Cuộc chiến máy bay không người lái (UAV) đã trở thành tâm điểm trong xung đột Nga-Ukraine. Chỉ cần gắn thêm thuốc nổ, một chiếc UAV có giá dưới 1.000 USD cũng có thể phá hủy một xe tăng trị giá hàng triệu USD.
Sự phát triển của chiến tranh UAV nhanh đến mức ngay cả Mỹ - quốc gia sở hữu một trong những quân đội và tổ hợp công nghiệp quốc phòng tiên tiến nhất thế giới - đang bị tụt lại phía sau trong mảng này, theo đài CNN.
Phần lớn binh sĩ Mỹ thiếu kỹ năng tác chiến với các hệ thống UAV. Dù vượt trội trong việc chế tạo các loại vũ khí lớn và đắt tiền nhưng Mỹ lại chưa thể nhanh chóng sản xuất hàng loạt các hệ thống vũ khí nhỏ, rẻ.
UAV cỡ nhỏ do binh lính Mỹ chế tạo trong quá trình huấn luyện tại căn cứ quân sự Fort Bliss, bang Texas (Mỹ). Ảnh: CNN
Với Lầu Năm Góc, đây là một vấn đề lớn và các quan chức hiện đang gấp rút để bắt kịp với kiểu chiến tranh UAV mới mẻ này.
“Đây không phải là vấn đề của ngày mai. Đây là vấn đề của hôm nay. Và trận đánh đầu tiên của cuộc chiến tiếp theo sẽ có nhiều UAV hơn bất kỳ ai trong chúng ta từng chứng kiến” - Thiếu tướng Curt Taylor, chỉ huy Sư đoàn Thiết giáp số 1 của Mỹ phát biểu tại một hội nghị quân sự ở Đức tháng 7-2025.
Mở đường cho công nghệ
Ngày 10-7, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth đã gửi một bản ghi nhớ tới các lãnh đạo cấp cao trong quân đội, liên quan vấn đề thúc đẩy nhanh việc quân đội Mỹ tiếp nhận công nghệ UAV.
“Chúng ta cần tạo ra bước nhảy vọt về công nghệ, trang bị cho các đơn vị chiến đấu của chúng ta nhiều loại UAV giá rẻ do các kỹ sư và chuyên gia trí tuệ nhân tạo hàng đầu thế giới của Mỹ chế tạo” - ông Hegseth nhấn mạnh.
Bản ghi nhớ này được nhiều lãnh đạo quân sự đánh giá là một bước ngoặt quan trọng cho quân đội Mỹ trong việc thúc đẩy phát triển và ứng dụng công nghệ, chuẩn bị cho chiến tranh UAV.
Kết quả là trong vài tháng gần đây, binh sĩ Mỹ đã bắt đầu chế tạo UAV bằng máy in 3D và huấn luyện trên các ứng dụng mô phỏng giống trò chơi điện tử để học cách điều khiển và tấn công bằng loại vũ khí mới này.
Đại tá Nick Ryan - Giám đốc Cơ quan Quản lý năng lực hệ thống UAV (ACM-UAS) của quân đội Mỹ - nói rằng đã có “các kế hoạch cụ thể” để bảo đảm mọi đơn vị quân đội đều được trang bị các hệ thống UAV trong năm 2026.
Trong khi đó, trong chuyến thăm Nhà Trắng vào tháng 8, Tổng thống Ukraine - ông Volodymyr Zelensky đã đề xuất với Tổng thống Mỹ Donald Trump một thỏa thuận trị giá 50 tỉ USD nhằm cung cấp 10 triệu hệ thống UAV mỗi năm trong vòng 5 năm cho Mỹ.
“Chúng tôi cung cấp UAV chất lượng cao, dữ liệu chất lượng cao và chuyên môn của mình. Đổi lại, chúng tôi nhận được nhiều hỗ trợ an ninh hơn” - Phó Thủ tướng Ukraine, ông Mykhailo Fedorov, nói với CNN.
