Miễn thuế 'de minimis' bị khai tử, doanh nghiệp Việt đối mặt chi phí mới và rủi ro chuỗi cung ứng

2 giờ trướcBài gốc

Việc chấm dứt miễn thuế quan “de minimis”, chính sách miễn thuế đối với các kiện hàng dưới 800 USD, mỗi năm lên tới 1,36 tỉ kiện trị giá 64,6 tỉ USD, chính thức kết thúc vào ngày 29/8/2025, sau khi đã bị áp dụng hạn chế từ Trung Quốc vào tháng 5.

Hệ quả trực tiếp: Giá tăng, vận chuyển chậm trễ

Từ năm 1938, Hoa Kỳ áp dụng cơ chế miễn thuế với các gói hàng giá trị thấp nhằm tiết kiệm chi phí hành chính. Ngưỡng miễn thuế tăng dần qua thời gian, từ 1 USD ban đầu lên 200 USD vào năm 1993 và đạt 800 USD vào năm 2016 dưới thời Tổng thống Barack Obama. Điều này đã tạo thuận lợi lớn cho các nhà bán lẻ trực tuyến quốc tế, đặc biệt là từ Trung Quốc, khi hàng triệu gói hàng nhỏ được gửi trực tiếp đến tay người tiêu dùng Mỹ mà không chịu thuế.

Shein đã tăng giá trung bình hơn 20% cho gần 100 mặt hàng, từ quần áo đến đồ dùng gia đình.

Việc miễn trừ thuế tối thiểu đã ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động thương mại cả về khối lượng lẫn giá trị, với cả hai đều tăng theo cấp số nhân. Các gói miễn trừ này trước đây chỉ giới hạn ở áo phông và đồ điện tử nhỏ, nhưng giờ đã mở rộng sang các mặt hàng đắt tiền hơn như xe đạp điện bán lẻ với giá 799 đô la Mỹ.

Năm 2024, gần 1,4 tỷ gói hàng miễn thuế de minimis được nhập vào Hoa Kỳ, tương đương gần 4 triệu kiện mỗi ngày. Giá trị thực tế ước tính có thể lên đến 46 tỷ USD, cao gấp đôi số liệu chính thức Trung Quốc báo cáo (23 tỷ USD).

Tuy nhiên, chính quyền Tổng thống Trump cho rằng lỗ hổng này không chỉ làm thất thu thuế quan (ước tính 10 tỷ USD/năm) mà còn tạo kênh cho hàng hóa vi phạm, thậm chí ma túy như fentanyl xâm nhập vào Mỹ. Vì vậy, từ ngày 2/5/2025, Mỹ ngừng miễn thuế với hàng hóa từ Trung Quốc và Hồng Kông, và đến 29/8/2025, áp dụng cho toàn thế giới.

Hậu quả là người tiêu dùng tại Mỹ có thể đối diện giá tăng, khi các thương hiệu đã tăng giá cho các sản phẩm trước thời điểm áp dụng chính sách, trong khi nhiều nhà bán lẻ nhỏ buộc phải nâng giá để bù chi phí thêm.

Bloomberg ghi nhận, ngay trước thời điểm áp dụng, Shein đã tăng giá trung bình hơn 20% cho gần 100 mặt hàng theo dõi, từ quần áo đến đồ dùng gia đình. Nhà bán lẻ mỹ phẩm Hàn Quốc Olive Young bổ sung 15% phụ phí cho đơn hàng gửi sang Mỹ.

Theo phân tích của Washington Post, mức thuế cố định có thể lên tới 200 USD mỗi kiện hàng, khiến các doanh nghiệp nhỏ đang phụ thuộc vào đường thương mại điện tử càng bị tổn thương nghiêm trọng hơn, đặc biệt ở những khu vực thu nhập thấp.

Theo NBER (Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia Mỹ), khoảng 75% đơn hàng vào các mã bưu chính nghèo nhất nước Mỹ trước đây được hưởng cơ chế de minimis. Điều này đồng nghĩa chi phí mới sẽ ảnh hưởng nặng nề hơn đến nhóm thu nhập thấp.

