang từng bước hồi sinh. Những sản phẩm thủ công được làm từ nguyên liệu thiên nhiên như vỏ trấu, bông gạo, vải mộc… không chỉ phục vụ đời sống người dân trong làng mà còn có mặt tại nhiều hội chợ, siêu thị, cửa hàng OCOP và cả trên sàn thương mại điện tử.

Nghệ nhân Bùi Đông Hồng (làng nghề Ủ ấm Sơn Vi) đang làm công đoạn uốn nan, lên khuôn cho các sản phẩm ủ ấm. Ảnh: Thu Hương

Là một nghệ nhân có thâm niên hơn 50 năm trong nghề, ông Nguyễn Văn Hảo, chủ Cơ sở sản xuất Ủ ấm Hảo Mai (làng nghề Ủ ấm Sơn Vi, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ) cho biết, để có thể cho ra sản phẩm Ủ ấm Sơn Vi, người thợ sẽ phải trải qua nhiều công đoạn. Từ chọn nan, uốn vanh, lên khuôn, cắt ván gắn đáy, may túi nhồi bông, đánh bóng và sơn. Trong đó, khó nhất là công đoạn làm nan.

“Người thợ phải chọn cây nứa già, cạo sạch phần cật xanh, chẻ nhỏ và vót thật nhẵn. Sau đó đem phơi khô rồi luộc lên, đến lúc làm phải ngâm nước cho mềm nan để hạn chế mối mọt. Nếu làm đúng quy trình, sản phẩm sẽ bền đẹp, giữ nguyên màu sắc dù tuổi thọ lên đến hàng chục năm”, ông Nguyễn Văn Hảo cho hay.

Dưới bàn tay khéo léo của mình, người Sơn Vi đã tạo ra loại ủ ấm có dáng vẻ độc đáo riêng, có nhiều kích cỡ, màu sắc khác nhau nhưng phổ biến là màu đỏ son, vàng, bền, đẹp, giữ nhiệt tốt, làm đậm đà cho những ấm nước chè xanh, lá vối, nhân trần... trong suốt bốn mùa xuân, hạ, thu, đông.

Nghệ nhân Bùi Đông Hồng (làng nghề Ủ ấm Sơn Vi) chia sẻ thêm với phóng viên Báo Công Thương rằng, trước đây, việc sản xuất ủ ấm chỉ mang tính tự phát, thiếu liên kết, thiếu thị trường nên thu nhập của người dân bấp bênh. Nhiều lao động ở làng, nhất là giới trẻ đua nhau lên các thành phố lớn tìm kế sinh nhai khác. Những gia đình còn lại duy trì nghề cũng chỉ nhờ vào những người đã lớn tuổi.

Tuy nhiên, kể từ khi huyện Lâm Thao triển khai Chương trình OCOP, các ban ngành liên quan đã hỗ trợ, hướng dẫn người dân triển khai chương trình một cách kỹ lưỡng. Các hoạt động được tổ chức hướng tới mục tiêu đưa Ủ ấm Sơn Vi thành một sản phẩm OCOP chất lượng cao, mở rộng thị trường cho sản phẩm này.

Đồng thời, thiết lập một mô hình sản xuất có tính liên kết cao, vừa tăng năng suất, thu nhập cho người dân, vừa gìn giữ những nét đẹp từ làng nghề truyền thống của xã Sơn Vi.

“Trước đây mỗi ngày chúng tôi làm cầm chừng vài ủ ấm cho khách quen, thì nay, nhờ vào chương trình OCOP, gia đình tôi đã phải huy động thêm nhân công để kịp đơn hàng từ các tỉnh, thành khác, đặc biệt là vào mùa đông. Trung bình mỗi tháng, mỗi cơ sở trong xã đưa ra thị trường từ 200-300 sản phẩm, mang về thu nhập ổn định cho hàng chục lao động tại chỗ. Điều đáng mừng là nhiều người trẻ cũng bắt đầu quay lại với nghề”, ông Bùi Đông Hồng nói.

