Loại bỏ 'tư duy nhiệm kỳ': 'Chìa khóa' khai mở môi trường sáng tạo, thu hút nhân tài

5 giờ trướcBài gốc

Rào cản lớn nhất với phát triển bền vững

Tại Hội nghị toàn quốc về đột phá phát triển khoa học, côngnghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia ngày 13/1/2025, Tổng Bí thư TôLâm đã đề nghị và nhấn mạnh 8 nhiệm vụ, giải pháp đột phá. Trong đó, về hoànthiện thể chế, chính sách, Tổng Bí thư chỉ đạo cụ thể: “Trong năm 2025, càng sớmcàng tốt phải hoàn thành việc sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới các quy địnhpháp luật, cơ chế, chính sách, tháo gỡ hết các “điểm nghẽn”, “rào cản” để pháttriển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, giải phóng tối đasức sáng tạo, khuyến khích dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm… Chúng takhuyến khích người năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm trước hết phải bằngchính các quy định của pháp luật, tạo không gian cho người quản lý quyết địnhvà chịu trách nhiệm… Hoàn thiện thể chế phải đi đôi với tổ chức thực hiện hiêụquả, có cơ chế giám sát và đánh giá chặt chẽ, nhất là với đội ngũ cán bộ thựcthi. Loại bỏ ngay tình trạng “trên rải thảm, dưới rải đinh” và loại bỏ tư duynhiệm kỳ, đố kỵ, hay bình quân chủ nghĩa”.

Tư duy nhiệm kỳ là vấn đề không mới song ở mỗi thời kỳ lạicó biểu hiện, diễn biến đa dạng, cản trở và tác động tiêu cực đến sự vận động,phát triển của xã hội, đặc biệt trong bối cảnh đất nước vươn mình, đẩy mạnhphát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, thu hút nhân tài cống hiến.Đáng quan ngại hơn, lối tư duy tiêu cực đó đã và đang “lây lan” trong tổ chứcvà hoạt động của các tổ chức đảng, đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là những ngươìđược giao giữ trọng trách nhất định trong các cơ quan Đảng, Nhà nước.

“Tư duy nhiệm kỳ” đã được Đảng ta xác định là một “căn bệnh”,một biểu hiện thuộc nhóm những điều đảng viên không được làm, đồng thời là biêủhiện của sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”,“tự chuyển hóa”. Nguyên nhân của “căn bệnh” này là do một số cán bộ lãnh đạo,quản lý tranh thủ nhiệm kỳ công tác để trục lợi; lợi dụng chức vụ, quyền hạn đểphục vụ mục đích cá nhân. Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII cũng đã chỉ ra mộttrong 9 biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị là “vướng vào tư duy nhiệm kỳ,chỉ tập trung giải quyết những vấn đề ngắn hạn trước mắt, có lợi cho mình;tranh thủ bổ nhiệm người thân, người quen, người nhà dù không đủ tiêu chuẩn, điêùkiện giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý hoặc bố trí, sắp xếp vào vị trí có nhiều lơịích”.

Hiểu đơn giản, “tư duy nhiệm kỳ” là cách tiếp cận quản lý vàlãnh đạo mà người đứng đầu tập trung vào việc tạo ra những thành tích rõ rệt,những kết quả “đẹp” và có thể đo lường được trong một khoảng thời gian ngắn,thường là trong nhiệm kỳ công tác của mình. Mục tiêu chính không phải là xây dựngmột nền tảng vững chắc cho tương lai, mà là để lại dấu ấn cá nhân, phục vụ chosự nghiệp chính trị hay thành tích cá nhân.

Bên cạnh đó, còn có tình trạng, trước khi nghỉ hưu hoặc chuyểncông tác, một số cán bộ lại lợi dụng chức vụ để mưu cầu lợi ích cá nhân, tìmcách thu vén tối đa cho bản thân. Khi đó, “tư duy nhiệm kỳ” trở nên vô cùngnguy hại, khi mọi chính sách, kế hoạch, chương trình hành động đưa ra đều đặt lơịích cá nhân lên trên lợi ích tập thể, làm suy giảm động lực chung và khiến môitrường làm việc bị “nhiễm độc” bởi chủ nghĩa vụ lợi...

