Cà xỉu, hay còn gọi là giá bể, là loài nhuyễn thể hai mảnh vỏ, có hình dáng gần giống con vẹm xanh nhưng thân ngắn và tròn hơn. Đặc điểm nhận biết dễ nhất là phần “râu” dài khoảng 3 đến 5 cm, màu trắng ngà, có độ giòn và béo khi ăn. Cũng chính vì hình dạng này, người dân địa phương gọi vui là “con giá biển”.
Mắm cà xỉu - hương vị đặc trưng miền biển Hà Tiên. Ảnh: Huỳnh Biển
Loài này thường sống ở vùng nước lợ, đáy bùn, xuất hiện nhiều tại các cửa biển. Mùa thu hoạch cà xỉu rơi vào khoảng tháng 6 đến tháng 8 hàng năm. Theo người dân, phần râu trắng là bộ phận ngon nhất, có độ sần sật đặc trưng và thường được đánh giá cao về giá trị dinh dưỡng.
Trong các món chế biến từ cà xỉu, mắm cà xỉu là loại phổ biến và đặc trưng nhất. Sau khi được làm sạch, cà xỉu được trụng sơ qua nước nóng, sau đó ngâm trong hỗn hợp gồm nước mắm cá cơm Phú Quốc, tỏi và ớt trong khoảng 6 đến 8 tiếng. Thành phẩm có hương thơm nồng, vị mặn đặc trưng, thường được dùng kèm cơm trắng, bún hoặc chế biến thành các món gỏi.
Gỏi xoài mắm cà xỉu. Ảnh: Huỳnh Biển
Gỏi mắm cà xỉu là cách ăn phổ biến của người dân địa phương. Nguyên liệu gồm mắm cà xỉu, xoài xanh băm nhỏ, rau thơm và đậu phộng rang. Khi ăn, thực khách sẽ cảm nhận được vị mặn, béo từ cà xỉu hòa quyện với vị chua của xoài và mùi thơm của rau, tạo nên món ăn có hương vị đậm đà.
Hiện nay, để đáp ứng nhu cầu mua làm quà của du khách, người dân Hà Tiên đã chế biến mắm cà xỉu theo dạng đóng hộp, tiện lợi khi mang đi xa. Đây là một trong những sản phẩm đặc trưng góp phần quảng bá ẩm thực địa phương.
Huỳnh Biển