Sự phát triển của một số mô hình HTX như: HTX du lịch Đất Mũi, HTX làng nghề Mũi Cà Mau, HTX nuôi nghêu Đất Mũi, HTX nuôi hàu lồng Đất Mũi… cho thấy kinh tế hàng hóa theo chuỗi giá trị đã được đơm hoa kết trái ở vùng đất Đất Mũi. Và chuyện vào HTX để ứng dụng khoa học kỹ thuật, làm kinh tế đã không còn xa lạ với người dân nơi đây.
Một vốn bốn lời
Ấp Lạch Vàm, xã Đất Mũi có 225 hộ và 932 khẩu, chủ yếu sống bằng nghề đánh bắt và nuôi trồng thủy hải sản, đặc biệt là nuôi hàu thương phẩm. Tận dụng lợi thế kênh rạch, rừng ven biển, người dân đã phát triển nghề nuôi hàu thông qua HTX nuôi hàu lồng Đất Mũi.
Ban đầu, HTX nuôi hàu thử nghiệm trong những chiếc lồng tròn khung sắt bao lưới nhưng chi phí cao, khó vệ sinh. Sau đó, các thành viên nuôi trong lồng vuông và cho kết quả khả quan hơn. Lồng vuông tốn ít chi phí đầu tư hơn, số lượng nuôi hàu lớn, dễ thu hoạch.
Đặc biệt, việc tận dụng nguồn thức ăn tự nhiên từ sông rạch khiến hàu nhanh lớn, ít bệnh dịch. Chỉ sau khi thả nuôi khoảng 7-8 tháng, hàu đã có thể cho thu hoạch. Giá hàu ngoài thị trường dao động 20.000-25.000 đồng/kg, giúp HTX có nguồn thư từ 2-4,5 tỷ đồng mỗi năm. Đời sống của thành viên và hộ dân liên kết cũng được nâng cao, không còn hộ nghèo. Hiện, ngoài nuôi hàu, HTX còn dựng nhà tre ở giữa bãi, đăng thông tin trên các trang mạng để phát triển thêm dịch vụ du lịch trải nghiệm, gia tăng giá trị kinh tế.
Trải nghiệm cào nghêu ở Đất Mũi.
Còn tại HTX nghêu Đất Mũi, HTX vừa làm du lịch vừa nuôi nghêu nên lúc nào cũng có khách và lúc nào cũng có nghêu bán. Từ khi triển khai, mô hình này đã tạo thêm thu nhập cho các thành viên (HTX có 65 thành viên). Thu nhập của thành viên, người lao động trung bình là 300 nghìn đồng/ngày, ngày cao điểm có thể đạt 500 nghìn đồng.
Chủ tịch Hội đồng quản trị HTX nuôi nghêu Đất Mũi Lê Thanh Liêm cho biết: “HTX nuôi nghêu Đất Mũi được thành lập năm 2017. Đến nay, nhờ nghề nuôi nghêu và làm du lịch kết hợp có giá trị kinh tế cao nên không có hộ thành viên nào trong HTX là hộ nghèo. Nhờ thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội nên thành viên ai cũng xem HTX là nhà của mình, từ đó ra sức gìn giữ và phát triển thành công mô hình nuôi nghêu trên vùng đất mũi Cà Mau”.
Lấy HTX làm lực đẩy
Có thể thấy, xã Đất Mũi đang phát triển nhiều mô hình HTX hoạt động khá hiệu quả nhằm phát huy thế mạnh địa phương và nâng cao giá trị kinh tế, thu nhập cho người dân. Đến nay, tỷ lệ hộ nghèo xã Đất Mũi chỉ còn dưới 1%.
Đại diện UBND xã Đất Mũi cho biết địa bàn xã có Khu du lịch Khai Long và Khu du lịch Mũi Cà Mau, Cột mốc tọa độ Quốc gia PGS 0001, có nhiều kênh rạch, bãi bồi, rừng ngập mặn, rừng nguyên sinh nên rất thuận lợi cho phát triển ngành nghề nuôi trồng thủy hải sản kết hợp làm du lịch thành các tour trải nghiệm.
Chính vì vậy, xã đã được Liên minh HTX tỉnh, UBND tỉnh và đặc biệt là Trường Trung cấp nghề và Đào tạo cán bộ HTX miền Nam hỗ trợ xây dựng mô hình HTX phát triển sản xuất trong lĩnh vực nông nghiệp để phát huy các thế mạnh của địa phương.