Binh lính Mỹ được huấn luyện chuẩn bị cho chiến tranh UAV tại căn cứ quân sự Fort Bliss, bang Texas (Mỹ). Ảnh: CNN
Đây có thể sẽ là một hỗ trợ quan trọng cho Lầu Năm Góc trong cuộc đua chuẩn bị cho chiến tranh UAV. Thiếu tướng Volodymyr Horbatiuk - Phó Tổng tham mưu trưởng quân đội Ukraine - nói rằng khoảng 80% thành công của Kiev trong việc tiêu diệt các mục tiêu trên chiến trường đến từ UAV.
Chạy đua huấn luyện
Không chỉ phát triển công nghệ, Washington còn thúc đẩy vấn đề huấn luyện binh lính nhằm chuẩn bị cho họ trước kiểu chiến tranh UAV mới.
"Năm tới, tôi hy vọng sẽ thấy khả năng [tác chiến bằng UAV] này được tích hợp vào tất cả các khóa huấn luyện chiến đấu có liên quan, bao gồm các cuộc chiến đối đầu bằng UAV" - ông Hegseth viết trong bản ghi nhớ.
Theo Chuẩn tướng Andy Kiser - Phó Tổng tư lệnh tác chiến Sư đoàn Dù 82 Mỹ, UAV có thể “tăng cường” đáng kể cho khả năng tác chiến của binh lính, nhất là nhóm trinh sát - những người chịu trách nhiệm do thám và thu thập thông tin về đối phương.
Theo Đại tá Ryan, mục tiêu cuối cùng của việc tăng cường huấn luyện là để binh sĩ coi UAV “như vũ khí cá nhân của họ, tương tự bộ đàm, kính nhìn đêm hoặc lựu đạn”.
Không chỉ học cách tự lắp ráp UAV và bay mô phỏng trên máy tính, các binh sĩ tại căn cứ quân sự Fort Bliss (bang Texas) còn được huấn luyện bay thực bằng “phòng tập FPV”. Tại đây, họ có thể luyện bay UAV xuyên qua chướng ngại vật thực tế và thậm chí tập tấn công bằng mô hình giấy xe bọc thép đối phương.
Việc tăng cường huấn luyện chuẩn bị cho chiến tranh UAV không chỉ diễn ra ở Mỹ. Tại châu Âu, mọi đơn vị quân đội Mỹ sẽ được huấn luyện ở cấp trung đội về UAV, theo Chuẩn tướng Terry Tillis - chỉ huy Bộ Tư lệnh Huấn luyện Quân đội số 7 ở Đức.
Những vấn đề tồn đọng
Mặc dù đã có nhiều bước tiến đáng kể trong quá trình chạy đua chuẩn bị cho chiến tranh UAV, Mỹ vẫn sẽ cần giải quyết nhiều vấn đề quan trọng khác.
Binh lính Mỹ thao tác với một chiếc UAV RQ-28A. Ảnh: US ARMY
Các chuyên gia đánh giá rằng thách thức trước mắt mà Lầu Năm Góc đang đối mặt là phải giải quyết những trở ngại trong sản xuất nhằm sánh kịp năng lực và sản lượng của các quốc gia khác.
Trong đó, một vấn đề then chốt là vũ khí của Mỹ không được phép chứa linh kiện nước ngoài vì lý do an ninh, nhưng các giải pháp thay thế trong nước lại đắt đỏ hơn nhiều.
“Về cơ bản, các bạn phải xây dựng mô hình mua sắm những hệ thống tự động, không người lái, giá rẻ này theo hướng ngược lại hoàn toàn với các năng lực quân sự truyền thống của chúng ta” - ông Chris Brose, Chủ tịch Anduril Industries, nói với CNN. Anduril Industries là một trong những công ty công nghệ quốc phòng chuyên phát triển UAV tại Mỹ.
Ông Soren Monroe-Anderson - Giám đốc điều hành công ty công nghệ quốc phòng Neros (Mỹ) - cho biết công ty ông đã nhanh chóng nhận ra rằng sản xuất linh kiện UAV ở Mỹ trong một số trường hợp “đắt hơn gấp đúng 100 lần” so với nước ngoài.
“Tình trạng ngành công nghiệp hiện tại thật sự tồi tệ. Neros sản xuất được 2.000 UAV mỗi tháng và chúng tôi có dây chuyền sản xuất UAV tốc độ cao nhất ở Mỹ, điều mà theo tôi là điên rồ, vì con số đó thật sự không hề lớn” - ông Monroe-Anderson nói.
TRỌNG TẤN