Lò cyclotron duy nhất phía Nam tạm dừng, giải pháp nào cho bệnh nhân ung thư?

6 giờ trướcBài gốc

Mới đây, Bệnh viện (BV) Chợ Rẫy, TP.HCM, cho biết lò sản xuất đồng vị và dược phóng xạ (cyclotron) duy nhất phía Nam đặt tại đây đã tạm dừng hoạt động do máy móc cũ, thường xuyên hư hỏng, không đảm bảo hiệu quả vận hành.

Dự kiến quy trình lắp đặt hệ thống mới sẽ kéo dài khoảng 6 tháng. Trong thời gian này, đơn vị không thể cung cấp chất phóng xạ cho các cơ sở y tế như trước.

Lò cyclotron duy nhất phía Nam đặt tại Bệnh viện Chợ Rẫy tạm ngừng hoạt động để xây lò mới. Ảnh: BVCC

Chụp PET/CT không phải phương pháp duy nhất

Tại TP.HCM có 3 BV có máy PET/CT là Chợ Rẫy, Quân y 175 và Ung bướu TP.HCM. Lò cyclotron tại BV Chợ Rẫy sản xuất thuốc phóng xạ và chia sẻ cho 2 BV còn lại để chụp PET/CT.

Theo TS.BS Diệp Bảo Tuấn, Giám đốc điều hành BV Ung bướu TP.HCM, BV được trang bị 2 máy PET/CT, công suất ghi hình 30 ca/máy. Với 2 máy tại 2 cơ sở, có thể nâng công suất đáp ứng tối đa lên 50-60 ca/ngày nếu đủ thuốc phóng xạ. BV Ung bướu TP.HCM được chuyển nhượng thuốc phóng xạ từ BV Chợ Rẫy, chụp PET/CT cho khoảng 7-9 ca/ngày (chừng 1/3 nhu cầu thực tế).

TP.HCM chỉ có một lò cyclotron sản xuất thuốc phóng xạ tại BV Chợ Rẫy, do đó những khi lò bị trục trặc, nhiều bệnh nhân ung thư phải ra tận Hà Nội hay các tỉnh khác, thậm chí ra nước ngoài để chụp chiếu.

Ngoài ra, cũng có trường hợp BS phải cho chỉ định cận lâm sàng khác thay thế như CT scan (chụp cắt lớp vi tính), MRI (chụp cộng hưởng từ)... Song với nhiều bệnh nhân ung thư, sự thay thế này không thể đánh giá một cách toàn toàn diện, đầy đủ và sớm những thay đổi sau điều trị.

Bệnh nhân ung thư điều trị tại BV Ung bướu TP.HCM. Ảnh: THẢO PHƯƠNG

Khi lò cyclotron duy nhất ở phía Nam ngừng hoạt động thì TP.HCM nói riêng cũng như cả phía Nam nói chung cũng không còn máy PET/CT nào hoạt động được nữa. Hiện BV Ung bướu đang nỗ lực trình dự thảo báo cáo đề xuất đầu tư công lên các cấp có thẩm quyền để xây dựng một lò cyclotron đặt ngay tại BV.

Còn theo đại diện BV Quân y 175, trung bình một ngày khoa Y học hạt nhân của BV chụp khoảng 7 ca PET/CT (chưa đến 1/2 nhu cầu), trong khi công suất tối đa có thể thực hiện khoảng 14-15 ca/ngày. Do đó, bệnh nhân ung thư thường phải đợi từ 4-5 ngày.

Bệnh nhân ung thư chụp PET/CT tại Bệnh viện Chợ Rẫy. Ảnh: BVCC

BS CKII Phạm Thanh Việt, Phó Giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy, điểm của PET/CT là giúp đánh giá chính xác giai đoạn, mức độ di căn và hiệu quả điều trị ung thư. Tuy nhiên, không phải bệnh nhân ung thư nào cũng cần chỉ định chụp PET/CT.

Với nhiều trường hợp, các phương pháp thay thế như CT-scan, MRI hoặc siêu âm vẫn mang lại hiệu quả tương đương, chi phí thấp hơn và dễ tiếp cận hơn. PET/CT chỉ vượt trội trong một số tình huống đặc biệt, khi cần độ nhạy và độ chính xác cao.

“Do đó, trong thời gian hệ thống mới chưa được lắp đặt, bệnh nhân ung thư vẫn có thể được chẩn đoán bằng các phương pháp thay thế mà không ảnh hưởng lớn đến kết quả điều trị. Việc nâng cấp này không phải vì PET/CT là phương tiện duy nhất, mà là để đảm bảo chất lượng chẩn đoán cao hơn, công suất phục vụ lớn hơn, giúp đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người bệnh” - BS Việt nhấn mạnh.

