Việc xe cộ phải sử dụng nhiên liệu hiệu quả không còn là một mong muốn mà đã trở thành một mệnh lệnh chiến lược trong bối cảnh toàn cầu đang hướng tới phát triển bền vững và giảm thiểu biến đổi khí hậu.
Việt Nam đã và đang siết chặt chất lượng nhiên liệu hóa thạch thông qua việc áp dụng Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 01:2022/BKHCN về xăng, nhiên liệu điêzen và nhiên liệu sinh học, có hiệu lực từ năm 2023.
Đây là một bước đi chiến lược nhằm kiểm soát nguồn phát thải chính từ giao thông và công nghiệp. Đồng thời là công cụ hữu hiệu để bảo vệ sức khỏe cộng đồng và góp phần vào mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam.
Theo Sáng kiến Kinh tế Nhiên liệu Toàn cầu (GFEI), việc cải thiện mức tiêu thụ nhiên liệu trong giao thông đường bộ là một chiến lược có hiệu quả chi phí cao để giảm thiểu khí thải CO2, tiết kiệm tiền bạc và củng cố an ninh năng lượng quốc gia.
Đây là điều mà Dự thảo Tiêu chuẩn Kỹ thuật Quốc gia về mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình của đội xe (CAFC) cho xe ô tô con tại Việt Nam hướng đến.
Mặc dù còn nhiều tranh cãi xung quanh mục tiêu hướng tới mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình 4,83 lít/100km vào năm 2035. Nhưng đây là một bước đi mang tính hiệu quả cao và cấp thiết để hiện thực hóa các cam kết về môi trường và thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành ô tô.
Việc áp dụng CAFC sẽ tạo ra một áp lực rõ ràng và đo lường được lên các nhà sản xuất và nhập khẩu ô tô, buộc họ phải cải thiện hiệu suất nhiên liệu của toàn bộ danh mục sản phẩm của mình, không chỉ dừng lại ở một vài mẫu xe cụ thể. Điều này giúp giảm thiểu tổng lượng khí thải carbon dioxide (CO2) từ giao thông đường bộ trên quy mô quốc gia một cách hiệu quả và có hệ thống.
GFEI nhấn mạnh rằng hiệu suất nhiên liệu mang lại những lợi ích vượt trội, tạo ra lợi ích kép cho cả môi trường và kinh tế. Trước hết, nó là biện pháp cơ bản để giảm phát thải khí nhà kính, khi mà ngành giao thông vận tải chiếm gần một phần tư lượng khí CO2 toàn cầu.
Thứ hai, việc xe tiêu thụ ít nhiên liệu hơn sẽ dẫn đến tiết kiệm chi phí đáng kể cho người tiêu dùng.
Mức tiết kiệm này, theo FIA Foundation, thậm chí có thể đủ lớn để hỗ trợ quá trình chuyển đổi sang xe điện, giúp người dân dễ dàng tiếp cận với công nghệ xanh hơn. Đối với các quốc gia phụ thuộc vào nguồn dầu nhập khẩu, việc giảm nhu cầu tiêu thụ nhiên liệu còn có ý nghĩa chiến lược, trực tiếp cải thiện an ninh năng lượng và cân bằng ngân sách quốc gia.
Nếu Việt Nam không có tiêu chuẩn đủ mạnh, các nhà sản xuất ô tô sẽ ưu tiên đưa các mẫu xe công nghệ cũ, kém hiệu quả về nhiên liệu vào thị trường Việt Nam. Ảnh: PM
Tính hiệu quả của CAFC còn thể hiện ở chỗ nó sẽ đẩy nhanh quá trình đổi mới công nghệ trong ngành ô tô Việt Nam. Để đạt được các mục tiêu CAFC, các hãng xe sẽ buộc phải đầu tư vào nghiên cứu và phát triển động cơ tiết kiệm nhiên liệu, áp dụng công nghệ hybrid, hoặc tăng cường tỷ lệ xe điện (EV) trong danh mục sản phẩm.
Điều này không chỉ giúp Việt Nam tránh trở thành bãi thải công nghệ cũ mà còn tạo ra một thị trường hấp dẫn hơn cho các nhà đầu tư vào công nghệ xanh.
Ngoài ra, CAFC còn mang lại lợi ích kinh tế trực tiếp cho người tiêu dùng. Khi các phương tiện trở nên tiết kiệm nhiên liệu hơn, chi phí vận hành sẽ giảm, giúp tiết kiệm đáng kể tiền bạc cho người dân trong dài hạn. Đây cũng là một yếu tố quan trọng để tăng cường an ninh năng lượng quốc gia, giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch nhập khẩu.
Cùng góc nhìn, Sáng kiến Kinh tế Nhiên liệu Toàn cầu (GFEI) cũng cho rằng, để giải quyết vấn đề này, các nhà sản xuất ô tô phải tuân thủ bằng cách tối ưu hóa thiết kế động cơ, sử dụng vật liệu nhẹ hơn để giảm trọng lượng xe (lightweighting), và tích hợp các hệ truyền động hybrid hoặc điện để đáp ứng các mục tiêu khí thải.
Trong đó nổi bật nhất là xe điện không chỉ thân thiện hơn với môi trường và rẻ hơn cho người tiêu dùng, mà còn là chìa khóa để duy trì tính cạnh tranh và đẩy nhanh nỗ lực khử carbon.
Theo World Bank, quá trình chuyển đổi sang giao thông xanh bằng xe điện là một quá trình phức tạp bao gồm một hệ sinh thái đa ngành xoay quanh sự phát triển của nền tảng này.
Giải pháp cho vấn đề này, khuyến khích đầu tư mạnh vào phát triển và sản xuất xe điện hoàn toàn để đáp ứng các mục tiêu khí thải và tiêu thụ nhiên liệu.
Song hành là cung cấp điện và khử carbon, sẵn sàng mạng lưới điện và số hóa, quy định xây dựng và quy hoạch đô thị, tiêu chuẩn sản xuất và sạc EV, sản xuất, tái chế và tái sử dụng pin, cũng như kỹ năng và đào tạo lực lượng lao động.
Nếu Việt Nam không có tiêu chuẩn đủ mạnh, các nhà sản xuất ô tô sẽ ưu tiên đưa các mẫu xe công nghệ cũ, kém hiệu quả về nhiên liệu vào thị trường Việt Nam, nơi có quy định lỏng lẻo hơn.
Các nhà sản xuất xe điện (EV) và xe hybrid (HEV) tiên tiến sẽ ngần ngại đầu tư sản xuất tại một thị trường không có cam kết rõ ràng về tiêu chuẩn xanh.
Khi đó, người dân Việt Nam sẽ tiếp tục phải gánh chịu chi phí nhiên liệu cao hơn và chất lượng không khí suy giảm.
PHƯƠNG MINH