Rum là loại rượu trứ danh của Cuba. Ảnh minh họa: R.N.
Thực ra có thể gọi rum là một sản phẩm phụ của quy trình sản xuất đường. Tất nhiên, rum có thể được làm từ nước mía lên men nhưng chủ yếu là vì nó được làm từ rỉ đường, thứ mật cô đặc, sẫm màu còn lại sau khi phần lớn nước mía đã kết tinh thành đường cục. Người ta cho phần rỉ đường này vào bã của những mẻ chưng cất trước và đem hỗn hợp này đi lên men và chưng cất.
Với rum Cuba và những loại rượu rum nhẹ tương tự, rượu được lên men bằng một loại men nhân tạo; với rum Jamaica thì không sử dụng men nhân tạo mà hỗn hợp được phơi ngoài trời để lên men tự nhiên. Quá trình này có phần chậm hơn quá trình lên men của rum Cuba nhưng tạo ra một loại rượu rum có cốt rượu và đặc điểm hoàn toàn khác.
Sản phẩm thu được sau khi lên men được đem chưng cất và lên tuổi. Rum Cuba cũng được lọc qua cát và than củi và sau khi lọc, người ta cho đường caramel (đôi khi là nước trái cây hoặc rượu vang) để tạo màu và hương. Vị nhẹ của rum Cuba và sự thiếu vắng hương vị cay nồng đặc trưng của rum Jamaica một phần do quá trình lọc này và một phần là do rum Cuba được chưng cất ở nồng độ cao hơn.
Còn một loại rượu rum thứ tư nữa, hiếm khi thấy ở Mỹ nhưng được dùng rộng rãi ở Hà Lan và các nước thuộc bán đảo Scandinavia, đó là Batavia arak, một loại rum rất thơm đến từ Batavia trên đảo Java ở Đông Ấn Hà Lan [1]. Loại rượu này cực kỳ khô - gần như một loại rượu brandy - và gắt. Nó làm từ mật mía đảo Java trộn với một lượng nhỏ gạo đỏ đảo Java. Giống như rum Jamaica, Batavia arak lên men hoàn toàn tự nhiên. Đây cũng là nguyên liệu cơ bản của Arrack Punsch - còn được biết đến với tên gọi là rượu Punch Thụy Điển.
Gan bê và thịt bò bít tết Porterhouse loại một đều làm từ bò đực non, song sự giống nhau chỉ dừng ở đấy. Rum Cuba và Jamaica đều làm từ đường nhưng độ giống nhau của chúng về hương vị và cách dùng cũng tương tự như món bít tết và gan hoặc như gin và whisky vậy. Đơn giản là không thể thay thế được cho nhau khi pha chế đồ uống.
Rum Cuba, đặc biệt là rum nhãn trắng, chỉ có một mùi hương nhẹ nhàng, phảng phất. Cũng chính vì mùi hương này khá tinh tế và dịu nên loại rượu này sẽ hòa hợp với đa số các loại rượu mạnh, nước trái cây, siro trái cây, rượu mùi hoặc bất kỳ thứ gì bạn có trong tay.
Do vậy, giống như gin, rum Cuba cũng là rượu nền tuyệt vời cho cocktail. Mặt khác, rum Jamaica lại có hương thơm gắt, xộc lên không chịu bị làm dịu, bị chế ngự, hoặc lấn át bởi bất cứ mùi hương nào khác. Vì thế không nên sử dụng nó làm rượu nền cho cocktail mà thay vào đó, nên dùng nó làm chất tạo hương. Khi pha cocktail, rum Cuba nên được định lượng bằng jigger; rum Jamaica thì bằng dash.
Rum Jamaica kết hợp ăn ý với mọi hương thơm trái cây và gần như mọi loại rượu mùi - kể cả những loại có mùi hương nồng đậm. Bạn có thể hiểu rõ tính cách của hai loại rum nếu bạn pha riêng mỗi loại với một lượng brandy mơ bằng nhau. Với hỗn hợp rum Cuba, bạn sẽ có món rượu mơ pha với hương rượu rum thoang thoảng; còn với rum Jamaica, bạn sẽ có một ly rượu rum phảng phất mùi mơ.
Nhưng trong khi rum Cuba rất hợp làm rượu nền cocktail, Jamaica lại hợp với những loại cocktail long drink [2], như là Planters’ Punch. Đây cũng là loại rum được dùng trong nấu ăn và trong việc tạo hương cho kẹo, nước xốt, kem, v.v. Đây cũng là sự bổ sung tuyệt diệu cho cà phê, dù nóng hay lạnh và thậm chí cho cả trà nữa. Với mục đích tạo hương cho đồ ăn thức uống, loại rượu này phải được sử dụng thận trọng và khéo léo vì nó chính là một ví dụ điển hình cho câu “nhỏ nhưng có võ”.
[1] Batavia là thủ đô của Đông Ấn Hà Lan, ngày nay là Jarkata thủ đô của Indonesia.
[2] Long drink: loại đồ uống phổ biến, gồm rượu pha với các loại nước giải khát, có thể thêm đá và trái cây, đựng trong ly cao.
David A. Embury/ Light Books & NXB Hồng Đức