Trong kho tàng ẩm thực nhiệt đới, có một loại quả dân dã nhưng lại mang hương vị khiến nhiều người bất ngờ: sa kê. Với lớp vỏ sần sùi bên ngoài, thoạt nhìn sa kê không quá bắt mắt. Nhưng khi được nấu chín, phần ruột vàng mềm, dẻo, bùi lại dậy lên hương thơm thoang thoảng như ổ bánh mì vừa mới nướng.
Quả “bánh mì nhiệt đới”
Sa kê có tên khoa học là Artocarpus altilis, thuộc họ Dâu tằm (Moraceae). Loại cây này được trồng nhiều ở vùng nhiệt đới, từ các đảo Thái Bình Dương, khu vực Đông Nam Á cho đến Việt Nam. Chính vì phần thịt quả khi chín có cấu trúc dẻo và vị bùi đặc trưng, người ta còn ưu ái gọi nó bằng cái tên “quả bánh mì”.
Điều thú vị là sa kê không phải loại quả để ăn tươi trực tiếp, mà thường được chế biến thành nhiều món khác nhau. Từ sa kê chiên vàng giòn rụm, canh sa kê nấu sườn non ngọt nước, cho đến chè sa kê bạch quả thanh mát – tất cả đều mang đến trải nghiệm ẩm thực độc đáo.
Không chỉ gây ấn tượng bởi hương vị, sa kê còn chứa nhiều dưỡng chất tốt cho sức khỏe. Trong 100g thịt quả có đến hơn 27g carbohydrate, giàu chất xơ, kali, magie cùng các vitamin nhóm B. Nhờ vậy, sa kê vừa tạo cảm giác no lâu, vừa hỗ trợ tiêu hóa và giúp cân bằng huyết áp.
Nhiều nghiên cứu cũng cho thấy sa kê có khả năng chống oxy hóa, góp phần bảo vệ tim mạch và làm đẹp da. Đặc biệt, với hàm lượng chất béo thấp, sa kê trở thành lựa chọn lý tưởng cho những ai muốn duy trì cân nặng lành mạnh mà vẫn đảm bảo năng lượng cho cơ thể.
Hương vị dân dã, dễ chế biến
Nếu khoai tây là nguyên liệu đa năng trong ẩm thực Âu, thì ở nhiều vùng nhiệt đới, sa kê cũng giữ vai trò tương tự. Người nội trợ chỉ cần một quả sa kê có thể biến tấu thành nhiều món:
Sa kê chiên: Miếng sa kê vàng ruộm, giòn rụm bên ngoài, mềm bùi bên trong, chấm kèm tương ớt tạo cảm giác khó quên.
Canh sa kê hầm xương: Thịt quả hòa vào nước dùng ngọt thanh, ăn kèm cơm nóng là chuẩn vị.
Chè sa kê: Khi nấu chung với bạch quả, đậu phộng hoặc nước cốt dừa, sa kê trở thành món tráng miệng thanh mát, bổ dưỡng.
Gỏi sa kê: Sa kê luộc chín thái lát, trộn cùng tôm, thịt, rau thơm, tạo nên món khai vị lạ miệng.
Tuy ngon và bổ dưỡng, sa kê cần được chế biến đúng cách. Ăn sống hoặc nấu chưa chín có thể gây khó tiêu, do trong quả còn tồn tại một số hợp chất tự nhiên gây kích ứng. Người có huyết áp thấp, rối loạn đông máu cũng nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng nhiều.
Có thể thấy, quả sa kê như một minh chứng cho sự phong phú và sáng tạo của ẩm thực dân gian. Từ một loại quả tưởng chừng giản dị, người Việt đã khéo léo chế biến thành nhiều món ngon, vừa gần gũi vừa độc đáo. Ai đã từng một lần thưởng thức vị bùi thơm của sa kê chắc hẳn sẽ khó lòng quên được hương vị đặc biệt này.
Yến Nguyễn