Xây dựng môi trường sáng tạo, thu hút nhân tài

Nhân tài, đặc biệt là những người có năng lực, tư duy độtphá, luôn tìm kiếm một môi trường làm việc ổn định, nơi họ có thể cống hiến vànhìn thấy thành quả công việc của mình có ý nghĩa lâu dài. “Tư duy nhiệm kỳ” tạora môi trường hoàn toàn trái ngược: thiếu ổn định và thiếu tầm nhìn, thiếu côngbằng và minh bạch, nhất là cơ chế cứng nhắc cản trở sáng tạo.

Loại bỏ “tư duy nhiệm kỳ” nhằm khai mở môi trường sáng tạo, thu hút nhân tài. (Ảnh trong bài: VGP)

Cụ thể hơn, khi các chính sách và dự án bị thay đổi liên tục,nhân tài sẽ cảm thấy công sức của họ có thể bị hủy hoại bất cứ lúc nào. Một nhàkhoa học cần nhiều năm để hoàn thành một công trình nghiên cứu, nhưng nếu dự ánđó có thể bị dừng lại giữa chừng chỉ vì thay đổi lãnh đạo, họ sẽ mất đi động lựccống hiến. Bên cạnh đó, để đạt được các mục tiêu ngắn hạn, người lãnh đạo thườngáp dụng những quy trình và khuôn khổ chặt chẽ, ít có chỗ cho sự thử nghiệm, đôỉmới. Điều này làm thui chột sự sáng tạo, khiến những người giỏi cảm thấy gò bóvà không thể phát huy hết khả năng.

Ví dụ, trong các viện nghiên cứu, việc phê duyệt đề tài thườngđi theo các quy trình phức tạp, tốn nhiều thời gian và không khuyến khích nhữngý tưởng đột phá, mạo hiểm. Trong môi trường chạy theo thành tích, việc thăng tiếncó thể phụ thuộc vào mối quan hệ, sự “nổi bật” trong nhiệm kỳ, thay vì dựa trênnăng lực và đóng góp thực sự. Điều này làm mất đi động lực cống hiến và tạo ramột “cuộc chạy đua” không lành mạnh, khiến nhân tài chân chính cảm thấy nảnlòng.

Để tháo gỡ “điểm nghẽn” này, những giải pháp quan trọng đãđược bàn luận tại các diễn đàn chuyên môn, đối thoại trực tiếp ở các cấp quảnlý là cần dứt khoát loại bỏ cơ chế quản lý cứng nhắc, đặc biệt là “tư duy nhiệmkỳ”; đồng thời xây dựng một môi trường làm việc dựa trên các nguyên tắc về pháttriển bền vững như minh bạch hóa quyền hạn và trách nhiệm, cơ chế quản lý cởi mởthúc đẩy sáng tạo, xây dựng văn hóa đánh giá công bằng, tăng cường đào tạo vàphát triển. Theo đó, mỗi cá nhân, từ người đứng đầu đến nhân viên, phải hiểu rõvai trò, quyền hạn và trách nhiệm của mình. Trách nhiệm không nên chỉ tập trungvào người đứng đầu mà phải được phân bổ rõ ràng cho các cấp, nhằm bảo đảm rằngkhi có sự thay đổi về nhân sự, các dự án vẫn vận hành thông suốt. Quan trọnghơn hết, cần trao quyền tự chủ thực chất cho các nhóm làm việc, cho phép họ đềxuất và hiện thực hóa ý tưởng. Khi đó, các nhà lãnh đạo cần đóng vai trò là ngươìhỗ trợ, tạo điều kiện, thay vì là người kiểm soát, áp đặt, cản trở đột phá, đôỉmới.

Loại bỏ tư duy nhiệm kỳ không phải là một nhiệm vụ dễ dàng,đòi hỏi một sự thay đổi toàn diện từ tư duy đến cơ chế, được hỗ trợ bởi một hệthống pháp luật chặt chẽ và sự giám sát hiệu quả. Bằng cách xây dựng một môitrường làm việc mở, minh bạch và có trách nhiệm, Việt Nam không chỉ kiến tạomôi trường cho sự phát triển bền vững mà còn trở thành một điểm đến hấp dẫn chonhân tài trong và ngoài nước, từ đó nâng cao vị thế và năng lực cạnh tranh trêntrường quốc tế.

Đỗ Trang

Nguồn Pháp Luật VN : https://baophapluat.vn/loai-bo-tu-duy-nhiem-ky-chia-khoa-khai-mo-moi-truong-sang-tao-thu-hut-nhan-tai.html