Lo ngại quy định cấm tên 'quốc gia', 'quốc tế' làm giảm sức cạnh tranh đại học

3 giờ trướcBài gốc

Dự thảo Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Giáo dục đại học nêu rõ: Các trường đại học không được tự ý đặt tên thể hiện vị thế đặc biệt như “quốc tế”, “quốc gia”, “Việt Nam”, “Hồ Chí Minh”, hay các từ tương đương bằng tiếng Anh như “International”, “National”, “State”…

Hạn chế "trường ảo" nhưng cần cân nhắc tính linh hoạt

Ông Phạm Thái Sơn, Giám đốc Tuyển sinh Trường Đại học Công Thương TPHCM, cho rằng, xét theo quan điểm cá nhân, dự thảo quy định về tên gọi các cơ sở giáo dục đại học có cơ sở khi hướng tới mục tiêu minh bạch, tránh gây hiểu lầm hoặc lừa dối người học trong bối cảnh thí sinh và phụ huynh thường bị tác động mạnh bởi tên gọi và thương hiệu nhà trường.

Tuy nhiên, ông bày tỏ băn khoăn khi quy định này được áp dụng đồng loạt với các trường đã tồn tại lâu năm và có thương hiệu ổn định.

Dẫn chứng Trường Đại học Quốc tế Sài Gòn, ông Sơn cho rằng nếu buộc bỏ chữ “quốc tế” thì tên gọi mới vừa dễ gây nhầm lẫn, vừa thiếu hợp lý. Theo ông, tên trường không chỉ là vấn đề pháp lý mà còn gắn với lịch sử hình thành và bản sắc thương hiệu.

Ở khía cạnh tích cực, ông đánh giá dự thảo có thể góp phần hạn chế tình trạng “trường ảo”, những cơ sở sử dụng tên gọi hoành tráng nhưng không đủ năng lực đào tạo hay quyền cấp bằng, từ đó giảm nguy cơ người học bị đánh lừa.

Tuy nhiên, nếu quy định quá cứng nhắc, theo ông, có thể làm giảm sự sáng tạo trong xây dựng thương hiệu giáo dục, khiến nhiều trường mất đi dấu ấn riêng. Ông nhấn mạnh, cốt lõi của việc bảo vệ người học không nằm ở tên gọi mà ở chất lượng đào tạo thực chất.

Từ đó, ông đề xuất cơ quan quản lý nên tập trung siết chặt công tác kiểm định chất lượng, với tiêu chí rõ ràng, minh bạch và được thực hiện nghiêm túc, sâu sát hơn, thay vì đặt nặng vấn đề tên trường.

Lo ngại quy định đặt tên làm giảm sức hút đại học

PGS.TS Đỗ Văn Dũng, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TPHCM, cho rằng từ kinh nghiệm quốc tế, quy định liên quan đến việc hạn chế sử dụng các từ như “quốc gia”, “quốc tế”, “nhà nước” trong tên gọi trường đại học là cứng nhắc, tiềm ẩn nhiều hạn chế về tính linh hoạt, cạnh tranh toàn cầu cũng như khả năng phát triển thương hiệu giáo dục.

Sinh viên trong ngày tốt nghiệp. Ảnh: Hùng Nguyễn

Theo ông Dũng, trong thực tiễn tại nhiều quốc gia, việc đặt tên trường đại học thường được khuyến khích tự do, nhằm phản ánh sứ mệnh, vị thế và sức hút quốc tế của cơ sở đào tạo. Trên thế giới, hàng trăm trường đại học sử dụng các thuật ngữ như “National”, “International” hay “State” để nhấn mạnh quy mô, vai trò quốc gia hoặc định hướng toàn cầu, mà không cần xin phê duyệt đặc biệt từ phía chính phủ.

Ví dụ: National University of Singapore (NUS) là một trong những trường đại học hàng đầu châu Á, hiện xếp hạng trong top 10 thế giới theo QS Rankings 2025. Việc sử dụng từ “National” nhằm thể hiện vị thế là trường đại học quốc gia hàng đầu của Singapore. Dù được chính phủ hỗ trợ mạnh mẽ, NUS không bị ràng buộc bởi các quy định cấm đoán liên quan đến tên gọi.

Tương tự, tại Malaysia, các trường như National University of Malaysia hay National Defence University of Malaysia đều sử dụng từ “National” để khẳng định sứ mệnh phục vụ quốc gia, qua đó giúp thu hút nguồn tài trợ và sinh viên trong nước lẫn quốc tế. Một số cơ sở đào tạo khác như International Islamic University Malaysia hoặc Maharishi International University (Mỹ) sử dụng từ “International” để nhấn mạnh chương trình đào tạo mang tính toàn cầu và khả năng thu hút sinh viên quốc tế. Riêng Maharishi International University có hơn 50% sinh viên đến từ nước ngoài.

