Lối thoát cho cuộc xung đột Ukraine: Nga, Mỹ và 3 cấp độ đàm phán chiến lược

17 giờ trướcBài gốc

Cuộc xung đột lớn nhất từ Thế chiến II và vai trò quan trọng của Nga-Mỹ

Giới quan sát phương Tây cho rằng, vấn đề Ukraine là cuộc khủng hoảng quân sự nghiêm trọng nhất kể từ Thế chiến II. So với các cuộc chiến ở Trung Đông hay chiến tranh Triều Tiên, xung đột Ukraine nổi bật ở 3 khía cạnh then chốt.

Thứ nhất, nguy cơ leo thang hạt nhân khiến cuộc chiến này đe dọa trực tiếp đến sự tồn vong của toàn nhân loại - điều chưa từng xảy ra ở bất kỳ xung đột khu vực nào khác.

Thứ hai, chiến sự diễn ra ngay tại châu Âu, trung tâm quyền lực quân sự và chính trị thế giới, nơi ảnh hưởng của các siêu cường luôn hiện hữu.

Thứ ba, đây là cuộc đối đầu trực tiếp giữa hai quốc gia lớn, có năng lực quân sự đáng kể.

Chính vì vậy, giải pháp cho vấn đề Ukraine không thể là một tiến trình tuyến tính hay một kế hoạch hòa đàm đơn giản. Việc chấm dứt thù địch đòi hỏi một quá trình đa phương, phức tạp và mang tính hệ thống.

Trong bối cảnh đó, đối thoại giữa lãnh đạo hai nước Nga-Mỹ mang ý nghĩa chiến lược đặc biệt. Mặc dù, hai nhà lãnh đạo khó có thể giải quyết toàn bộ khía cạnh kỹ thuật của vấn đề, nhưng có thể tạo dựng điều quan trọng nhất: một bầu không khí tin cậy tối thiểu, và tín hiệu rõ ràng cho cộng đồng quốc tế rằng con đường hòa bình là lối thoát duy nhất.

Trong những tháng gần đây, dường như đã xuất hiện một mức độ đồng thuận “ngầm” giữa các cường quốc quân sự lớn rằng xung đột trực tiếp giữa họ sẽ gây ra những hệ quả khôn lường. Trong bối cảnh nhiều biến động, từ khi Nga bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt đến các thay đổi chính trị tại Mỹ vào tháng 1/2025, đây có thể xem là một bước tiến tích cực, có vẻ cuộc xung đột dần nằm trong tầm kiểm soát của các bên có liên quan.

Trong bối cảnh đó, các cuộc trao đổi qua điện thoại giữa Tổng thống Vladimir Putin và Tổng thống Donald Trump có thể được xem là một bước đi hướng tới “thỏa hiệp chiến lược”. Tuy nhiên, cũng cần phải thừa nhận, không bên nào có khả năng kiểm soát hoàn toàn tình hình trên thực địa hiện nay.

Có thể khẳng định rằng, mức độ lo ngại quốc tế xung quanh cuộc khủng hoảng tại Đông Âu đã phần nào giảm, mặc dù tiến trình hòa bình vẫn cần sự bền bỉ, kiên nhẫn và cam kết nghiêm túc từ các bên liên quan.

Ba cấp độ then chốt trong tiến trình đàm phán liên quan đến khủng hoảng Ukraine

Theo Tiến sĩ Khoa học Timofey Bordachev, Giám đốc Chương trình của Câu lạc bộ Thảo luận Valdai và là thành viên Hội đồng Các vấn đề Quốc tế Nga (RIAC), tiến trình giải quyết khủng hoảng Ukraine đang dần hình thành qua 3 cấp độ đối thoại riêng biệt nhưng có liên kết chặt chẽ, phản ánh nỗ lực đa tầng nhằm kiểm soát căng thẳng và tạo tiền đề cho một giải pháp bền vững.

