Ngay trước thềm diễn ra dịp kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2025), TP.HCM đã đưa vào vận hành một loạt công trình giao thông, hạ tầng trọng điểm. Cũng trong dịp này, TP.HCM đã tiến hành khởi công thêm nhiều dự án trọng điểm, kỳ vọng tiếp tục thay đổi diện mạo trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước.
Những công trình này không chỉ nâng cấp hạ tầng, giải quyết tắc nghẽn giao thông, giúp người dân đi lại thuận tiện mà còn giúp mở rộng kết nối liên vùng, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại TP.HCM.
Kết nối kinh tế liên vùng nhờ các dự án đường Vành đai
Dự án đường Vành đai 2 TP.HCM được quy hoạch năm 2007, có tổng chiều dài 64 km, quy mô 6-10 làn xe. Hiện, tuyến đường còn 14 km chưa khép kín và được chia làm 4 đoạn.
Trong đó, đoạn 1 (cầu Phú Hữu - đường Võ Nguyên Giáp, TP Thủ Đức) nối với đoạn 2 (đường Võ Nguyên Giáp - đường Phạm Văn Đồng) có chiều dài 6 km, tổng mức đầu tư về xây lắp giai đoạn 1 là 5.239 tỷ đồng. Đây là một trong 6 công trình trọng điểm của TP.HCM tổ chức khởi công vào ngày 18/4 để chào mừng kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
Đoạn 1, đoạn 2 khi hoàn thành sẽ kết nối với đoạn 3 đang được nhà đầu tư thực hiện để khép kín đường Vành đai 2 TP.HCM.
Đối với đường Vành đai 3 TP.HCM, dự án có tổng chiều dài 76 km đi qua 4 tỉnh, thành gồm TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai và Long An, tổng mức đầu tư hơn 75.000 tỷ đồng. Dự án này đang được tăng tốc thi công các dự án thành phần và dự kiến hoàn thành toàn tuyến vào ngày 30/6/2026.
Cuối tuần trước (27/4), cầu Nhơn Trạch - cây cầu lớn nhất thuộc dự án thành phần 1A đoạn Tân Vạn - Nhơn Trạch trong dự án đường Vành đai 3 TP.HCM đã hoàn tất việc thông xe kỹ thuật, sau 60 ngày đêm tăng tốc xây dựng. Dấu mốc thông xe kỹ thuật là cơ sở đảm bảo hoàn thành toàn bộ dự án đúng dự định.
Ngoài ra, 14,7 km đoạn trên cao qua TP Thủ Đức cũng dự kiến hoàn thành vào cuối năm nay. Đến tháng 4/2026, các đoạn còn lại sẽ thông xe kỹ thuật.
Đối với đường Vành đai 4 TP.HCM, dự án này có tổng chiều dài hơn 200 km, đi qua 5 tỉnh, thành gồm Bà Rịa - Vũng Tàu, Đồng Nai, Bình Dương, TP.HCM và Long An.
Tại kỳ họp lần thứ 22 (kỳ họp chuyên đề) của HĐND TP.HCM khóa X, nhiệm kỳ 2021-2026, HĐND TP.HCM đã thông qua chủ trương đầu tư dự án đường Vành đai 4 TP.HCM đoạn đi qua địa bàn. dài 16,7 km. Qua đó, TP.HCM sẽ chi khoảng 12.000 tỷ đồng từ ngân sách để xây dựng.
Dự án Vành đai 4 sẽ trình Quốc hội vào kỳ họp tháng 5 tới có tổng chiều dài 159,3 km qua 4 tỉnh thành Bà Rịa - Vũng Tàu, Đồng Nai, TP.HCM, Long An. Giai đoạn 1, các địa phương sẽ giải phóng mặt bằng một lần theo quy hoạch 8 làn, có làn khẩn cấp, đường gom, đường song hành qua khu dân cư.
Tổng mức đầu tư dự án giai đoạn 1 hơn 120.412 tỷ đồng, theo phương thức đối tác công tư (PPP), hợp đồng BOT (xây dựng - kinh doanh - chuyển giao) có sự tham gia của nguồn vốn Nhà nước. Dự kiến, các dự án thành phần sẽ khởi công từ quý III/2026 và hoàn thành vào năm 2028.
Dự án được xác định là tuyến giao thông quan trọng cấp quốc gia, có quy mô lớn nhất từ trước tới nay ở khu vực phía Nam.
Hệ thống 3 đường Vành đai TP.HCM. Ảnh: TL.
