Liên minh quan - thương - tội phạm ngày càng tinh vi và vai trò nhận diện của công nghệ

4 giờ trướcBài gốc

Nhiều năm qua, chúng ta quen với khái niệm “quan - thương móc ngoặc” để trục lợi. Nhưng thực tế cho thấy, tình trạng ấy đã biến tướng thành liên minh đồng phạm giữa quan chức thoái hóa, doanh nhân cơ hội và giới tội phạm. Đây không còn là sự cấu kết đơn lẻ mà là hệ thống lợi ích khép kín, nơi quyền lực công bị chiếm dụng để phục vụ lợi ích riêng.

Chỉ trong quý III năm 2025, các cơ quan tố tụng đã khởi tố hơn 440 vụ án với gần 1.500 bị can. Trong số đó, nhiều vụ án lớn hé lộ bức tranh đáng lo ngại: từ các đường dây thao túng đấu thầu, đất đai, tài chính, đến tham nhũng trong quản lý tài nguyên.

Đặc biệt, các vụ án Tập đoàn Phúc Sơn, Tập đoàn Thuận An, hay vụ việc ở Thanh Hóa gần đây đã cho thấy mức độ tinh vi và quy mô của liên minh quan – thương - tội phạm. Họ không chỉ “ăn chia” một vài hợp đồng, mà có thể chi phối dự án hàng nghìn tỷ, lũng đoạn cả một lĩnh vực kinh tế địa phương, thậm chí thao túng cả nhân sự bộ máy.

Nguy hiểm hơn, các mối quan hệ này tạo thành nhóm lợi ích, vừa hợp thức hóa hành vi phạm pháp, vừa tìm cách “che chắn” khi bị phát hiện. Khi quyền lực bị thao túng, môi trường đầu tư trở nên méo mó, doanh nghiệp chân chính bị chèn ép, niềm tin xã hội bị bào mòn.

Trước thực trạng đó, Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ ra 4 điểm then chốt:

Một là, mối quan hệ quan - thương ngày càng tinh vi và biến tướng, không thể nhận diện bằng phương pháp giám sát cũ. Họ ẩn nấp sau nhiều tầng nấc trung gian: công ty “sân sau”, đầu tư trá hình, hợp đồng kinh tế giả tạo.

Hai là, bản chất của liên minh này là đồng phạm. Doanh nhân không còn là “nạn nhân bị ép buộc”, quan chức cũng không chỉ là “người bị mua chuộc”, mà cả hai, cùng với tội phạm, tạo thành một tập thể phạm pháp, có tổ chức, có phân công, có hưởng lợi chung.

Ba là, nguy cơ chi phối và lũng đoạn quyền lực là cực kỳ nghiêm trọng. Khi quyền lực công bị biến thành công cụ tư hữu, hậu quả không chỉ là thất thoát tài sản công, mà còn là sự méo mó chính sách, sự mất công bằng xã hội, và suy yếu nền tảng chính trị.

Bốn là, nhiệm vụ chiến lược của chúng ta là nhận diện, triệt phá, xóa bỏ. Đây không phải là chiến dịch ngắn hạn, mà là một công việc mang tính lâu dài, thường xuyên, có ý nghĩa sống còn đối với sự trong sạch của bộ máy.

Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực phát biểu chỉ đạo tại Cuộc họp Thường trực Ban Chỉ đạo. Ảnh: Noichinh.vn.

Liên minh quan - thương - tội phạm tồn tại ở nhiều giai đoạn lịch sử, nhưng hiện nay nguy hại hơn vì 3 lý do:

- Tinh vi về hình thức: Mọi hành vi hối lộ, rửa tiền đều được hợp pháp hóa bằng các vỏ bọc pháp lý như hợp đồng đầu tư, vốn góp, chuyển nhượng. Công nghệ tài chính và mạng lưới xuyên biên giới khiến việc che giấu ngày càng khó phát hiện.

- Lan rộng về phạm vi: Từ địa phương đến trung ương, từ lĩnh vực tài nguyên, xây dựng, y tế đến cả cơ quan thực thi pháp luật, nguy cơ thao túng xuất hiện ở khắp nơi.

- Tác động kép: Vừa làm thất thoát khối tài sản khổng lồ, vừa bóp nghẹt động lực của doanh nghiệp chân chính, triệt tiêu cạnh tranh lành mạnh và gieo rắc tâm lý hoài nghi trong xã hội.