Cụ thể, Trường Trung cấp nghề và Đào tạo cán bộ HTX miền Nam đã phối kết hợp để mở lớp tập huấn truyền nghề, phổ biến kiến thức, pháp luật về kinh tế tập thể cho người dân; tổ chức lớp sơ cấp quản lý, điều hành HTX.
Nhờ đó mà hầu như ở lĩnh vực nào từ sản xuất, đến du lịch, Đất Mũi đều có mô hình HTX dẫn dắt. Các HTX này đã là một trong những mắt xích để hình thành các tuyến tham quan xuyên rừng Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau và hình thành phát triển 9 điểm du lịch sinh thái cộng đồng với các sản phẩm du lịch đặc trưng.
Do những hiệu quả mang lại từ các mô hình HTX trong việc hỗ trợ giảm tỷ lệ hộ nghèo trong suốt thời gian qua, UBND xã Đất Mũi tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho các HTX để các mô hình này phát huy tốt tiềm năng lợi thế về du lịch hiện có trên địa bàn; phát triển đa dạng sản phẩm, nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch. Đặc biệt, việc hỗ trợ về vốn, xúc tiến thương mại, nâng cao kỹ năng quản lý HTX bằng công nghệ số sẽ được quan tâm để từ đó có thể thu hút khách du lịch, phát triển thêm nhiều cơ sở lưu trú.
Giá trị từ mô hình HTX
Một điều không thể không nhắc đến đó chính là nhờ liên kết với các cơ quan quản lý, Liên minh HTX tỉnh và Trường Trung cấp nghề và Đào tạo cán bộ HTX miền Nam, chất lượng mô hình HTX ở trên địa bàn xã ngày càng được nâng cao.
Từ năm 2015 về trước, với lợi thế các bãi bồi và kênh rạch, xã có tiềm năng lớn trong phát triển nghề nuôi nghêu nên hầu như ấp nào cũng có HTX nuôi nghêu. Có thời điểm, toàn xã Đất Mũi đã có đến 16 HTX nuôi nghêu.
Nhưng do hoạt động theo mô hình HTX kiểu cũ, vấn đề quản lý HTX chưa được nâng cao nên tình trạng tranh chấp trong khai thác nghêu vẫn xảy ra. Nhiều HTX hoạt động nhưng hiệu quả chưa cao, khó mở rộng thành viên.
Tuy nhiên, sau khi được Trường Trung cấp nghề và Đào tạo cán bộ HTX miền Nam tổ chức các lớp đào tạo, tư vấn, hỗ trợ phát triển mô hình HTX kiểu mới, sản xuất theo hướng hàng hóa tập trung, 16 HTX nuôi nghêu đã đồng ý tổ chức đại hội hợp nhất 16 HTX thành một tổ chức đồng nhất dưới cái tên HTX nuôi nghêu Đất Mũi vào năm 2017.
Điều này vừa giúp mở rộng quy mô, nâng cao tính liên kết trong HTX và là tiền đề phát huy tiềm năng kinh tế con nghêu thịt ở bãi bồi Đất Mũi. HTX hoạt động chủ yếu là phục vụ đời sống người dân vùng bãi bồi, đặc biệt là hộ nghèo của địa phương. Chính nhờ bám sát mục tiêu này, nên HTX tạo được lòng tin của thành viên. Điều đó được thể hiện qua số lượng thành viên làm đơn xin vào HTX ngày một đông, có thời điểm, số thành viên HTX lên đến hơn 200 người.
Nhờ sự tuyên truyền về vai trò của mô hình HTX trong hỗ trợ giảm nghèo, phát triển kinh tế, thời gian gần đây, chính quyền địa phương xã Đất Mũi đã phối hợp với cơ quan chuyên môn hỗ trợ tốt cho các HTX phát triển, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp thực hiện khâu liên kết.
Đặc biệt, xã đã kết nối với tỉnh tổ chức một số chương trình, dự án lồng ghép nhằm hỗ trợ cho HTX, doanh nghiệp tham gia liên kết và tiêu thụ sản phẩm, hình thành các chuỗi giá trị trong một số ngành hàng như hỗ trợ xây dựng vùng nguyên liệu, xây dựng nhãn hiệu, phát triển các tour du lịch.
Quang Am