Lỗ hổng phòng không lộ diện, Vòm Sắt có thể bảo vệ Israel trước Iran?

15 giờ trướcBài gốc

Hôm 13/6, Israel bất ngờ mở loạt không kích nhằm vào các cơ sở hạt nhân của Iran, bao gồm cả thủ đô Tehran. Phía Israel cáo buộc Iran đang bí mật theo đuổi chương trình phát triển vũ khí hạt nhân, song chính quyền Tehran đã nhiều lần bác bỏ cáo buộc này.

Hiện tại, Israel đã triển khai hàng loạt hệ thống phòng thủ tên lửa để đối phó với làn sóng tấn công trả đũa dồn dập từ phía Iran. Hệ thống Iron Dome, nổi tiếng với khả năng phát hiện và đánh chặn tên lửa hướng vào các khu vực đông dân cư, đóng vai trò là “chốt chặn” phòng thủ chủ lực. Bên cạnh đó, Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) còn sử dụng các hệ thống khác như Thaad do Mỹ sản xuất, David’s Sling, Arrow 2 và Arrow 3 - những lớp chắn tối tân trong mạng lưới phòng không nhiều tầng của nước này.

Tuy nhiên, ngay cả các quan chức quốc phòng Israel cũng phải thừa nhận một thực tế rằng không hệ thống phòng không nào đạt hiệu quả tuyệt đối. Trong bối cảnh căng thẳng đang leo thang, một số điểm yếu trong mạng lưới phòng thủ đã dần lộ rõ. Nhiều nhà quan sát đã chỉ ra những kẽ hở chiến thuật mà Iran có thể đã khai thác để xuyên thủng hệ thống này.

Hệ thống phòng không Vòm Sắt đánh chặn tên lửa từ Iran. Ảnh: Reuters

Hệ thống phòng không của Israel “không bất khả chiến bại”

Kể từ khi được đưa vào sử dụng năm 2011, hệ thống phòng không Iron Dome (hay Vòm Sắt) đã trở thành một trong những trụ cột trong chiến lược phòng thủ của Israel, được triển khai trong hầu hết các cuộc xung đột lớn tại khu vực.

Trong Chiến dịch Protective Edge năm 2014, theo The New York Times, Hamas đã phóng hơn 4.500 quả tên lửa vào lãnh thổ Israel. Các khẩu đội Iron Dome đã được kích hoạt và, theo tuyên bố của giới chức quân đội Israel, hệ thống đã đánh chặn thành công khoảng 90% số tên lửa này — một tỷ lệ được xem là ấn tượng trong điều kiện chiến đấu thực tế.

Trong cuộc xung đột tháng nổ ra vào 10/2023 giữa Israel và Hamas, Iron Dome tiếp tục được triển khai trên toàn quốc để đối phó với làn sóng tấn công bằng tên lửa từ Gaza và miền Nam Lebanon. Theo một báo cáo đăng trên The Australian vào tháng 6/2025, gần 26.000 quả rocket đã được bắn vào Israel trong vòng 12 tháng. Giới chức an ninh Israel ước tính có khoảng 13.000 quả được hệ thống xác định là mối đe dọa thực sự và Iron Dome đã đánh chặn thành công khoảng 90% trong số đó.

Hỗ trợ cho Iron Dome là David’s Sling, hệ thống được thiết kế để tiêu diệt các tên lửa tầm trung và tầm xa, nâng cao khả năng đối phó với các đợt tấn công quy mô lớn từ xa. Trong khi đó, hệ thống Arrow 2 nhắm vào các tên lửa đạn đạo tầm ngắn đến tầm trung, còn Arrow 3, với công nghệ hiện đại hơn, được phát triển để đánh chặn tên lửa đạn đạo tầm xa ngoài khí quyển, nhằm đối phó với các mối đe dọa chiến lược từ xa.

Sự bổ sung mới nhất trong mạng lưới phòng không nhiều tầng của Israel là hệ thống Thaad (Terminal High Altitude Area Defense) do Mỹ chế tạo. Thaad có khả năng đánh chặn tên lửa cả bên trong lẫn ngoài tầng khí quyển, đặc biệt trong giai đoạn cuối của quỹ đạo bay, với tầm hoạt động vào khoảng 150-200 km. Đây là tuyến phòng thủ chiến lược, được kỳ vọng sẽ tăng cường đáng kể năng lực bảo vệ không phận Israel trước các đòn tấn công đạn đạo tinh vi và tầm xa từ đối phương.

Tuy vậy, Tiến sĩ Marion Messmer, chuyên gia cao cấp về an ninh tại Viện nghiên cứu Chatham House, nhận định rằng hệ thống phòng không của Israel có thể không hiệu quả như nhiều người vẫn tưởng. Theo bà Messmer, Iron Dome “có hình ảnh truyền thông tốt hơn so với năng lực thực tế”.

“Xét cho cùng, đây vẫn là một hệ thống phòng không và là một hệ thống rất hiệu quả. Tuy nhiên, không có lá chắn nào là tuyệt đối không thể bị xuyên thủng”, chuyên gia này nhấn mạnh.

Với quy mô và cường độ dồn dập của các cuộc tấn công từ Iran, vượt xa những đợt tấn công từng xảy ra trong các năm trước, bà Messmer cho rằng việc một số tên lửa và máy bay không người lái có thể lọt qua phòng tuyến là điều không quá bất ngờ.