Thứ nhất, đối thoại chiến lược giữa Nga và Mỹ với mục tiêu trọng tâm là thiết lập một khuôn khổ chiến lược dài hạn, phù hợp với vai trò toàn cầu của cả hai cường quốc. Điều này bao gồm việc định hình lại nhận thức chung về các nguyên nhân sâu xa dẫn đến xung đột, trong đó có những hệ quả kéo dài từ sau Chiến tranh Lạnh, như việc mở rộng NATO và EU, và sự mất cân bằng chiến lược kể từ năm 1991. Một nhiệm vụ khó khăn hơn đang được đặt ra: xác lập trật tự an ninh mới ở châu Âu, vốn đòi hỏi sự điều chỉnh lớn trong quan hệ giữa Mỹ và các đồng minh châu Âu. Cuộc đối thoại ở cấp cao nhất giúp giảm nguy cơ xung đột trực tiếp giữa các cường quốc hạt nhân, một thành tựu quan trọng trong bối cảnh bất ổn toàn cầu.

Thứ hai, trao đổi giữa các cơ quan ngoại giao và đại diện song phương. Song song với đối thoại ở cấp cao nhất, các bộ phận ngoại giao của Nga-Mỹ đang tích cực tương tác để “đồng bộ hóa quan điểm” và xử lý các vấn đề cụ thể, bao gồm cả tình huống khẩn cấp có thể phát sinh. Điều này giúp duy trì kênh liên lạc chiến lược và giảm thiểu hiểu lầm trong môi trường quốc tế vốn rất dễ biến động. Ngoài Ukraine, hai bên cũng đang thảo luận về các điểm nóng khác như Trung Đông hay hồ sơ hạt nhân Iran, cho thấy nỗ lực tránh đối đầu toàn diện và bảo vệ lợi ích chung trong ổn định toàn cầu.

Thứ ba, tiếp xúc kỹ thuật giữa phái đoàn ngoại giao Nga-Ukraine. Ở cấp độ hoạt động, các nhóm đàm phán giữa Nga và Ukraine đang trao đổi lập trường thông qua các biên bản và tài liệu, phản ánh quan điểm hiện tại về những khía cạnh cụ thể của giải pháp. Một số tiến triển đã được ghi nhận trong lĩnh vực nhân đạo, đáng chú ý trong bối cảnh ảnh hưởng trực tiếp đến dân thường. Tuy nhiên, ở các lĩnh vực khác, lập trường của hai bên vẫn còn cách biệt rõ rệt.

Các bản ghi nhớ được trao đổi giữa Nga và Ukraine hiện đóng vai trò như những phác thảo ban đầu về lập trường của hai bên đối với các vấn đề cốt lõi: chủ quyền lãnh thổ, cấu trúc nhà nước Ukraine trong tương lai và các cam kết liên quan đến tính chất hòa bình trong quan hệ với Nga. Những văn bản này không phải là thỏa thuận cuối cùng, nhưng phản ánh bức tranh đàm phán đang định hình với khả năng điều chỉnh theo diễn biến trên chiến trường hoặc những thay đổi trong môi trường chính trị quốc tế.

Việc các tài liệu như vậy được trao đổi cho thấy một bước chuyển quan trọng từ đối đầu công khai sang trao đổi thực chất. Chỉ vài tháng trước, khả năng này vẫn còn khó hình dung, khi các kênh liên lạc chủ yếu giới hạn trong những tuyên bố cứng rắn trước truyền thông. Giờ đây, tiến trình đàm phán, mặc dù còn nhiều rào cản, đang diễn ra ở nhiều cấp độ.

Trong bối cảnh cuộc xung đột bị chi phối bởi nhiều yếu tố, việc Nga-Ukraine trao đổi các bản ghi nhớ giúp hệ thống hóa các lập trường làm cơ sở cho đối thoại thực tế. Những tài liệu này không giải quyết toàn bộ vấn đề, nhưng đóng vai trò khởi đầu quan trọng cho một tiến trình đàm phán dài hạn.

Rõ ràng, tiến trình giải quyết khủng hoảng Ukraine trong những tháng gần đây đã có một số dấu hiệu tích cực. Tuy nhiên, với quy mô và chiều sâu của cuộc khủng hoảng kéo dài và mang tính hệ thống kể từ năm 2022, không thể kỳ vọng vào giải pháp đơn giản hay nhanh chóng. Điều quan trọng là con đường đối thoại đã được mở, và điều đó khiến tiến trình hòa bình trở nên khả thi hơn bao giờ hết.

Hùng Anh (CTV)

Nguồn Thanh Hóa : http://baothanhhoa.vn/loi-thoat-cho-cuoc-xung-dot-ukraine-nga-my-va-3-cap-do-dam-phan-chien-luoc-251149.htm