Loại bỏ xe xăng, siết khí thải: Câu chuyện toàn cầu bắt đầu 'nóng'

4 giờ trướcBài gốc

Trong bối cảnh ô nhiễm không khí và biến đổi khí hậu ngày càng trầm trọng, việc kiểm soát khí thải từ ô tô, xe máy đang trở thành ưu tiên hàng đầu của nhiều quốc gia. Những hành động cứng rắn như cấm xe xăng, loại bỏ xe cũ và hỗ trợ xe điện đang được triển khai nhanh chóng, tạo nên một làn sóng thay đổi toàn cầu chưa từng có trong ngành giao thông.

Siết tiêu chuẩn khí thải: Từ phòng thí nghiệm ra đường phố

Châu Âu là một trong những khu vực tiên phong trong việc nâng cao tiêu chuẩn khí thải, với hệ thống Euro đã tiến tới mức Euro 6 và đang chuẩn bị cho Euro 7 vào năm 2027. Các hãng xe buộc phải tích hợp nhiều công nghệ giảm khí thải như hệ thống lọc hạt mịn, bộ xử lý oxit nitơ và động cơ hybrid để đạt yêu cầu.

Trung Quốc áp dụng tiêu chuẩn China VI – nghiêm ngặt hơn cả Euro 6 – từ năm 2020. Các đô thị lớn như Bắc Kinh và Thượng Hải yêu cầu phương tiện phải kiểm tra khí thải định kỳ và có thiết bị giám sát thời gian thực.

Ấn Độ cũng nhanh chóng chuyển sang tiêu chuẩn BS VI từ năm 2020, bỏ qua cả giai đoạn BS V. Đây là một bước đi táo bạo nhằm giải quyết tình trạng ô nhiễm nặng tại các thành phố lớn như Delhi, nơi chỉ số bụi mịn thường xuyên vượt mức an toàn.

Tại Đông Nam Á, các quốc gia như Việt Nam, Thái Lan, Indonesia đang cập nhật các tiêu chuẩn tương đương Euro 4 hoặc Euro 5, nhưng việc triển khai trên diện rộng còn gặp khó khăn về kiểm định, thiết bị giám sát và kinh phí đổi mới phương tiện.

Cấm xe cũ, trợ giá xe sạch: Các quốc gia hành động mạnh mẽ

Tại châu Âu, nhiều nước đã áp dụng các khu vực môi trường, chỉ cho phép xe đạt chuẩn khí thải cao lưu thông trong nội đô. Pháp triển khai hệ thống nhãn Crit’Air phân loại phương tiện và giới hạn xe ô nhiễm nặng theo giờ trong ngày. Đức từ lâu đã có các “vùng không khí sạch” giới hạn phương tiện cũ hoặc xe tải chạy dầu diesel.

Tại Trung Quốc, Thượng Hải và nhiều thành phố khác đã ngừng cấp đăng ký xe máy xăng, đồng thời hỗ trợ tài chính để người dân chuyển sang xe điện. Bắc Kinh còn đặt mục tiêu loại bỏ toàn bộ xe chở hàng diesel cũ trong vòng 5 năm tới.

Hoa Kỳ – đặc biệt là bang California – đi đầu với luật kiểm tra khí thải định kỳ “Smog Check”. Bang này đã công bố kế hoạch dừng bán xe xăng mới từ năm 2035. Một loạt bang khác như New York, Washington, Massachusetts cũng đưa ra lộ trình tương tự.

Na Uy là hình mẫu thành công nhất: nhờ ưu đãi thuế, miễn phí đỗ xe và hạ tầng sạc dày đặc, đến năm 2024, hơn 80% xe mới bán ra tại đây là xe điện.

Bài học từ Dieselgate và những thách thức phía trước

Việc kiểm soát khí thải không chỉ đòi hỏi quy định nghiêm ngặt, mà còn cần sự trung thực và minh bạch từ nhà sản xuất. Vụ bê bối “Dieselgate” năm 2015 là một bài học đắt giá: Tập đoàn Volkswagen đã cài phần mềm gian lận khí thải trên hàng triệu xe diesel, khiến chúng qua mặt được các bài kiểm tra trong phòng thí nghiệm, trong khi thực tế phát thải cao gấp 30–40 lần mức cho phép. Vụ việc khiến hãng phải chi hơn 30 tỷ USD tiền phạt và bồi thường, làm lung lay niềm tin vào các tiêu chuẩn kỹ thuật nếu không có giám sát độc lập.

Từ sau vụ việc này, nhiều nước đã chuyển sang hình thức kiểm tra phát thải thực tế (Real Driving Emissions – RDE), thay vì chỉ dựa vào kiểm nghiệm trong phòng kín. Đồng thời, dữ liệu xe hiện đại ngày càng được kết nối, cho phép giám sát khí thải theo thời gian thực, tăng tính minh bạch và hiệu quả thực thi.

Tuy nhiên, không phải quốc gia nào cũng đủ hạ tầng và nguồn lực để triển khai các công nghệ giám sát và phương tiện sạch. Ở nhiều nước đang phát triển, chi phí đổi xe mới hoặc sửa xe cũ là gánh nặng với phần lớn người dân. Do đó, các chính sách cần đi kèm hỗ trợ tài chính, tránh để quá trình “xanh hóa” giao thông chỉ là đặc quyền của người giàu.

Câu chuyện kiểm soát khí thải ô tô, xe máy không còn nằm trong phòng họp kỹ thuật, mà đã bước ra đường phố, vào chính sách và cuộc sống hằng ngày. Những quốc gia hành động nhanh và quyết liệt đang có cơ hội lớn để giảm ô nhiễm, thu hút đầu tư xanh và định hình tương lai giao thông. Tuy nhiên, thành công thật sự chỉ đến khi nỗ lực kiểm soát khí thải gắn liền với công bằng môi trường và khả năng tiếp cận của mọi tầng lớp người dân. Cuộc chuyển đổi này đang nóng lên từng ngày – và sẽ không dừng lại.

Minh Thành

Nguồn Kinh tế Môi trường : https://kinhtemoitruong.vn/loai-bo-xe-xang-siet-khi-thai-cau-chuyen-toan-cau-bat-dau-nong-98888.html