Điểm nguy hiểm nhất là liên minh này không chỉ làm hại kinh tế, mà còn làm suy yếu nền tảng chính trị – nơi quyền lực bị biến thành hàng hóa, mua bán và trao đổi.

Vì vậy, để thực hiện đúng tinh thần chỉ đạo, cần đồng bộ nhiều giải pháp:

1. Kiểm soát quyền lực bằng minh bạch: Kê khai, công khai tài sản của cán bộ, đặc biệt là những người nắm vị trí nhạy cảm. Luân chuyển cán bộ thường xuyên để tránh quan hệ “cắm rễ” lợi ích. Giám sát chặt cả sau khi cán bộ thôi chức vụ, vì nhiều tác động ngầm diễn ra ở giai đoạn này.

2. Hiện đại hóa công cụ phát hiện: Ứng dụng trí tuệ nhân tạo để phân tích mối quan hệ giữa cá nhân, doanh nghiệp và cơ quan công quyền. Liên thông dữ liệu tài chính - đất đai - ngân hàng - thuế để phát hiện dấu hiệu bất thường. Tăng cường hợp tác quốc tế để xử lý dòng tiền ra nước ngoài.

3. Tổ chức lực lượng liên ngành: Phối hợp chặt chẽ công an, thanh tra, kiểm toán, kiểm sát, ủy ban kiểm tra. Thiết lập cơ chế chuyên án đặc biệt cho các vụ nghiêm trọng, quy mô lớn.

4. Trao quyền cho xã hội giám sát: Bảo vệ người tố cáo, khuyến khích báo chí điều tra. Công khai thông tin đấu thầu, dự án, mua sắm công. Tạo cơ chế để doanh nghiệp và người dân phản ánh tiêu cực dễ dàng, an toàn.

5. Giữ quyết tâm chính trị lâu dài: Không để chống tham nhũng chỉ dừng ở “chiến dịch”, mà phải trở thành “thường trực”. Mỗi cấp ủy, chính quyền chịu trách nhiệm trực tiếp nếu để lợi ích nhóm lũng đoạn trên địa bàn.

Kinh nghiệm các nước cho thấy nhóm lợi ích chỉ có thể bị đẩy lùi khi minh bạch hóa tài chính chính trị, có cơ chế giám sát độc lập và luật chống rửa tiền hiệu quả. Tại Việt Nam, sự kết hợp giữa công cụ pháp luật và công cụ kiểm tra của Đảng giữ vai trò quan trọng.

Điều này đồng nghĩa: Ủy ban Kiểm tra, Ban Nội chính, Ban Tổ chức… phải song hành cùng các cơ quan tố tụng, để đảm bảo cuộc chiến chống tham nhũng không bị lợi dụng cho mục đích phe phái, mà thực sự giữ gìn sự trong sạch của bộ máy.

Việc xử lý nghiêm khắc các vụ án lớn từ Phúc Sơn, Thuận An đến Thanh Hóa đã thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Đảng, Nhà nước. Nhưng nếu chỉ dừng ở bắt giữ cá nhân mà không cải cách cơ chế, nguy cơ tái phát sẽ còn. “Chữa tận gốc” nghĩa là loại bỏ cơ chế “xin - cho”, thay bằng quy trình minh bạch, dễ giám sát; giảm đặc quyền, đặc lợi để quan chức không còn cơ hội trục lợi và thiết kế chính sách công khai, khép kín các kẽ hở mà nhóm lợi ích có thể lợi dụng.

Chỉ khi ấy, môi trường kinh tế - chính trị mới thực sự lành mạnh, bền vững.

Cảnh báo của Tổng Bí thư Tô Lâm là lời nhắc nhở mạnh mẽ: chống tham nhũng không chỉ nhắm vào những cá nhân thoái hóa, mà phải vạch mặt cả liên minh đồng phạm quan chức - doanh nghiệp - tội phạm.

Nhận diện, triệt phá và xóa bỏ những mối liên hệ này không chỉ bảo vệ tài sản công, mà còn giữ gìn sự công bằng, củng cố niềm tin xã hội và mở đường cho doanh nghiệp chân chính phát triển.

Đây là việc không dễ, lâu dài, nhưng là con đường duy nhất để đất nước đi lên bằng nội lực và niềm tin vững chắc của nhân dân.

Lê Thọ Bình

Nguồn VietTimes : https://viettimes.vn/lien-minh-quan-thuong-toi-pham-ngay-cang-tinh-vi-va-vai-tro-nhan-dien-cua-cong-nghe-post190132.html