Lý do phụ huynh Trung Quốc 'ám ảnh' với cao khảo

5 giờ trướcBài gốc

Học sinh Trung Quốc phải chuẩn bị nhiều năm cho cao khảo. Ảnh: Bloomberg.

Các bậc phụ huynh ở Trung Quốc thường bắt đầu nghĩ đến việc tuyển sinh đại học từ rất lâu trước khi con cái họ vào lớp một. Đầu tiên là xoay sở tài chính để mua một căn hộ gần một trong những trường tiểu học tốt nhất khu vực để con em mình được theo học.

Họ tin rằng một nền giáo dục tiểu học tốt sẽ chuẩn bị cho học sinh bước vào kỳ thi tuyển sinh trung học cơ sở. Và một trường trung học cơ sở tốt sẽ tăng cơ hội vào một trường trung học phổ thông ưu tú. Ở bậc trung học phổ thông, học sinh sẽ tập trung cao độ cho một mục tiêu duy nhất: kỳ thi tuyển sinh đại học kéo dài hai ngày, được gọi là cao khảo. Điểm số trong kỳ thi này là tiêu chuẩn để xét tuyển đại học. Mọi nỗ lực và hy sinh của cha mẹ đều nhằm mục đích đạt được thành công trong cao khảo.

Sách ra mắt ngày 9/9. Ảnh: Amazon.

Hai tác giả Ruixue Jia và Hongbin Li đều trải qua quá trình này. Sau khi đạt điểm cao trong cao khảo, họ theo học tại các đại học được xếp hạng cao ở Bắc Kinh. Và hiện họ đều thành công với công việc giảng dạy tại Mỹ. Jia là giáo sư kinh tế tại Đại học California, San Diego còn Li là đồng giám đốc Trung tâm Stanford về kinh tế và thể chế Trung Quốc.

Cả hai đều hiểu rằng nỗi ám ảnh của người Trung Quốc với cao khảo có vẻ lạ lẫm với hầu hết người nước ngoài.

Do đó, họ đã làm rõ bức tranh này, cùng đồng nghiệp Claire Cousineau, trong cuốn The Highest Exam: How the Gaokao Shapes China, giải thích tại sao kỳ thi này lại có thể thống trị hệ thống giáo dục và xã hội Trung Quốc.

Giải đấu ngay từ cấp một

Hệ thống giáo dục tập trung vào cao khảo này được ví như “một giải đấu phân cấp tập trung”, khiến số lượng học sinh ngày càng ít đi sau mỗi vòng. Theo đó, trẻ em phải liên tục cạnh tranh với những người hàng xóm của mình để giành một trong những suất học được phân bổ ở cấp độ tiếp theo.

Đến trung học, những học sinh quyết tâm đạt điểm cao trong cao khảo sẽ dành nhiều giờ mỗi ngày để luyện tập cho kỳ thi quan trọng cuối cùng. Hơn 10 triệu học sinh tham gia cao khảo mỗi năm, nhưng chỉ có 500.000 suất tuyển sinh vào 100 trường đại học hàng đầu đất nước. Chỉ thua kém 1 điểm cũng có thể quyết định số phận một học sinh.

Do đó, bước vào kì thi với sự chuẩn bị kỹ lưỡng có thể mang lại lợi ích to lớn cho những học sinh không xuất thân từ gia đình giàu có, như Jia và Li giải thích.

Được nhận vào một đại học hàng đầu là thành tích lớn. Các nhà tuyển dụng tương lai cũng sẽ hiểu rằng những học sinh thành công này đã chứng tỏ bản thân trong đấu trường khắc nghiệt nhất đất nước.

Các tác giả lưu ý rằng trung bình, sinh viên tốt nghiệp đại học Trung Quốc có thu nhập cao hơn 40% so với những người không học đại học. Chưa kể, bằng cấp từ một trường đại học hàng đầu còn khiến tiềm năng kiếm tiền tăng thêm 40%. Do đó, thành công trong cao khảo vừa là một con đường vượt qua ranh giới giai cấp, vừa có giá trị kinh tế lớn.

Ngoài ra, những người thành công còn nhận được sự tôn trọng và sức ảnh hưởng. Ngay khi điểm thi cao khảo được công bố, những người đạt thành tích cao nhất có thể nhận được tiền thưởng và vinh danh. Đồng thời, tấm bằng đại học danh giá có thể dẫn đến một công việc ổn định trong chính phủ. Như vâỵ̣, chỉ với điểm thi cao và một tấm bằng danh giá, những học sinh đến từ các tỉnh nghèo hoặc có hoàn cảnh khó khăn đã vượt qua xuất thân của họ và chứng minh được bản lĩnh của mình.

Không nhiều cơ hội cho người nghèo

Trong khi truyền thông Trung Quốc thường đưa tin về những học sinh nghèo đạt thành tích tốt trong cao khảo, thì một thực tế ít được đề cập là những học sinh giàu có hơn và những người ở khu vực thành thị được tiếp cận với nhiều nguồn lực hơn chiếm tỷ lệ cao trong số những học sinh đạt kết quả tốt.

Ngoài ra, quá trình chấm thi và phân bổ học sinh tại các trường được chia theo cấp tỉnh, điều khiến những tỉnh xa, tỉnh nghèo và khu vực nông thôn chịu nhiều thiệt thòi.

Dù vậy, Jia và Li đều thừa nhận rằng không dễ cải thiện hệ thống tuyển sinh đại học hiện tại.

Việc bãi bỏ một thể chế mà rất nhiều người đã đầu tư thời gian, tiền bạc, hy vọng và ước mơ của gia đình đòi hỏi một cuộc tái cấu trúc toàn diện hệ thống giáo dục ở mọi cấp độ và có thể dẫn đến bất ổn xã hội.

Cao khảo có thể không hoàn hảo, nhưng nó vẫn là hệ thống tốt nhất trong tình trạng hiện tại để giúp các học sinh nghèo với tới được cơ hội. Tuy nhiên, trong khi các thế hệ hiện tại chưa thể làm được gì nhiều, những thế hệ tương lai chưa hẳn đã có số phận tương tự.

Trong The Highest Exam, Jia và Li vừa kết hợp dữ liệu thực nghiệm với những quan sát về kỳ thi cao khảo mà họ đã trải qua với tư cách là học sinh và nhà giáo dục. Các tác giả viết: "Các em có thể thay đổi con đường tương lai của mình".

Minh Hoa

Nguồn Znews : https://znews.vn/ly-do-phu-huynh-trung-quoc-am-anh-voi-cao-khao-post1583655.html