Lò cyclotron mới sẽ tăng nhiều lần công suất

Lò cyclotron là thiết bị gia tốc hạt, được dùng để sản xuất các đồng vị phóng xạ ngắn ngày như F-18, Tc-99m… những chất rất quan trọng trong kỹ thuật xạ hình y học (PET/CT, SPECT/CT) để đánh giá chức năng cơ quan, phát hiện tổn thương di căn ung thư, bệnh lý tim mạch, thần kinh.

Với nhiều trường hợp, các phương pháp thay thế như CT-scan, MRI hoặc siêu âm vẫn mang lại hiệu quả tương đương. Ảnh: BVCC

Thuốc phóng xạ 18F - FDG sản xuất ra có thời gian bán rã ngắn, phải sử dụng nhanh trong khoảng 6-8 giờ, do đó thuốc phải được sử dụng ngay sau khi sản xuất. Việc vận chuyển thuốc từ các địa phương khác về TP.HCM trong trường hợp này là không khả thi. Do đó, các BV tại TP.HCM chỉ có thể tự sản xuất hoặc mua thuốc hoặc nhượng lại thuốc từ các BV có khả năng sản xuất trên địa bàn.

Lý giải nguyên nhân cấp thiết phải xây lò cyclotron mới, BS Việt cho biết lò cyclotron cũ tại BV Chợ Rẫy đã được đầu tư và đưa vào sử dụng khoảng 17 năm nay, dùng để sản xuất các hoạt chất phóng xạ phục vụ chẩn đoán hình ảnh, chủ yếu cho máy PET/CT.

Tuy nhiên, do đã quá cũ, thời gian gần đây lò thường xuyên gặp trục trặc, có lúc phải ngưng hoạt động vài ngày, ảnh hưởng không nhỏ đến kế hoạch điều trị của bệnh nhân. BV đã quyết định lên kế hoạch thay thế bằng một hệ thống mới hiện đại hơn, công nghệ tiên tiến, công suất cao hơn nhiều so với thiết bị cũ.

Khi hoàn thành, hệ thống mới có thể cung cấp hoạt chất cho 8-10 đơn vị. Ảnh: BVCC

Cũng theo BS Việt, lò cyclotron mới sẽ được lắp đặt trên nền hạ tầng hiện có, giúp rút ngắn thời gian thi công so với xây dựng một hệ thống hoàn toàn mới. Khi hoàn thành, hệ thống này có thể cung cấp hoạt chất cho 8-10 đơn vị thay vì chỉ 3 như hiện tại.

Không chỉ tăng về số lượng, hệ thống mới còn có thể sản xuất thêm các loại hoạt chất phóng xạ khác phục vụ chẩn đoán các bệnh lý đặc thù hơn, mở rộng khả năng ứng dụng của PET/CT. Đây là bước chuẩn bị quan trọng để giúp mạng lưới chẩn đoán ung thư hoạt động đồng bộ và hiệu quả hơn.

Ngoài ra, BS Việt lưu ý hiện vẫn có một số loại ung thư như tuyến tiền liệt hoặc u thần kinh nội tiết có thể được chẩn đoán bằng các hoạt chất phóng xạ khác, không phụ thuộc vào lò cyclotron đang nâng cấp. Do đó, các ca này vẫn được tiếp tục thực hiện bình thường, không bị ảnh hưởng bởi việc tạm ngưng sản xuất của lò cũ.

“Việc đầu tư hệ thống mới tuân thủ các quy định về mua sắm, đấu thầu công lập. Mục tiêu cuối cùng là để phục vụ tốt hơn bệnh nhân, đảm bảo cơ sở vật chất hiện đại, chính xác và đủ khả năng đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của công tác chẩn đoán và điều trị bệnh nhân ung thư tại Việt Nam” - BS Việt chia sẻ.

Lò cyclotron ở BV Chợ Rẫy là lò công lập duy nhất ở phía Nam được cấp phép vận hành. Các BV công lập và tư nhân tại TP.HCM từng xin triển khai hệ thống tương tự nhưng không được phê duyệt do liên quan đến quy định pháp lý về quản lý nguồn phóng xạ.

Trước đó, một lò sản xuất thuốc đồng vị phóng xạ quy mô lớn theo hình thức hợp tác công - tư khác được đặt ở TP.HCM đã phải đóng cửa vì vướng cơ chế.

Việc tạm ngừng lò cyclotron sẽ ảnh hưởng đến nhiều BV tuyến tỉnh phía Nam do phụ thuộc vào nguồn cung từ đơn vị này trong suốt thời gian qua. Trước thời điểm tạm ngưng, BV đã hoàn tất xử lý các ca đang điều trị và thông báo cho các bệnh viện phối hợp để chủ động chuyển hướng điều trị bằng các phương pháp thay thế.

THẢO PHƯƠNG

Nguồn PLO : https://plo.vn/lo-cyclotron-duy-nhat-phia-nam-tam-dung-giai-phap-nao-cho-benh-nhan-ung-thu-post856831.html