Liên kết sản xuất-tiêu thụ: Lan tỏa giá trị xanh, nâng tầm chuỗi nông sản Việt

3 giờ trướcBài gốc

Các chương trình kết nối tiêu thụ nông sản đã tạo ra sức hấp dẫn với người tiêu dùng Thủ đô. (Ảnh: Đức Duy/Vietnam+)

Thông tin từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết sau 6 năm triển khai Nghị định số 98/2018/NĐ-CP của Chính phủ về chính sách khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, 2.938 dự án liên kết sản xuất-tiêu thụ nông sản đã hình thành trên cả nước, kết nối hơn 200.000 hộ nông dân với doanh nghiệp, hợp tác xã và tổ hợp tác.

Đến nay, các mô hình liên kết đang trở thành trục xoay của tái cơ cấu nông nghiệp, đưa sản phẩm Việt tiến sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Nhiều ngành hàng hình thành chuỗi giá trị liên kết chặt chẽ

Tại Hội nghị sơ kết 6 năm thực hiện Nghị định số 98/2018/NĐ-CP diễn ra sáng 11/11, ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) nhấn mạnh, nghị định này đã tạo ra bước chuyển căn bản trong tư duy và cách thức tổ chức sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam.

Từ chỗ liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp còn mang tính tự phát, thiếu khung pháp lý, đến nay, mô hình liên kết đã trở thành phương thức phổ biến, được Nhà nước, doanh nghiệp và hợp tác xã đồng thuận thúc đẩy như một giải pháp trọng tâm trong tái cơ cấu ngành nông nghiệp.

Theo báo cáo thống kê từ 34 tỉnh, thành phố, cả nước đã có 2.938 dự án và kế hoạch liên kết được phê duyệt, trong đó 2.331 dự án do hợp tác xã chủ trì, khẳng định vai trò then chốt của kinh tế tập thể trong liên kết chuỗi; còn lại do doanh nghiệp dẫn dắt. Các hình thức liên kết tập trung nhiều nhất ở lĩnh vực trồng trọt, tiếp đó là các lĩnh vực chăn nuôi và lâm nghiệp.

Các địa phương cũng đã phê duyệt 1.738 chuỗi liên kết đối với sản phẩm chủ lực quốc gia, góp phần hình thành các vùng sản xuất hàng hóa quy mô lớn.

Liên kết chuỗi giá trị không chỉ là phương thức sản xuất, mà còn là niềm tin, bản lĩnh hội nhập của nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp Việt Nam. (Ảnh: Xuân Quảng/Vietnam+)

Về tài chính, tổng kinh phí thực hiện các dự án liên kết đạt 15.243 tỷ đồng, trong đó ngân sách nhà nước hỗ trợ 3.186 tỷ đồng (chiếm 20,9%); phần còn lại do doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân đối ứng, thể hiện tinh thần đồng đầu tư và cùng hưởng lợi. Bình quân mỗi dự án có quy mô 5,18 tỷ đồng, ngân sách hỗ trợ khoảng 1,08 tỷ đồng. Mức hỗ trợ này tuy không lớn nhưng đã “kích hoạt” hàng nghìn mô hình hợp tác hiệu quả trên khắp cả nước.

Những ngành hàng chủ lực quốc gia như lúa gạo, rau quả, càphê, cao su, hồ tiêu đều đã hình thành chuỗi giá trị liên kết chặt chẽ, góp phần chuẩn hóa quy trình sản xuất, truy xuất nguồn gốc và tăng khả năng cạnh tranh.

Trong quá trình triển khai, các hợp tác xã nông nghiệp được xem là “xương sống” của mô hình liên kết. Nhờ đóng vai trò trung gian giữa doanh nghiệp và nông dân, họ có thể tổ chức vùng nguyên liệu tập trung, thống nhất quy trình kỹ thuật, kiểm soát chất lượng và đảm bảo thực hiện hợp đồng.

Khi tham gia chuỗi, khoảng 60% hợp tác xã mở rộng sản xuất kinh doanh, tăng năng lực quản trị và cải thiện thu nhập của thành viên.

Trong những năm qua, nhiều địa phương trên cả nước cũng đã xây dựng mạng lưới tư vấn và tổ khuyến nông cộng đồng để hỗ trợ hợp tác xã lập dự án liên kết. Nhờ đó, các dự án trở nên khả thi, giúp hình thành vùng nguyên liệu quy mô lớn cho các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu...