Theo UBND TP.HCM, sau khi hoàn thành, đường Vành đai 2 sẽ đảm nhận chức năng phân luồng giao thông trong khu vực nội thành. Còn đường Vành đai 3 và 4 mở rộng liên kết vùng, kết nối khu công nghiệp, khu đô thị của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, các cụm cảng biển và sân bay quốc tế.
Những công trình trọng điểm này không chỉ mở ra những cơ hội phát triển kinh tế - xã hội mà còn định hình diện mạo mới cho TP.HCM, tạo động lực tăng trưởng bền vững dài hạn.
"Siêu đô thị" nhờ các dự án đường sắt tốc độ cao
Tuyến metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) chính thức hoạt động vào cuối năm 2024, đánh dấu cột mốc quan trọng trong lịch sử phát triển giao thông công cộng TP.HCM. Đây không chỉ là tuyến giao thông đô thị hiện đại mà còn là biểu tượng của khát vọng vươn mình và hội nhập của TP.HCM.
Tuyến đường sắt cao tốc đô thị đầu tiên tại TP.HCM. Ảnh: Quỳnh Danh.
Với chiều dài 19,7 km, tuyến metro số 1 kết nối trung tâm TP.HCM với khu vực phía Đông thành phố, đáp ứng nhu cầu di chuyển nhanh chóng và hiệu quả, góp phần giảm áp lực giao thông và môi trường.
Song song đó, tiến độ triển khai kế hoạch mở rộng tuyến metro này đang được đẩy nhanh. Theo đó, Bình Dương đã đề xuất sử dụng depot Long Bình với TP.HCM cho dự án Tuyến đường sắt đô thị số 1 nối từ Thành phố mới Bình Dương đến khu vực Suối Tiên (TP.HCM). Còn Đồng Nai đang tổ chức lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi về việc tuyến metro số 1 TP.HCM sẽ kéo dài về Trảng Bom.
Với tuyến đường sắt kết nối giữa TP.HCM - sân bay Long Thành, hiện TP.HCM đã đề xuất bổ sung vào danh mục dự án được áp dụng cơ chế đặc thù, đặc biệt tại Nghị quyết 188 của Quốc hội về phát triển đường sắt đô thị tại TP.HCM và Hà Nội.
Cũng dựa trên cơ sở Nghị quyết 188, TP.HCM đã ban hành kế hoạch đầu tư và hoàn thiện 355 km metro trong 10 năm tới. Hiện, TP.HCM đang tăng tốc xây dựng dự án metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương). Tổng mức đầu tư dự kiến gần 48.000 tỷ đồng. Công trình có chiều dài hơn 11 km với 10 nhà ga đi qua các quận 1, 3, 10, 12, Tân Bình và Tân Phú.
Hiện, việc giải phóng mặt bằng đã hoàn thành, di dời hạ tầng kỹ thuật sẽ xong trong quý III năm nay. Dự kiến trong tháng 10, metro số 2 sẽ chọn được nhà thầu để khởi công dự án vào tháng 12 và đến năm 2030 hoàn thành.
Bên cạnh đó, theo Cục Đường sắt, quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn 2050 được Thủ tướng phê duyệt, khu vực ga Thủ Thiêm (TP.HCM) là trạm cuối của tuyến đường sắt cao tốc Bắc - Nam. Chưa kể, tại ga Thủ Thiêm còn có tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành, trong tương lai có thêm tuyến Thủ Thiêm - Tân Kiên đi qua. Do đó, ga Thủ Thiêm sẽ là đầu mối giao thông, trung chuyển khách và hàng hóa liên vùng, góp phần tăng trưởng kinh tế cho TP.HCM.
Ngoài ra, dự án tuyến metro 250 km/h kết nối TP.HCM đến Cần Giờ cũng đang được đặt nhiều kỳ vọng giảm áp lực giao thông, rút ngắn thời gian di chuyển. Theo đó, TP.HCM dự kiến hợp tác với Vingroup xây dựng tuyến metro này, bắt đầu từ đại lộ Nguyễn Văn Linh (quận 7), theo đường Nguyễn Lương Bằng, vượt sông tới đường Rừng Sác xuống Khu đô thị lấn biển Cần Giờ.
