LỜI TÒA SOẠN
Thời gian gần đây, không ít bậc cha mẹ hoang mang, lo sợ khi phát hiện con mới học cấp 2 đã biết yêu, gửi ảnh “nhạy cảm” cho bạn khác giới, thậm chí “đi quá giới hạn”. Thay vì mắng chửi, tìm cách cấm cản, theo các chuyên gia, cha mẹ nên bắt đầu nói chuyện với con về giới tính, tình dục đúng cách, đúng thời điểm.
Tuyến bài “Giáo dục giới tính cho con – bắt đầu từ khi nào là đúng?” của VietNamNet mở ra những góc nhìn từ phía cha mẹ và các chuyên gia tâm lý. Qua những câu chuyện có thật, chúng tôi mong muốn mang đến góc nhìn thực tế, khoa học, giúp phụ huynh không còn né tránh hay sợ hãi mà có thể tôn trọng, đồng hành cùng con.
Khi “cấm đoán” trở thành một sai lầm chết người
Mới đây, chia sẻ trên diễn đàn dành cho phụ huynh ở Hà Nội, một bà mẹ cho biết đã phát hiện con gái lớp 8 đi quá giới hạn với bạn trai đang học lớp 11 dù mình đã dùng đủ mọi cách cấm cản.
“Tôi đã nhiều lần bật khóc vì bất lực với con. Thật sự không biết phải làm thế nào”, chị chia sẻ. Tâm sự của phụ huynh này đã nhận tới hơn 700 ý kiến trao đổi, chia sẻ đồng cảm. Dưới bài viết, không ít cha mẹ cho hay họ cũng từng hoặc đang rơi vào hoàn cảnh tương tự.
Có người kể con gái mới học lớp 7 nhưng đã yêu say đắm một bạn nam hơn tuổi. Có người mẹ sốc khi phát hiện con gái tuổi teen đã chủ động “vượt rào”. “Tôi sợ con tổn thương, sợ mất con nhưng không biết bắt đầu từ đâu để kéo con ra khỏi mối quan hệ đó”, một người mẹ viết.
Báo cáo Bản đồ Teenyeeu - câu hỏi từ cha mẹ và cộng đồng 2025 của Trung tâm Trẻ em và Phát triển, Hội Bảo vệ Quyền trẻ em Việt Nam cho thấy, các vấn đề về “Nhận thức giới và hành vi tình dục” là một trong những chủ đề gây “sốc” và hoang mang nhất cho phụ huynh. Các câu hỏi tập trung vào việc con tò mò về tình dục, xem phim nóng, “yêu sớm”, các biểu hiện thuộc cộng đồng LGBTQ+.
Theo chuyên gia, chính thời điểm biết con có vấn đề lại là “khoảnh khắc giáo dục tốt nhất”. Ảnh minh họa: Unsplash
Bà Phí Mai Chi, Trung tâm Trẻ em và Phát triển (Hội Bảo vệ Quyền trẻ em Việt Nam) cho hay rất nhiều phụ huynh khi phát hiện con yêu sớm, phản ứng đầu tiên thường là cấm đoán, tịch thu điện thoại, thậm chí giám sát gắt gao.
Nhưng cách làm này lại khiến trẻ giấu giếm, phản kháng và càng tò mò hơn. Người mẹ trong câu chuyện trên chỉ biết “cấm, khóc”, điều đó cho thấy mối quan hệ mẹ con đã có một khoảng cách. Con không tin mẹ có thể hiểu mình nên không chia sẻ, đến khi cha mẹ phát hiện, mọi thứ đã đi quá xa.
“Khi người mẹ cấm con, dù hành động vì tình yêu, đứa trẻ lại tiếp nhận thông điệp đó như sự thiếu tin tưởng và không tôn trọng.
Hơn nữa, trong thời đại số, việc cha mẹ cảm thấy bất lực vì không thể kiểm soát dòng thông tin đến với con là có thật. Phản ứng tự nhiên là giám sát như đọc trộm tin nhắn, nhưng hành động này lại làm xói mòn lòng tin, tạo ra một “vòng luẩn quẩn” của sự giấu giếm từ con và lo âu từ cha mẹ”, bà Chi nói.
La bàn hành động: Từ cấm đoán đến đồng hành
Thay vì hoảng loạn, bà Phí Mai Chi cho rằng, chính thời điểm biết con có vấn đề lại là “khoảnh khắc giáo dục tốt nhất”. Trước khi dùng biện pháp cấm đoán, can thiệp, cha mẹ cần tìm cách nói chuyện với trẻ để hiểu rõ bản chất vấn đề, quan điểm của đứa trẻ, từ đó có sự can thiệp phù hợp.
“Trong trường hợp giữa cha mẹ và trẻ đã có khoảng cách nhất định trước đó, phụ huynh có thể nhờ một người thân nào đó nói chuyện với trẻ. Nhưng nếu cha mẹ trực tiếp nói chuyện được với con là tốt nhất.
Việc có kênh tương tác giúp phụ huynh hiểu rõ vấn đề của trẻ là rất quan trọng. Tất cả những hành động của trẻ đều có lý do và chúng cần được tôn trọng. Do đó, cuộc trò chuyện cũng cần cởi mở, không phán xét để trẻ nói ra được suy nghĩ của mình. Cha mẹ có thể bắt đầu bằng những câu như: Mẹ hiểu con đang rối, mẹ không trách con, chỉ muốn cùng con tìm cách để ổn hơn”, bà Chi nói.
Sau khi trẻ mở lòng, cha mẹ có thể tạo ra những không gian thảo luận như cùng đọc sách, xem phim, đi cà phê, cùng làm việc nhà... để tạo ra cơ hội kết nối lại với con. Trong khoảng thời gian ấy, cha mẹ có thể tận dụng hỏi con cảm nhận thế nào về người bạn khác giới, cùng con phân tích thế nào là một mối quan hệ lành mạnh, từ đó giúp con nhận ra đâu là giá trị tình cảm chân thành, đâu là sự chăm sóc yêu thương, đâu là mối quan hệ độc hại...
Vị chuyên gia này cho rằng, việc tạo lập lòng tin nơi trẻ, giữ kết nối thông qua việc thường xuyên trò chuyện sẽ khiến trẻ dễ cởi mở để nói chuyện với cha mẹ về mối quan tâm của mình. Những tò mò, băn khoăn về “cảm xúc yêu” cũng sẽ được trẻ kể.
Lúc này, phụ huynh có thể giúp con hiểu về hậu quả của việc “vượt rào” như ảnh hưởng sức khỏe, tâm lý, học tập và cả tương lai. Tuy nhiên, việc giáo dục không nên mang tính răn đe hay hù dọa.
Với trường hợp đã đi quá giới hạn, chuyên gia khuyên phụ huynh nên tìm đến chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ sản - tâm lý vị thành niên để được hỗ trợ kịp thời, tránh để con mang mặc cảm tội lỗi hoặc bị sang chấn tâm lý.
“Quan trọng nhất lúc này là con cần được lắng nghe, hỗ trợ và hướng dẫn cách bảo vệ chính mình”, chuyên gia nói.
Mời quý độc giả đón đọc tiếp bài 2: Con gái cấp 2 gửi ảnh 'nóng' cho bạn, mẹ băn khoăn có nên dạy cách tránh thai
Thúy Nga