Loài chim 'hy sinh' thị lực để hấp dẫn bạn tình

2 giờ trướcBài gốc

Một con chim trĩ vàng trống ở Thiểm Tây, Trung Quốc. Ảnh: VCG.

Để có vẻ ngoài đẹp, chim trĩ vàng (còn gọi là phượng hoàng lửa) phải đánh đổi không ít. Một nghiên cứu vừa công bố trên tạp chí Biology Letters cho thấy phần lông mặt cầu kỳ của chim trĩ vàng đực làm giảm đáng kể tầm nhìn. Đây cũng là bằng chứng đầu tiên ghi nhận sự khác biệt về thị giác giữa chim trống và chim mái trong cùng một loài.

"Đẹp trai nhưng phải trả giá", Steve Portugal - nhà sinh học hành vi thuộc Đại học Oxford, đồng tác giả nghiên cứu - chia sẻ với New York Times. "Kiểu tóc hoành tráng này che mất một phần lớn tầm nhìn của chúng".

Phát hiện trên đến từ một nghiên cứu khác: nhóm của ông Portugal đang tìm hiểu vì sao một số loài chim dễ bay vào các công trình nhân tạo, như tuabin gió. Khi phân tích khoảng 300 loài, họ không thấy sự khác biệt nào về thị lực giữa chim trống và mái.

Tuy nhiên, khi các nhà khoa học thử nghiệm trên chim trĩ vàng, kết quả hoàn toàn bất ngờ: con trống (vốn sở hữu phần lông mặt sặc sỡ, cầu kỳ) có tầm nhìn kém hơn hẳn con mái.

Ngoại hình khác nhau giữa chim trĩ vàng trống và mái. Ảnh: VCG, Blickwinkel/Alamy.

Để kiểm chứng, nhóm tiếp tục khảo sát với các nhóm chim ở Pháp và Anh, nơi nuôi nhiều cá thể trĩ vàng và họ hàng gần của chúng - chim trĩ Lady Amherst. Loài trĩ này cũng rất "màu mè" với chiếc mũ trùm nhiều sắc và bộ lông trắng - đen - xanh ánh kim xếp dày như vảy. Nhóm cũng quan quan sát thêm chim trĩ bạc và trĩ xanh - những loài có phần đầu ít "diêm dúa" hơn.

Để đo thị lực của chim, các nhà khoa học cố định chim trĩ trên một giá đỡ bằng mút và gắn thiết bị giữ mỏ chim bằng silicon để chúng không cựa quậy. Sau đó, họ dùng đèn soi đáy mắt - công cụ mà các bác sĩ thường dùng - chiếu sáng vào mắt chim và ghi lại phản xạ từ võng mạc. Bằng cách chiếu từ nhiều góc khác nhau, họ lập bản đồ tầm nhìn của từng cá thể.

Kết quả cho thấy chim trĩ vàng và trĩ Lady Amherst trống có tầm nhìn kém hơn nhiều so với chim mái, với vùng điểm mù lớn hơn 137% so với con mái. Trong khi đó, các loài trĩ với bộ lông gọn gàng hơn không có sự khác biệt giữa hai giới, củng cố giả thuyết rằng chính phần lông mặt rực rỡ đã che khuất tầm nhìn của chúng.

Điểm mù của chim trống chủ yếu che khuất phần trên của tầm nhìn, giống như một người đang cố nhìn xuyên qua mái tóc mái dài rậm rạp. Phần mào lông vũ làm giảm tầm nhìn của chim trống ít nhất 30% so với chim mái.

Theo Tiến sĩ Portugal, điều này đặc biệt bất lợi đối với các loài như chim trĩ - vốn dành phần lớn thời gian cúi xuống đất tìm thức ăn như côn trùng, bò sát nhỏ và quả mọng. Điều đó khiến chúng khó phát hiện cáo, mèo rừng hay những kẻ săn mồi khác đang đến gần. Ngoài ra, chim mái thường có màu lông ngụy trang, còn chim trống thì chẳng thể giấu mình.

"Nếu bạn là một con chim trĩ vàng trống, trông bạn chẳng khác gì đang mang theo pháo giấy và khăn lông vũ", ông Portugal nói.

Chim trĩ Lady Amherst đực mất gần 2 năm để có bộ lông với nhiều màu sắc tương phản hấp dẫn bạn tình. Ảnh: Blue Creek Aviaries.

Tuy nhiên, sự mạo hiểm này hoàn toàn đáng đánh đổi. Anne Peters - nhà sinh thái học hành vi thuộc Đại học Monash, Australia - cho rằng những chiếc mào sặc sỡ này mang lại lợi thế sinh sản lớn đến mức rủi ro bị săn mồi trở nên chấp nhận được.

"Giả định ở đây là chúng trở nên hấp dẫn hơn với chim mái", bà nói. Nếu đặc điểm đó giúp chim trống sinh nhiều con hơn, nó tiếp tục được giữ lại qua thời gian chọn lọc.

Một số loài chim khác cũng sở hữu cấu trúc trang trí rất ấn tượng trên đầu, như mũ xương hoặc yếm cổ phình to. Tiến sĩ Peters tự hỏi liệu những cấu trúc đó cũng làm giảm tầm nhìn như chim trĩ vàng hay không.

Portugal cho biết nhóm ông cũng đang rất tò mò, và đã nhắm đến một "ứng viên trong mơ": các loài chim thiên đường (birds-of-paradise). Tương tự trĩ vàng, chim trống của loài này luôn "ra sức ăn diện".

"Trông chúng như vừa bước ra từ phim hoạt hình Disney với những bộ lông kỳ quái", ông nói. "Tôi sẽ không ngạc nhiên nếu chúng gần như chẳng nhìn thấy gì vì mải mê khoe sắc".

Hoàng Linh

Nguồn Znews : https://znews.vn/loai-chim-hy-sinh-thi-luc-de-hap-dan-ban-tinh-post1606412.html