Tuyến dự kiến liên kết với metro số 4 (depot Nhị Bình, Hóc Môn - Khu đô thị Hiệp Phước, Nhà Bè). Tuyến metro này cùng với Khu đô thị du lịch lấn biển Cần Giờ được kỳ vọng làm thay đổi diện mạo Cần Giờ, thúc đẩy phát triển dịch vụ, thương mại…
Trong tương lai, TP.HCM sẽ có một hệ thống giao thông công cộng hiện đại, kết nối mạnh mẽ giữa khu vực trung tâm thành phố với vùng ven và tỉnh, thành khác. Hệ thống metro sẽ đóng vai trò trục xương sống, kết nối với xe buýt, BRT và các phương tiện trung chuyển khác, đáp ứng 40-50% nhu cầu đi lại của người dân, tăng cường kết nối các đầu mối giao thông như bến xe, cảng, sân bay… Đặc biệt, sau khi sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, TP.HCM mới sẽ tiến gần hơn đến mục tiêu siêu đô thị thông minh, năng động và thân thiện với người dân. Vì vậy, TP.HCM cần tiếp tục quy hoạch hệ thống metro chạy xuống Bà Rịa - Vũng Tàu.
Hệ thống đường cao tốc kết nối đa dạng
TP.HCM đang tăng tốc mở rộng, thông xe các dự án cao tốc để giảm áp lực giao thông, đặc biệt khi sân bay Long Thành giai đoạn 1 đưa vào khai thác, đồng thời rút ngắn thời gian di chuyển cho người dân.
Theo đó, đối với dự án mở rộng cao tốc TP.HCM - Long Thành thuộc cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây, Phó thủ tướng đã đồng ý giao Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) là cơ quan chủ quản thực hiện dự án. Tổng mức đầu tư khoảng 16.314 tỷ đồng, Nhà nước cần bố trí 6.500 tỷ đồng vốn ngân sách. Công trình dự kiến hoàn thành vào ngày 2/9/2026.
Theo phương án của VEC đã được các bộ ngành chấp thuận, đoạn 4,844 km từ cầu cạn Vành đai 2 đến Vành đai 3 của cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây sẽ mở rộng từ 4 làn xe lên 8 làn xe; đoạn từ Vành đai 3 đến nút giao cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu (km 25+920), dài 17,07 km, mở rộng từ 4 làn xe lên 10 làn xe vận tốc thiết kế 120 km/h.
Bên cạnh đó, dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành cũng đã được tái khởi động vào năm ngoái. Dự án có tổng chiều dài 57,8 km cũng do VEC làm chủ đầu tư, đi qua Long An - TP.HCM - Đồng Nai. Đây là dự án cao tốc lớn nhất phía Nam, đóng vai trò là trục kết nối Đông - Tây, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, giảm ùn tắc cho các tuyến đường hiện hữu.
Cao tốc Bến Lức - Long Thành vừa được thông xe 30 km vào ngày 28/4. Ảnh: Quỳnh Danh.
Tính đến đầu tháng 3, khối lượng thi công dự án đã đạt hơn 90%. Mới đây, VEC đã triển khai phương án tổ chức giao thông tạm thời trên các đoạn tuyến cao tốc Bến Lức - Long Thành. Theo đó, từ 18h ngày 28/4, cao tốc Bến Lức - Long Thành đã cho phép xe lưu thông trên đoạn dài 30 km, gồm hơn 21 km từ nút giao TP.HCM - Trung Lương đến nút giao Nguyễn Văn Tạo và 7 km từ nút giao Phước An đến nút giao Quốc lộ 51.
Ngoài ra, UBND TP.HCM đã đề xuất xây dựng nút giao thông kết nối trực tiếp từ cao tốc Bến Lức - Long Thành xuống đường Rừng Sác tại khu vực xã Bình Khánh. Khi cầu Cần Giờ hoàn thành, kết hợp với nút giao này, toàn khu vực Cần Giờ sẽ có một “cửa ngõ thứ hai” đầy tiềm năng, mở ra không gian phát triển đô thị - du lịch - logistics.
Bên cạnh các dự án cửa ngõ, đường vành đai, cao tốc, Sở Giao thông công chánh cho biết TP.HCM đang nghiên cứu triển khai mạng lưới 10 tuyến đường trục chính tốc độ nhanh kết nối trung tâm với đường liên vùng được Thủ tướng phê duyệt trong quy hoạch TP.HCM thời kỳ 2021-2023, tầm nhìn đến 2050.
Trong đó, dự án cầu đường Bình Tiên có tổng chiều dài 3,6 km, điểm đầu ở đường Phạm Văn Chí (quận 6), điểm cuối nối vào đại lộ Nguyễn Văn Linh (Bình Chánh), quy mô 4-6 làn xe. Thời gian thực hiện dự án từ năm 2026 đến năm 2027.