Tuy vậy, quá trình triển khai Nghị định 98/2018/NĐ-CP cũng còn một số hạn chế. Nhiều địa phương mới chú trọng vào ký hợp đồng tiêu thụ, chưa hình thành được chuỗi giá trị toàn diện. Chính sách hỗ trợ vẫn mang tính dự án, thiếu cơ chế khuyến khích đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ xanh.

Bên cạnh đó, một số quy định về thời hạn liên kết, điều kiện thụ hưởng hỗ trợ cũng còn cứng nhắc, khiến doanh nghiệp nhỏ và hợp tác xã khó tiếp cận.

Kiến tạo môi trường phát triển bền vững

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Võ Văn Hưng, nhấn mạnh liên kết chuỗi giá trị là chìa khóa thể chế cho nền nông nghiệp hiện đại, thích ứng biến đổi khí hậu và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Đây là định hướng chiến lược cho tương lai ngành nông nghiệp.

Ông Hưng cũng cho biết sau 6 năm triển khai Nghị định 98, hàng loạt sản phẩm chủ lực quốc gia từ gạo ST25, càphê Buôn Ma Thuột đến điều Bình Phước, trái cây Nam Bộ đã hình thành vùng nguyên liệu lớn, đạt chuẩn quốc tế, góp phần nâng tầm thương hiệu nông sản Việt.

Theo ông Hưng, thành công trên đến từ niềm tin hợp tác của “3 nhà” (gồm nhà nước, doanh nghiệp và nhà nông) - cùng chia sẻ lợi ích, cùng gánh rủi ro, tạo nên chuỗi giá trị bền vững và sức mạnh cộng hưởng.

Bước sang giai đoạn phát triển mới, ông Hưng cho rằng trong thời đại kinh tế số và cam kết Net Zero vào năm 2050, chuỗi giá trị nông nghiệp xanh, phát thải thấp, truy xuất nguồn gốc và thương mại carbon sẽ trở thành động lực kinh tế mới cho nông dân và doanh nghiệp Việt Nam.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Võ Văn Hưng phát biểu tại hội nghị. (Ảnh: Bảo Thắng).

Tuy vậy, ông Hưng cũng chỉ ra những hạn chế. Đáng chú ý, nhiều chuỗi liên kết vẫn thiếu bền vững, chưa khép kín chu trình giá trị, hỗ trợ còn rườm rà, liên kết số và liên kết xanh chưa được quan tâm đúng mức; tổ chức sản xuất chưa gắn chặt với xây dựng vùng nguyên liệu chuẩn hóa. Ngoài ra, năng lực của nhiều hợp tác xã còn yếu, chưa đủ sức trở thành trung tâm của liên kết.

Trước thực trạng trên, lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề cập 4 định hướng chiến lược. Đó là, cải cách mạnh mẽ thủ tục và cơ chế hỗ trợ, tạo môi trường minh bạch, thuận lợi, lấy hiệu quả chuỗi giá trị làm trọng tâm. Tiếp theo là phát triển chuỗi giá trị số và chuỗi giá trị xanh, thúc đẩy truy xuất nguồn gốc, quản trị số, giảm phát thải và tín chỉ carbon.

Cùng với đó là việc tổ chức lại sản xuất gắn với vùng nguyên liệu đạt chuẩn, công khai, minh bạch, có hệ thống mã số vùng trồng và bản đồ số. Cuối cùng là xây dựng hệ sinh thái tư vấn liên kết chuyên nghiệp, kết nối chặt chẽ giữa sản xuất - thị trường - hợp đồng - vận hành chuỗi.

“Đây là bước chuyển từ ‘hỗ trợ hành chính’ sang ‘kiến tạo môi trường phát triển’ lấy văn hóa hợp tác làm nền tảng, trong đó liên kết chuỗi giá trị không chỉ là phương thức sản xuất, mà còn là niềm tin, bản lĩnh hội nhập của nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp Việt Nam,” Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Võ Văn Hưng nhấn mạnh./.

(Vietnam+)

Nguồn VietnamPlus : https://www.vietnamplus.vn/lien-ket-san-xuat-tieu-thu-lan-toa-gia-tri-xanh-nang-tam-chuoi-nong-san-viet-post1076307.vnp