Lệnh truy nã đặc biệt và hồi chuông cảnh tỉnh về quản trị ngành hàng sầu riêng

5 giờ trướcBài gốc

Việc cơ quan chức năng mới đây đã ra quyết định truy nã đặc biệt đối với Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty TNHH Công nghệ NhoNho để điều tra hành vi nhận hối lộ liên quan đến mua bán mã số vùng trồng, giấy kiểm nghiệm phục vụ xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc. Đây không là một vụ án hình sự đơn lẻ mà có tác động sâu rộng, phơi bày những lỗ hổng kéo dài trong quản lý chuỗi giá trị sầu riêng - ngành hàng đang trở thành một trong những trụ cột xuất khẩu nông sản của Việt Nam.

Đắk Lắk hiện có hơn 44.000 hec-ta sầu riêng, sản lượng hơn 380.000 tấn.

Là một trong những doanh nghiệp tiên phong trong xuất khẩu sầu riêng, bà Nguyễn Thị Hồng Thu - Tổng Giám đốc Công ty TNHH XNK Trái cây Chánh Thu thẳng thắn chia sẻ: Trong bối cảnh sầu riêng được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc, áp lực tuân thủ tiêu chuẩn về vùng trồng, cơ sở đóng gói, kiểm dịch và truy xuất nguồn gốc là điều tất yếu. Tuy nhiên, thay vì hình thành một chuỗi minh bạch, đồng bộ, thực tế lại cho thấy sự phát triển quá “nóng”, trong khi nền tảng quản trị chưa theo kịp. Điều này gây khó khăn rất lớn cho doanh nghiệp.

Thời điểm này doanh nghiệp thực sự rất lo lắng, gần như ngồi trên đống lửa vì không biết phải đi hướng nào cho vừa hợp lý, vừa đúng pháp luật. Doanh nghiệp phải gánh nặng hai vai: vừa mua được hàng, vừa bán được hàng, lại phải đáp ứng đủ điều kiện pháp lý, trong khi chỉ cần một container quay đầu là thiệt hại có thể từ 2 tỷ đồng trở lên.

Ông Nguyễn Hữu Chiến, Giám đốc Hợp tác xã Tân Lập Đông, xã Krông Buk, tỉnh Đắk Lắk kiến nghị, cần quyết liệt kiểm soát chất lượng ngay từ vùng trồng, ngăn chặn pha trộn hàng hóa từ quá nhiều vùng trồng khác nhau.

Mua nhanh bán nhanh trong môi trường pháp lý có không ít “điểm mờ” mới là một phần những áp lực đặt lên vai các doanh nghiệp sầu riêng. Thách thức song hành với điều này là số lượng mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói được cấp còn rất hạn chế so với sản lượng thực tế, mà vẫn phải đảm bảo thu mua toàn bộ.

Theo ông Lê Anh Trung, Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng tỉnh Đắk Lắk, diện tích vùng trồng được cấp mã số của tỉnh mới chỉ chiếm khoảng 16,5% tổng diện tích, nhưng các doanh nghiệp đang tiêu thụ toàn bộ sản lượng xuất khẩu của cả vùng Tây Nguyên. Sự mất cân đối này khiến không ít mã số vùng trồng bị sử dụng vượt công suất, kéo theo nguy cơ sai lệch truy xuất nguồn gốc và phát sinh tiêu cực.

Bà Nguyễn Thị Thành Thực, Ủy viên Ban chấp hành Hiệp hội Nông nghiệp số Việt Nam cho rằng cốt lõi của vấn đề nằm ở sự thiếu minh bạch và thiếu liên thông trong quản lý nhà nước.

Ngoài thách thức pháp lý, các doanh nghiệp còn phải xử lý vấn đề kỹ thuật. Ông Nguyễn Hữu Chiến, Giám đốc Hợp tác xã Tân Lập Đông, xã Krông Buk, tỉnh Đắk Lắk cho biết, một container sầu riêng có thể được gom từ hàng chục chủ vườn, ở nhiều vùng trồng khác nhau. Khai báo xuất xứ đúng trong trường hợp này gần như bất khả thi. Nếu có lỗi chất lượng ở những container sầu riêng này, dẫn việc đình chỉ mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói, sẽ ảnh hưởng hàng trăm héc-ta và sinh kế của nông dân. Vì thế, cần quyết liệt kiểm soát chất lượng ngay từ vùng trồng, ngăn chặn pha trộn hàng hóa từ quá nhiều vùng trồng khác nhau.

Diện tích vùng trồng được cấp mã số của tỉnh Đắk Lắk mới chỉ chiếm khoảng 16,5% tổng diện tích, nhưng các doanh nghiệp đang tiêu thụ hầu hết sản lượng xuất khẩu của cả vùng Tây Nguyên

Trong hội nghị tổng kết niên vụ sầu riêng 2025 của tỉnh Đắk Lắk, bà Nguyễn Thị Thành Thực, Ủy viên Ban chấp hành Hiệp hội Nông nghiệp số Việt Nam cho rằng: “Nếu đọc kỹ các báo cáo và đối chiếu quy định pháp luật, sẽ thấy 99,9% những người làm sầu riêng hiện nay đều có vi phạm ở mức độ nào đó. Vậy vấn đề không phải là ai bị bắt, mà là tại sao cả một ngành hàng lại rơi vào tình trạng như hiện nay. Cốt lõi của vấn đề nằm ở sự thiếu minh bạch và thiếu liên thông trong quản lý nhà nước".

“Minh bạch và công bằng không nằm trong tay doanh nghiệp mà nằm trong tay cơ quan quản lý. Khi không có hệ thống quản lý đồng bộ, sẽ sinh ra trung gian, dịch vụ ‘lo hồ sơ’, khiến doanh nghiệp tưởng là hợp pháp nhưng cuối cùng vẫn vi phạm. Nếu cơ quan thuế, hải quan và cơ quan kiểm dịch của Bộ Nông nghiệp cùng liên thông, quản lý mã số vùng trồng như quản lý tồn kho theo sản lượng được cấp, thì “sẽ không có đất cho gian lận và không ai bị bắt”, bà Thực cho biết thêm.

Vụ truy nã đặc biệt đối với Chủ tịch Công ty NhoNho vì mua bán chứng nhận kiểm định sầu riêng, mã số vùng trồng… có ý nghĩa rất quan trọng đối với sự phát triển lành mạnh của ngành hàng. Đây cũng là điểm khởi đầu cho việc nhìn thẳng vào những bất cập mang tính hệ thống, từ đó thiết kế lại cách quản trị ngành hàng sầu riêng theo hướng minh bạch, công bằng và bền vững. Chỉ khi nào rủi ro không còn dồn hết lên vai doanh nghiệp và nông dân, khi người làm đúng được bảo vệ và khuyến khích, thì sầu riêng Việt Nam mới có thể phát triển dài hạn, vững vàng trên thị trường quốc tế.

Hương Lý/VOV Tây Nguyên

Nguồn VOV : https://vov.vn/kinh-te/lenh-truy-na-dac-biet-va-hoi-chuong-canh-tinh-ve-quan-tri-nganh-hang-sau-rieng-post1253801.vov