Thông thường, nổi mẩn đỏ chủ yếu khu trú ở một số vùng da cụ thể như lưng, tay, chân hoặc vùng mặt. Tuy nhiên ở một số trường hợp, triệu chứng có thể lan tỏa khắp người dẫn đến ngứa ngáy, khó chịu và bứt rứt.
Trong trường hợp nổi mẩn đỏ ngứa khắp người, nguyên nhân có thể do:
Dị ứng thời tiết
Dị ứng thời tiết là tình trạng hệ miễn dịch phản ứng quá mức với các thay đổi của thời tiết như nhiệt độ, không khí, độ ẩm, gió,… Tình trạng này chủ yếu bùng phát trong giai đoạn chuyển mùa – đặc biệt là từ mùa nóng chuyển sang mùa lạnh và mùa có nhiều phấn hoa.
Dị ứng thời tiết gây ra nhiều triệu chứng, trong đó ảnh hưởng nhiều đến da và cơ quan hô hấp. Trong một số trường hợp, tình trạng da nổi mẩn đỏ ngứa khắp người có thể là biểu hiện của bệnh lý này. Tổn thương da do dị ứng thời tiết thường xuất hiện ở những vùng da hở như mặt, cổ, tay và chân, sau đó lan dần ra toàn thân, đi kèm với cảm giác ngứa âm ỉ đến dữ dội.
Ngoài tổn thương da, dị ứng thời tiết còn gây ra một số triệu chứng như hắt hơi, sổ mũi, ngứa mũi, chảy nước mắt, đỏ mắt,… Một số người còn có thể gặp phải tình trạng mệt mỏi và uể oải.
Dị ứng thức ăn
Dị ứng thời tiết là tình trạng hệ miễn dịch phản ứng quá mức với các thay đổi của thời tiết như nhiệt độ, không khí, độ ẩm...
Dị ứng thức ăn là một trong những nguyên nhân gây nổi mẩn đỏ khắp người, xảy ra khi hệ miễn dịch xem "protein" trong thực phẩm là dị nguyên và đối kháng bằng cách tăng kháng nguyên (IgE) trong huyết tương. Kết quả là hoạt hóa các thành phần trung gian, phóng thích histamin vào cơ quan hô hấp, tiêu hóa và da.
Dị ứng thức ăn có biểu hiện tương đối đa dạng. Nhưng thường gặp nhất là triệu chứng đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn, ngứa cổ họng, nổi mẩn đỏ như muỗi cắn, ngứa mũi và chảy nước mắt. Tất cả các loại thực phẩm đều có nguy cơ dị ứng nhưng xảy ra nhiều hơn ở các loại hải sản, sữa bò, lòng trắng trứng, mè và đậu phộng...
Phát ban
Phát ban là hiện tượng da thường gặp xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Hiện tượng này đặc trưng bởi tình trạng da xuất hiện các mảng hoặc đốm có màu hồng/ đỏ, nổi cộm hoặc bằng phẳng so với vùng da lành. Phát ban có thể gây ngứa hoặc không, đôi khi đi kèm với cảm giác nóng rát và châm chích. Vì vậy, nổi mẩn đỏ ngứa khắp người như muỗi đốt cũng có thể là dấu hiệu của phát ban da.
Phát ban xảy ra chủ yếu do nhiễm trùng (cảm lạnh, cảm cúm, sởi, viêm họng), nhiệt độ cao, ma sát quá mức,… Tình trạng này có thể gặp ở cả người lớn và trẻ em nhưng phổ biến hơn ở trẻ dưới 7 tuổi.
Mề đay mẩn ngứa
Mề đay mẩn ngứa (mày đay) là bệnh da liễu phổ biến ở cả người lớn và trẻ nhỏ. Thống kê cho thấy, bệnh lý này ảnh hưởng đến khoảng 20% dân số và mỗi người đều có nguy cơ bị mề đay 1 lần trong đời.
Triệu chứng của mề đay thực chất là phản ứng viêm của mao mạch trung bì do phản ứng dị ứng với tác nhân nội sinh hoạt ngoại sinh. Trong đó, biểu hiện điển hình nhất của bệnh là tình trạng da xuất hiện các sẩn cục cứng chắc như muỗi đốt, kèm theo ngứa ngáy và nóng rát thoáng qua.
Mề đay được xem là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến tình trạng nổi mẩn đỏ ngứa như vết muỗi đốt. Trong trường hợp mề đay lan tỏa khắp người, nguyên nhân thường do các yếu tố nội sinh như stress, xúc động quá mức, rối loạn nội tiết, suy nhược,… Hoặc cũng có thể do một số tác động ngoại sinh như sử dụng thuốc, nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp, ma sát.
Tóm lại: Nổi mẩn đỏ ngứa khắp người là tình trạng khá phổ biến. Đa phần các trường hợp gặp phải tình trạng này đều có mức độ nhẹ và thuyên giảm nhanh sau khi chăm sóc, sử dụng thuốc. Ở một số trường hợp, nổi mẩn đỏ khắp người có thể là dấu hiệu của phản ứng dị ứng nghiêm trọng. Do đó, cần chủ động đến bệnh viện nếu triệu chứng này đi kèm với khó thở, sưng cổ họng, sưng mí mắt, choáng váng, đau đầu, hạ huyết áp,… Nếu không xử lý kịp thời, tình trạng có thể chuyển biến nặng và dẫn đến tai biến dị ứng – sốc phản vệ.
Dù không phổ biến nhưng cũng đã có một số trường hợp nổi mẩn đỏ do các bệnh lý tiềm ẩn. Khác với những nguyên nhân thông thường, da nổi mẩn đỏ ngứa do vấn đề bên trong cơ thể thường có đặc tính dai dẳng và mạn tính.
Vì vậy, không nên quá lo lắng nhưng cũng không được chủ quan khi nhận thấy da xuất hiện mẩn đỏ kèm theo ngứa ngáy và châm chích cần tới cơ sở y tế để được thăm khám.
BS. Lan Anh