Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh điều hành nội dung phiên họp.
Luật Dân số: Ngày Dân số Việt Nam là ngày 26/12 hằng năm
Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ Mười, ngày 10/12, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Dân số với 448/450 đại biểu Quốc hội có mặt tán thành, đạt 99,55%.
Luật Dân số gồm 8 chương, 30 điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2026.
Luật quy định về truyền thông, vận động, giáo dục về dân số; duy trì mức sinh thay thế; giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh; thích ứng với già hóa dân số; nâng cao chất lượng dân số; điều kiện bảo đảm thực hiện công tác dân số.
Theo Luật, Ngày Dân số Việt Nam là ngày 26/12 hằng năm. Tháng 12 hàng năm là Tháng hành động quốc gia về Dân số.
Luật nghiêm cấm tuyên truyền, phổ biến hoặc đưa thông tin có nội dung sai sự thật, xuyên tạc chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước về dân số; cản trở việc tuyên truyền, giáo dục, vận động phổ biến thông tin, tư vấn về dân số, kế hoạch hóa gia đình, tiếp cận dịch vụ dân số.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh điều hành nội dung phiên họp.
Nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức
Đồng thời, nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức; thông báo, tiết lộ giới tính thai nhi, trừ trường hợp do Bộ trưởng Bộ Y tế quy định để phục vụ chẩn đoán và điều trị các bệnh liên quan đến giới tính; cưỡng bức, ép buộc việc sinh con hoặc không sinh con; kỳ thị, phân biệt đối xử trong tiếp cận dịch vụ dân số; nhân bản vô tính người.
Theo Luật, cần ưu tiên truyền thông, vận động, giáo dục nội dung phù hợp về dân số cho các đối tượng: Người chưa thành niên; người trong độ tuổi sinh sản; người cao tuổi; người di cư, người khuyết tật, người có nguy cơ cao mắc các bệnh truyền nhiễm; người dân tộc thiểu số, đặc biệt là các dân tộc thiểu số rất ít người; người sử dụng lao động.
Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Dân số với 448/450 ĐBQH có mặt tán thành. Ảnh: Phạm Thắng
Mỗi cá nhân, cặp vợ chồng quyết định số con; sinh con thứ 2, phụ nữ được nghỉ 7 tháng
Mỗi cá nhân, cặp vợ chồng quyết định về thời gian sinh con, số con và khoảng cách giữa các lần sinh phù hợp với lứa tuổi, tình trạng sức khỏe, điều kiện học tập, lao động, thu nhập và nuôi dạy con của mỗi cá nhân, cặp vợ chồng trên cơ sở bình đẳng;
Bảo vệ sức khỏe, thực hiện các biện pháp phòng ngừa bệnh nhiễm khuẩn đường sinh sản, bệnh lây truyền qua đường tình dục, HIV/AIDS và thực hiện các biện pháp khác liên quan đến chăm sóc sức khỏe sinh sản.
Các biện pháp để duy trì mức sinh thay thế bao gồm: Trường hợp sinh con thứ 2, thời gian nghỉ thai sản đối với lao động nữ là 7 tháng, lao động nam là 10 ngày làm việc khi vợ sinh con; hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với phụ nữ dân tộc thiểu số rất ít người; hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với phụ nữ ở tỉnh, thành phố có mức sinh dưới mức sinh thay thế; hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi; ưu tiên mua, thuê mua hoặc thuê nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở đối với người có từ 2 con đẻ trở lên; biện pháp khác do Chính phủ quyết định.
Các đại biểu tham dự phiên họp.
Luật khuyến khích đưa nội dung không trọng nam hơn nữ, không lựa chọn giới tính khi sinh vào hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư.
Bên cạnh đó, đình chỉ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh đối với người có hành vi thông báo, tiết lộ giới tính thai nhi để phá thai.
Việc đình chỉ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh thực hiện theo quy định của pháp luật về khám bệnh, chữa bệnh.
Kết quả biểu quyết thông qua Luật Dân số.
Luật Dân số: Chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển
Trước khi các đại biểu Quốc hội biểu quyết, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, thay mặt cơ quan chủ trì soạn thảo, trình bày tóm tắt dự thảo luật sau khi tiếp thu, chỉnh lý.
Theo Bộ trưởng Đào Hồng Lan, dự án Luật Dân số lần này đánh dấu sự thay đổi căn bản, chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển.
Những nội dung này được thể hiện qua việc giải quyết đồng bộ các vấn đề về quy mô, cơ cấu, thích ứng với già hóa dân số, nâng cao chất lượng dân số trong mối quan hệ với phát triển kinh tế – xã hội. Chính phủ xin báo cáo 4 nội dung:
Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan trình bày tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật.
Thứ nhất, về phạm vi điều chỉnh của luật: Để phản ánh đúng bản chất của luật về dân số, dự thảo đã được rà soát, bổ sung các nội dung liên quan đến giải thích từ ngữ.
Chính phủ đã tiếp thu ý kiến đại biểu, tập trung quy định về duy trì mức sinh thay thế, giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, thích ứng với già hóa dân số, nâng cao chất lượng dân số, truyền thông – vận động – giáo dục về dân số và các điều kiện bảo đảm thực hiện công tác dân số.
Thứ hai, về chính sách dân số của Nhà nước: Chính phủ đã tiếp thu và hoàn thiện dự thảo, bổ sung Điều 7 “Chính sách của Nhà nước về dân số”.
Đây là các quy định mang tính nguyên tắc, định hướng chung, thể hiện nhóm chính sách tổng thể, bám sát chủ trương của Đảng và Nhà nước.
Bên cạnh đó, dự thảo cũng quy định về duy trì mức sinh thay thế, thích ứng với già hóa dân số, nâng cao chất lượng dân số, tiếp cận theo vòng đời, bảo đảm các biện pháp dài hạn, căn cơ, khả thi dựa trên đánh giá thực tiễn và kinh nghiệm quốc tế.
Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan.
Thứ ba, về chính sách duy trì mức sinh thay thế: Dự thảo đã bổ sung khoản 4 Điều 7 theo hướng quy định khung chính sách tổng thể như giáo dục, chăm sóc sức khỏe, nhà ở và các chính sách khác nhằm gia tăng tỷ lệ sinh, hướng tới mức sinh thay thế bền vững.
Việc hỗ trợ trong thời gian nghỉ thai sản, hỗ trợ tài chính khi sinh con được phân theo nhóm đối tượng, địa phương; có ưu tiên trong thuê, mua và thuê mua nhà ở xã hội theo quy định pháp luật về nhà ở.
Thứ tư, về chính sách thích ứng với già hóa dân số: Dự thảo đã chỉnh lý, bổ sung các quy định về chủ động cho tuổi già như chuẩn bị về sức khỏe, tài chính, tâm lý; tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế; học tập nâng cao kiến thức, kỹ năng nhằm duy trì sức khỏe thể chất, tinh thần và chức năng xã hội; tham gia các hoạt động hỗ trợ chăm sóc người cao tuổi.
Dự thảo cũng bổ sung quy định về chăm sóc người cao tuổi, phát triển đa dạng hình thức chăm sóc tại nhà và cộng đồng; phát triển nguồn nhân lực chăm sóc người cao tuổi, phân tách nhóm chăm sóc chính thức và không chính thức, từ đó có cơ chế hỗ trợ đào tạo kỹ năng phù hợp với từng nhóm.