Hành lang, khuôn khổ pháp lý mới
Tội phạm, lừa đảo trên không gian mạng đã và đang trở thành mối nguy hại, gây ảnh hưởng lớn tới Việt Nam và nhiều quốc gia khác trên thế giới, đòi hỏi sự hợp tác, phối hợp quốc tế một cách bài bản và chuyên nghiệp hơn.
Chia sẻ trong cuộc họp báo quốc tế về Lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng, Thiếu tướng Lê Xuân Minh, Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an) cho biết, tại Việt Nam, tình hình tội phạm mạng thời gian vừa qua diễn biến phức tạp cả về quy mô, tính chất và mức độ ảnh hưởng. Bằng chứng là trong năm 2024, ước tính xảy ra hơn 100.000 vụ việc liên quan đến các loại tội phạm mạng và sự cố mạng. Nghiêm trọng hơn, tại Việt Nam và nhiều nước khác, các vụ tấn công trên không gian mạng đang chuyển dần từ hình thức nhỏ lẻ sang quy mô và có tổ chức, đe dọa các hệ thống trọng yếu và các doanh nghiệp đóng vai trò lớn trong nền kinh tế của mỗi quốc gia.
Họp báo quốc tế về Lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng, ngày 8-10 tại Hà Nội. Ảnh: ANH VŨ
Trước thực trạng trên, theo Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Đặng Hoàng Giang, Công ước Hà Nội đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc tăng cường cơ chế phối hợp giữa các quốc gia phê chuẩn công ước này, đặt nền móng cho một văn kiện toàn cầu của LHQ trong lĩnh vực phòng, chống tội phạm mạng. “Công ước Hà Nội hứa hẹn sẽ trở thành một công cụ pháp lý quan trọng, giúp các quốc gia thành viên LHQ hợp tác phòng, chống tội phạm mạng trên phạm vi toàn cầu, đồng thời tạo ra một diễn đàn mới để các nước trực tiếp tương tác, trao đổi và phối hợp hành động”, Thứ trưởng Đặng Hoàng Giang chia sẻ.
Thiếu tướng Lê Xuân Minh cho biết thêm, khi được các nước ký kết và phê chuẩn, Công ước Hà Nội cũng sẽ tạo hành lang, khuôn khổ pháp lý mới để các nước chia sẻ thông tin, phối hợp trong điều tra, xử lý và dẫn độ tội phạm liên quan đến an ninh mạng. Đặc biệt, công ước sẽ góp phần nâng cao nhận thức của những người đứng đầu các quốc gia trên thế giới về tội phạm mạng, từ đó các nước có thể phối hợp toàn diện và đầy đủ nhất, chung tay giải quyết vấn đề được coi là mối nguy lớn đối với toàn cầu.
Dấu ấn và những đóng góp của Việt Nam
Được khởi xướng từ năm 2019 với việc xây dựng dự thảo văn kiện đầu tiên mang tính phổ quát, bao trùm toàn cầu, quá trình đàm phán Công ước của LHQ về chống tội phạm mạng là minh chứng cho sự tham gia tích cực và những đóng góp thiết thực, cụ thể của Việt Nam.
Không chỉ là một trong những quốc gia kiên trì ủng hộ việc đàm phán công ước từ năm 2019, Việt Nam đã trực tiếp đóng góp nhiều nội dung quan trọng và đảm nhiệm vai trò điều phối, chủ trì đàm phán, thương lượng một số điều khoản quan trọng để “định hình” văn kiện này, chẳng hạn như xây dựng các nguyên tắc cơ bản về bảo đảm chủ quyền quốc gia trên không gian mạng, nguyên tắc hợp tác quốc tế... Kết quả là sau 8 phiên đàm phán chính thức và 5 phiên họp giữa kỳ kéo dài khoảng 30 tháng, ngày 24-12-2024, Công ước Hà Nội đã chính thức được Đại hội đồng LHQ đồng thuận thông qua.
Tuy nhiên, việc Việt Nam đăng cai tổ chức Lễ mở ký Công ước Hà Nội mới chỉ là điểm khởi đầu cho giai đoạn mới nhằm tăng cường hợp tác quốc tế về phòng, chống tội phạm mạng. Sau khi ký kết và phê chuẩn công ước, mỗi quốc gia cần hoàn thiện các thể chế, khuôn khổ pháp luật, đồng thời nâng cao năng lực của lực lượng đấu tranh phòng, chống tội phạm mạng; và Việt Nam được kỳ vọng sẽ tiếp tục thể hiện vai trò là một trong những nước đi đầu khi triển khai những công việc này.