Các hãng bưu chính quốc tế cũng tạm dừng vận chuyển vào Mỹ trước hạn chót 29/8, do vướng mắc thủ tục khai báo mới. DHL, Deutsche Post hay Posten Bring (Na Uy) cho biết chưa rõ cơ chế thu thuế và truyền dữ liệu với Hải quan Mỹ. Trong giai đoạn chuyển tiếp 6 tháng, CBP áp dụng mức thuế cố định 80-200 USD/kiện tùy quốc gia, trong đó hàng từ Việt Nam chịu mức 160 USD (thuế 16-25%).

Việt Nam trong “vùng xoáy” thương mại mới

Vậy điều gì chờ đón doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam? Theo Reuters, Việt Nam hiện là một trong những quốc gia có tỉ lệ xuất khẩu hàng nhỏ “de minimis” sang Mỹ cao.

Mỹ hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, với kim ngạch đạt 97 tỷ USD năm 2024, chiếm gần 30% tổng xuất khẩu cả nước. Đáng chú ý, hàng dệt may, da giày, thủ công mỹ nghệ, vốn được tiêu thụ mạnh qua kênh thương mại điện tử và nhiều khi giao dịch dưới ngưỡng 800 USD, sẽ chịu tác động rõ rệt nhất.

Theo CBP, các kiện hàng từ Việt Nam nếu trước đây được miễn thuế, nay sẽ chịu mức cố định 160 USD, khiến chi phí tăng đột biến. Điều này làm giảm sức cạnh tranh của các sản phẩm “Made in Vietnam” trên nền tảng xuyên biên giới như eBay, Etsy, Amazon hay TikTok Shop.

Hiệp hội Dệt May Việt Nam (VITAS) từng cảnh báo rằng hơn 40% doanh nghiệp xuất khẩu nhỏ và vừa phụ thuộc vào các đơn hàng trực tuyến giá trị thấp. Nay, với chính sách mới, nhiều doanh nghiệp có thể phải chuyển sang xuất khẩu chính ngạch qua container, kéo dài thời gian giao hàng từ vài ngày (đường hàng không) sang vài tuần (đường biển).

Kelly Ann Shaw, cựu quan chức thương mại cấp cao Nhà Trắng, nhận định việc chấm dứt de minimis sẽ tạo ra “những cú sốc ngắn hạn” nhưng không thể tránh khỏi: “Các doanh nghiệp, đặc biệt là từ châu Á, cần tính lại toàn bộ mô hình chi phí logistics và thương mại điện tử xuyên biên giới.”

Với Việt Nam, TS. Trần Toàn Thắng, Trưởng ban Quốc tế và Chính sách hội nhập, Viện Chiến lược và Chính sách Kinh tế - Tài chính đã từng nêu quan điểm tại một cuộc tọa đàm về “Chính sách thuế quan đối ứng của Hoa Kỳ: Tác động và điều chỉnh chiến lược cho Việt Nam” rằng: “Đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội. Nếu doanh nghiệp Việt chỉ dựa vào lợi thế giá rẻ, họ sẽ mất sân chơi tại Mỹ. Nhưng nếu tận dụng được ưu thế về chất lượng, minh bạch nguồn gốc và năng lực logistics mới, đây lại là động lực tái cấu trúc chuỗi cung ứng xuất khẩu.”

Việc Mỹ chấm dứt miễn thuế de minimis có thể không làm thay đổi ngay cán cân thương mại toàn cầu trị giá 3.200 tỷ USD, nhưng đang tái định hình cách thức các nền kinh tế, trong đó có Việt Nam, tham gia chuỗi giá trị.

Trong bối cảnh xuất khẩu Việt Nam sang Mỹ chiếm tỷ trọng lớn, việc thích ứng kịp thời, từ thay đổi mô hình logistics, tận dụng FTA, đến tăng cường xuất khẩu chính ngạch, sẽ quyết định khả năng giữ vững thị phần. Chính sách mới của Mỹ rõ ràng đã gửi đi một thông điệp: thời kỳ “giá rẻ, miễn thuế” đã kết thúc, và chỉ những doanh nghiệp nào đầu tư dài hạn vào chất lượng, thương hiệu và tuân thủ mới có thể trụ vững.

Thành An

Nguồn Vnbusiness : https://vnbusiness.vn/the-gioi/mien-thue-de-minimis-bi-khai-tu-doanh-nghiep-viet-doi-mat-chi-phi-moi-va-rui-ro-chuoi-cung-ung-1109217.html