TP.HCM cũng sẽ làm đường tốc độ nhanh 8 làn nối khu Nam thành phố với sân bay Long Thành. Theo đó, TP.HCM và tỉnh Đồng nai dự kiến triển khai dự án này với tổng vốn gần 21.500 tỷ đồng. Tuyến đường có điểm đầu tại đường Nguyễn Hữu Thọ (trục Bắc - Nam), huyện Nhà Bè (TP.HCM) và điểm cuối giao đường Liên Cảng (Nhơn Trạch, Đồng Nai).
Nhằm kết nối nhanh từ trung tâm đến các khu đô thị mở rộng, TP.HCM sẽ nâng cấp tuyến quốc lộ 13 thành đường tốc độ nhanh từ ngã tư Hàng Xanh đến vành đai 3 TP.HCM. Trong đó, đoạn giáp ranh tỉnh Bình Dương đến cầu Bình Triệu nằm trong dự án BOT quốc lộ 13 mở rộng lên 10 làn.
Đồng thời, TP.HCM triển khai quy hoạch tuyến trục chính Bắc - Nam 1 dài 43,4 km bắt đầu từ tỉnh lộ 2 - Vành đai 3 TP.HCM - quốc lộ 22 - Trường Chinh - Cộng Hòa - Bùi Thị Xuân - Bắc Hải - Nguyễn Văn Linh - Nguyễn Hữu Thọ - cao tốc Bến Lức - Long Thành - Vành đai 4 TP.HCM. Đây cũng là tuyến giải quyết ùn tắc cho sân bay Tân Sơn Nhất.
Hiện, TP.HCM cũng đang nghiên cứu đầu tư, nâng cấp đường Xô Viết Nghệ Tĩnh, Đinh Bộ Lĩnh để kết nối liên hoàn đường tốc độ nhanh đến Hàng Xanh. Trục đường tốc độ nhanh này không chỉ giúp giải tỏa áp lực giao thông tại khu vực nội đô mà còn nối dài qua tỉnh Bình Dương giúp người dân đi lại thuận lợi, đặc biệt là các trung tâm công nghiệp, dịch vụ trong chiến lược phát triển TP.HCM mở rộng.
Kỳ vọng vào TOD Hàng Xanh, Metro
Chia sẻ tại Đại hội đồng cổ đông thường niên 2025, ông Lê Quốc Bình - Tổng giám đốc CTCP Đầu tư Hạ tầng Kỹ thuật TP.HCM (HoSE: CII) - cho biết thời gian tới, CII sẽ xây dựng mô hình TOD Hàng Xanh, công ty sẽ nghiên cứu các sản phẩm thực tế trước khi trình phương án chi tiết lên cơ quan chức năng và cổ đông.
Theo ông Bình, nếu dự án TOD Hàng Xanh triển khai thành công, khu vực Hàng Xanh sẽ không còn kẹt xe do không còn đèn giao thông. Hiện, tình trạng kẹt xe ở khu vực này chủ yếu do các đường giao, đường cắt. Do đó, khi có dự án TOD Hàng Xanh, đời sống của người dân tại dự án sẽ được nâng lên mức cao hơn.
Phối cảnh sơ bộ dự án TOD Hàng Xanh. Ảnh: CII.
Dự án TOD Hàng Xanh dự kiến có tổng vốn đầu tư 216.000 tỷ đồng, quy mô 51,4 ha. Đây được kỳ vọng là bước ngoặt lớn trong chiến lược phát triển hạ tầng và đô thị thông minh của CII.
Trong khi đó, 3 địa điểm triển khai mô hình TOD dọc tuyến metro Bến Thành - Tham Lương đã được TP.HCM xác định và có kế hoạch triển khai cụ thể tại quận 10, Tân Phú và Tân Bình.
Theo kế hoạch của UBND TP.HCM, trong năm nay, TP sẽ thí điểm 9 vị trí làm đô thị theo mô hình TOD dọc tuyến metro số 1, 2 và tuyến Vành đai 3.
Giai đoạn 2026-2028, TP.HCM dự kiến tiếp tục triển khai các khu vực TOD bổ sung, đặc biệt tại 2 vị trí ở xã Tân Hiệp (Hóc Môn) dọc Vành đai 3 và khu vực xung quanh ga Tân Kiên, huyện Bình Chánh (314 ha) thuộc metro số 3 nối dài và tuyến đường sắt TP.HCM - Cần Thơ.
Mô hình TOD (transit-oriented development) là mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng. Những nơi làm TOD được tăng hệ số sử dụng đất, mật độ dân số cao, từ đó thu hút nhu cầu đi và đến các đầu mối giao thông lớn. Nhiều nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore đã triển khai mô hình này.
Thảo Liên