Tại Mỹ, các trường như Florida International University hay Alliant International University được tự do sử dụng yếu tố “International” trong tên gọi nhằm xây dựng thương hiệu, qua đó giúp tăng tỷ lệ sinh viên quốc tế lên đến 20-30%. Bên cạnh đó, các đại học công lập của Mỹ như Ohio State University hay California State University sử dụng từ “State” để phản ánh nguồn tài trợ công và vai trò của bang, mà không cần phải xin phê duyệt riêng hay chịu sự hạn chế nào.

Theo PGS.TS Đỗ Văn Dũng, nếu Việt Nam áp dụng quy định cấm các từ này có thể làm giảm sức cạnh tranh của các trường đại học trong nước so với khu vực. Trong khi Singapore và Malaysia khuyến khích sử dụng những thuật ngữ mang tính quốc gia hoặc quốc tế để xây dựng thương hiệu giáo dục, từ đó góp phần nâng cao thứ hạng toàn cầu và thu hút dòng vốn đầu tư, thì việc hạn chế ở Việt Nam có thể tạo ra bất lợi rõ rệt.

Ông đặc biệt lưu ý, nếu quy định được áp dụng cứng nhắc, một số trường như “Đại học Quốc tế - ĐH Quốc gia TPHCM” có thể bị đổi tên, làm suy yếu hình ảnh, thương hiệu và khả năng thu hút sinh viên quốc tế.

Theo ông Dũng, ở hầu hết các quốc gia phát triển, việc đặt tên trường đại học được quản lý theo hướng tương đối “lỏng”, chủ yếu nhằm tránh trùng lặp hoặc quảng cáo sai sự thật, chứ không cấm sử dụng các từ cụ thể như “National” hay “International”.

Tại Mỹ và Canada, tên trường được tự do lựa chọn, chỉ cần đăng ký thương hiệu và tránh trùng lặp địa lý. Thậm chí, hai trường có thể có tên gần giống nhau nếu đặt tại các bang hoặc tỉnh khác nhau. Ở Canada, các trường mang tên tỉnh hoặc thành phố lớn, như University of Toronto, thường được xem là có uy tín, nhưng không bị hạn chế sử dụng các thuật ngữ mang tính quốc gia.

Ở châu Âu và Úc, các trường như National University of Ireland hay University of Tasmania cũng không bị cấm sử dụng từ “National”. Tại châu Âu, luật pháp chủ yếu tập trung vào chuẩn hóa yếu tố địa lý trong tên gọi, nhưng vẫn cho phép sử dụng nhằm phục vụ mục tiêu quảng bá. Ở Úc, quy trình đặt tên nhấn mạnh việc phản ánh bản sắc địa phương hoặc định hướng quốc tế để gia tăng giá trị thương hiệu giáo dục.

Tại châu Á, Singapore và Malaysia không những không cấm mà còn khuyến khích các trường sử dụng những thuật ngữ này để tăng sức cạnh tranh trong khu vực.

Theo PGS.TS Đỗ Văn Dũng, những rủi ro về lạm dụng tên gọi hoàn toàn có thể được kiểm soát thông qua cơ chế đánh giá uy tín và kiểm định chất lượng, thay vì cấm đoán tuyệt đối.

Từ đó, ông Dũng cho rằng quyết định này nếu được thông qua, thứ nhất có thể làm giảm sức hút quốc tế và khả năng xây dựng thương hiệu của các trường đại học ở Việt Nam. Các thuật ngữ như “International” giúp thu hút sinh viên nước ngoài, tăng nguồn thu và đóng góp ngoại tệ cho nền kinh tế - trong khi giáo dục đang được xem là một ngành dịch vụ có giá trị gia tăng cao.

Thứ hai, quy định này có thể hạn chế sự sáng tạo và cạnh tranh trong việc đặt tên. Tên chung chung, kém nổi bật có thể cản trở khả năng nhận diện và tìm kiếm trên môi trường số, trong khi sự đa dạng trong tên gọi vốn là một yếu tố quan trọng của thương hiệu.

Theo PGS Đỗ Văn Dũng, quy định đặt tên trường có thể xuất phát từ mục tiêu kiểm soát chất lượng, nhưng cần được thiết kế linh hoạt hơn. Việc cho phép sử dụng các thuật ngữ như “quốc gia”, “quốc tế” nếu trường chứng minh được năng lực và sứ mệnh thực chất sẽ phù hợp với xu hướng quốc tế và giúp nâng cao sức cạnh tranh của giáo dục đại học Việt Nam.

Lê Huyền

Nguồn VietnamNet : https://vietnamnet.vn/lo-ngai-quy-dinh-cam-ten-quoc-gia-quoc-te-lam-giam-suc-canh-tranh-dai-hoc-2474859.html