Cá đét là một đặc sản quen thuộc ở miền Trung, tập trung nhiều nhất tại vùng biển Phú Yên, Quảng Ngãi và Đà Nẵng. Lý giải về cái tên đặc biệt này, người dân địa phương cho biết cá có thân dài khoảng 30 – 40 cm, dáng dẹt và gầy, trông giống cá chình nhưng nhỏ hơn nên được gọi là "cá đét". Một số người khác lại cho rằng vì cá chỉ được chế biến theo một cách duy nhất là xẻ hoặc để nguyên con phơi khô, nên từ đó hình thành tên gọi "khô đét".
Hình ảnh cá đét. (Nguồn: bokhodanang)
Thuộc họ cá da trơn, cá đét có hình dáng không mấy ưa nhìn – thân dài, trơn, nhìn thoáng qua dễ khiến người ta liên tưởng đến con lươn hay con rắn. Loài cá này thường xuất hiện nhiều vào mùa nắng, từ tháng 4 đến tháng 9 hằng năm. Trước kia, cá đét gắn liền với bữa cơm đạm bạc của người dân vùng biển. Sau mỗi chuyến đi biển, ngư dân thường mang về chế biến thành các món ăn đơn giản như cá đét kho. Tuy nhiên, do thịt cá bở, ít nạc và nhiều xương dăm nên trước đây nó không được ưa chuộng.
Thế nhưng, vài năm trở lại đây, cá đét đã "lột xác" ngoạn mục. Từ loài cá bị chê rẻ tiền, cá đét khô giờ trở thành đặc sản có tiếng, được xếp ngang hàng với các món khô nổi tiếng như mực, cá cơm hay cá bò. Khô cá đét được bán khắp nơi, từ các chợ miền biển cho đến sàn thương mại điện tử, với giá lên tới 230.000 đồng/kg. Nhờ vậy, nhiều hộ dân vùng ven biển Quảng Nam – Đà Nẵng có thêm nguồn thu ổn định, vươn lên thoát nghèo.
Cá đét khô. (Nguồn: Tuy Hòa Go)
Để có mẻ khô cá đét ngon, người làm phải chọn cá thật tươi. Cá vừa được đánh bắt lên liền được sơ chế, cắt bỏ đầu, rửa sạch rồi ngâm trong nước muối pha hạt nêm cho vừa độ mặn. Sau khi tẩm ướp, cá được phơi trên giàn cao, cách mặt đất khoảng 1–1,5 m để tránh cát bụi. Dưới nắng vừa đủ gắt, cá se mình, dẻo thịt, giữ nguyên vị ngọt tự nhiên. Trung bình 5 kg cá tươi chỉ cho ra 1 kg cá khô. Tùy kích cỡ, cá khô được bán từ 70.000 đến 100.000 đồng/kg.
Khô cá đét có thể chế biến thành nhiều món ngon như nướng, chiên giòn, xào chua ngọt, xốt me hay nướng sa tế. Dù làm theo cách nào, món ăn cũng dậy mùi thơm đặc trưng, đậm đà hương vị biển. Ngày nay, khô cá đét không chỉ xuất hiện trong bữa cơm gia đình miền Trung mà còn góp mặt ở nhiều quán nhậu, nhà hàng tại Hà Nội và TP.HCM.
Cá đét tẩm gia vị nướng. (Nguồn: viet - fish)
Từ món ăn từng bị xem là "của nhà nghèo", khô cá đét giờ đây trở thành niềm tự hào của người dân miền biển. Nó không chỉ mang hương vị mặn mòi của biển cả mà còn là món ăn của sự khéo léo, sáng tạo và trân quý hương vị quê nhà.
Vũ Ánh - CTV