OCOP mở lối cho sản phẩm truyền thống

Theo thống kê của UBND xã Sơn Vi, vào mỗi dịp đông về, trung bình có khoảng 10.000 chiếc ủ ấm được cả làng Sơn Vi cung cấp ra thị trường trong nước và nước ngoài với giá từ 80.000 - 300.000 đồng.

Thậm chí, nhờ vào Chương trình OCOP, sản phẩm Ủ ấm Sơn Vi đã dần vươn ra khỏi lũy tre làng, trở thành vật dụng không thể thiếu ở nhiều gia đình tại Việt Nam và là món quà lưu niệm cho khách tham quan ở Huế, Hà Nội, Hải Phòng, Hội An…. Thậm chí, những chiếc ấm ủ còn được xuất ngoại và rất được ưa chuộng ở Nhật Bản, Pháp, Mỹ…

Sản phẩm Ủ ấm Sơn Vi được trưng bày trong gian hàng của huyện Lâm Thao tại Lễ hội Đền Hùng 2025. Ảnh: Phong Lâm

Vào năm 2022, sản phẩm Ủ ấm Sơn Vi đã được Hội đồng đánh giá chương trình OCOP tỉnh Phú Thọ trao chứng nhận hạng 3 sao, đánh dấu ngoặt quan trọng trong việc khẳng định giá trị và chất lượng của sản phẩm ấm trà Sơn Vi.

Sau khi được công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao cấp tỉnh, Ủ ấm Sơn Vi được nâng cao về cả mẫu mã và chất lượng. Đặc biệt, sản phẩm còn được quảng bá rộng rãi qua các hội chợ OCOP toàn quốc, nhờ đó thị trường tiêu thụ ngày càng được mở rộng.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Chử Đức Oanh, Chủ tịch UBND xã Sơn Vi cho hay, làng nghề Ủ ấm Sơn Vi là điểm sáng trong việc bảo tồn và phát triển sản phẩm truyền thống gắn với Chương trình OCOP. Trong thời gian tới, chính quyền địa phương sẽ tiếp tục sát cánh, hỗ trợ các hộ làm nghề về vốn vay, đào tạo tay nghề, kết nối tiêu thụ và quảng bá sản phẩm.

“Chương trình OCOP không chỉ mang lại hiệu quả về kinh tế mà còn giúp nâng tầm giá trị văn hóa bản địa, thúc đẩy tinh thần tự hào dân tộc trong mỗi người làm nghề. Chúng tôi đang tiếp tục các nỗ lực để gìn giữ, phát triển làng nghề Ủ ấm Sơn Vi bằng việc tư vấn, hỗ trợ cho người dân về cách nâng cao chất lượng sản phẩm, ứng dụng công nghệ số trong quảng bá để làng nghề truyền thống như Sơn Vi bắt kịp xu thế”, ông Chử Đức Oanh nói.

Có thể thấy, sự hồi sinh của làng nghề ủ ấm Sơn Vi là minh chứng sinh động cho hiệu quả của Chương trình OCOP. Không chỉ tạo ra sản phẩm mang bản sắc địa phương, Ủ ấm Sơn Vi còn là biểu tượng của sự kiên cường, của bàn tay lao động miệt mài gìn giữ nghề cổ.

Tỉnh Phú Thọ hiện có 71 làng nghề hoạt động ổn định, trong đó nhóm làng nghề chế biến, bảo quản nông, lâm, thủy sản chiếm chủ yếu với 58,7%, nhóm làng nghề thủ công mỹ nghệ chiếm 26,6%, còn lại là nhóm làng nghề sản xuất, kinh doanh sinh vật cảnh, sản xuất vật liệu xây dựng. Các làng nghề đã thu hút 6.837 hộ, 25 doanh nghiệp và 11 hợp tác xã tham gia hoạt động sản xuất, mang lại doanh thu khoảng 1.500 tỉ đồng mỗi năm, tạo việc làm cho trên 16.700 lao động, trong đó có hơn 11.700 lao động thường xuyên.

Phong Lâm

Nguồn Công Thương : https://congthuong.vn/lang-nghe-u-am-son-vi-hoi-sinh-nho-ocop-lan-toa-hon-que-dat-to-407418.html