“Một phần trong chiến lược của Iran là tấn công ồ ạt bằng số lượng lớn, với kỳ vọng rằng các hệ thống đánh chặn của Israel sẽ không thể xử lý toàn bộ. Và đó chính là điều mà chúng ta đang chứng kiến”, bà Messmer nhận xét.

Tên lửa của Iran đặt ra thách thức mới

Nhiều chuyên gia nhận định rằng Iran có thể đã triển khai các phương tiện lướt siêu thanh (HGV) trong cuộc tấn công lần này. Đây là những loại vũ khí có khả năng cơ động linh hoạt ở tốc độ siêu thanh, khiến việc đánh chặn trở nên đặc biệt khó khăn.

Tiến sĩ Marion Messmer giải thích: “Nếu một thiết bị có khả năng điều khiển đường bay, bạn có thể lập trình sẵn một quỹ đạo phi tuyến tính hoặc thậm chí điều chỉnh hướng đi khi phát hiện tên lửa đánh chặn đã được phóng. Điều đó giúp nó tránh bị tiêu diệt một cách dễ dàng”.

Dù vậy khẳng định Iron Dome vẫn duy trì được “tỷ lệ đánh chặn vô cùng ấn tượng”, bà Messmer lưu ý rằng trong quá khứ, phần lớn các tên lửa bị đánh chặn có số lượng hạn chế, đường bay tương đối dễ dự đoán và được phóng từ các vị trí quen thuộc, chủ yếu là do các lực lượng Hamas phóng từ Gaza.

Tiến sĩ Marina Miron, nhà nghiên cứu sau tiến sĩ tại Khoa Nghiên cứu Chiến tranh, Đại học King’s College London, cũng đồng tình rằng “không một hệ thống phòng không nào là bất khả xâm phạm”.

Theo Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran, một trong những chiến thuật mới được sử dụng trong đợt tấn công là gây nhiễu và đánh lừa hệ thống phòng thủ đa tầng của Israel, từ đó tạo điều kiện để tên lửa Iran đánh trúng nhiều mục tiêu quan trọng.

Tiến sĩ Marina Miron phỏng đoán rằng Iran có thể đã triển khai các UAV mồi nhử bay áp sát các trận địa phòng không của Israel, buộc hệ thống radar nhận diện nhầm và kích hoạt tên lửa đánh chặn nhằm vào những mục tiêu giả. Trong một số trường hợp, điều này thậm chí có thể dẫn đến tình huống tên lửa Israel vô tình khai hỏa vào chính lực lượng đồng minh của mình.

Tuy nhiên, theo bà Miron, yếu tố then chốt khiến hàng phòng thủ của Israel bị xuyên thủng không nằm ở mánh khóe kỹ thuật, mà ở quy mô áp đảo của đòn tấn công.

“Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến sự ‘vỡ trận’ này là do khối lượng tên lửa quá lớn mà Iran phóng đi cùng lúc, khiến các hệ thống đánh chặn của Israel rơi vào tình trạng quá tải”, bà Miron nhấn mạnh.

“Điều đáng chú ý trong năm ngày qua không phải là sự suy yếu bất ngờ của hệ thống phòng không Israel, mà là quy mô khủng khiếp của cuộc tấn công – điều mà trước đây hiếm khi xảy ra”, chuyên gia này nói thêm.

Theo Tiến sĩ Marina Miron, Iran cũng triển khai chiến thuật tiêu hao nhằm làm suy kiệt năng lực đánh chặn của Israel, bằng cách phóng đi hàng loạt mục tiêu giả, thực chất chỉ là những mảnh kim loại vô hại. Tuy không gây sát thương, các mục tiêu này vẫn buộc hệ thống như Iron Dome phải phản ứng, tiêu tốn đáng kể tên lửa đánh chặn và tạo khoảng trống cho các đòn tấn công thực sự.

Bà Miron đồng thời không loại trừ khả năng Iran đã sử dụng chiến tranh điện tử nhằm làm rối loạn hệ thống radar và chỉ huy của Israel.

“Một khả năng khác là các tên lửa được trang bị bộ phận gây nhiễu sóng – cho phép chúng ẩn mình trước radar trinh sát và thâm nhập sâu hơn vào không phận đối phương”, bà Miron nhận định.

Những lo ngại của các chuyên gia về khả năng đánh chặn của hệ thống phòng không Israel là có cơ sở. Truyền thông Israel dẫn lời một quan chức quân sự cấp cao cho biết, trong đợt tập kích thứ 16 do Iran thực hiện vào sáng 20/6, chỉ một quả tên lửa đạn đạo được phóng đi. Tuy nhiên, điều đáng lo ngại là hệ thống phòng không đa tầng hiện đại của Israel đã không thể đánh chặn được quả tên lửa, khiến nó rơi xuống một khu vực dân cư tại thành phố Beersheba, miền Nam Israel.

Diệp Thảo/VOV.VN (tổng hợp) Theo The Independent, BBC

Nguồn VOV : https://vov.vn/the-gioi/quan-sat/lo-hong-phong-khong-lo-dien-vom-sat-co-the-bao-ve-israel-truoc-iran-post1208719.vov