Miễn viện phí toàn dân: Y tế cơ sở đóng vai trò then chốt

4 giờ trướcBài gốc

Muốn thực hiện được chính sách miễn viện phí, y tế cơ sở đóng vai trò quan trọng. Ảnh: Thành Nam

Liên quan đến chính sách miễn viện phí, PV Báo PNVN có cuộc trao đổi với TS. Nguyễn Khánh Phương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Y tế, Bộ Y tế để hiểu hơn về lộ trình triển khai và những tác động kinh tế - xã hội của chính sách, đồng thời nhấn mạnh vai trò của y tế cơ sở và nhóm đối tượng ưu tiên trong việc thực hiện mục tiêu miễn viện phí toàn dân đến năm 2030.

- Theo bà, miễn viện phí có ý nghĩa và mục tiêu gì đối với sự phát triển sức khỏe của người dân?

Miễn viện phí không đơn giản là miễn toàn bộ chi phí y tế ngay lập tức cho tất cả người dân. Thực chất, đây là một chính sách hướng tới việc giảm dần, tiến tới xóa bỏ hoàn toàn chi trả trực tiếp từ tiền túi khi người dân đi khám, chữa bệnh. Mục tiêu chính là đảm bảo tiếp cận công bằng dịch vụ y tế, giảm gánh nặng tài chính cho người dân, đặc biệt là các nhóm dễ bị tổn thương như người nghèo, người cao tuổi, bệnh nhân mắc bệnh nặng hoặc hiểm nghèo.

Chính sách miễn viện phí cũng hướng tới nâng cao hiệu quả sử dụng quỹ bảo hiểm y tế (BHYT) cơ quan chi trả và mua dịch vụ y tế. Để đạt được mục tiêu này, điều quan trọng là thống nhất cách hiểu về phạm vi, nội hàm và nguyên tắc thực hiện miễn viện phí. Khi có sự đồng thuận, chúng ta mới có thể xây dựng lộ trình triển khai khả thi và phương án tài chính phù hợp, đảm bảo chính sách được thực hiện bền vững và hiệu quả.

- Bà có đánh giá thế nào về khả năng chi trả và huy động nguồn lực cho chính sách miễn viện phí?

Nguồn lực tài chính đóng vai trò quyết định sự thành công của chính sách. Theo đánh giá sơ bộ, để thực hiện miễn viện phí, đặc biệt khi tiến tới mức toàn dân, cần một lượng tài chính rất lớn. Bên cạnh quỹ BHYT làm kênh chi trả trung tâm, chúng ta phải đa dạng hóa nguồn lực. Điều này bao gồm ngân sách nhà nước, các quỹ phòng chống bệnh tật, và các cơ chế tài chính mới như thuế tiêu thụ đặc biệt áp dụng với rượu, bia, thuốc lá hay các loại "thuế sức khỏe". Những nguồn này có thể bổ sung bền vững cho quỹ BHYT, giảm áp lực ngân sách và đảm bảo tính ổn định lâu dài cho chính sách.

Bên cạnh đó, việc huy động đa dạng nguồn lực không chỉ giúp tăng khả năng chi trả mà còn bảo đảm rằng chính sách miễn viện phí không bị gián đoạn khi nhu cầu khám chữa bệnh tăng mạnh. Đây là một giải pháp mang tính chiến lược, đồng thời phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững và ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa.

TS. Nguyễn Khánh Phương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Y tế, Bộ Y tế. Ảnh: Thành Nam

- Theo bà cần làm rõ những yếu tố nào để đảm bảo chính sách vận hành hiệu quả và không gây áp lực quá tải cho hệ thống y tế?

Để triển khai miễn viện phí hiệu quả, chúng ta cần xác định rõ ba yếu tố then chốt. Thứ nhất là phạm vi miễn viện phí, miễn những dịch vụ nào, mức độ miễn ra sao, tránh hiểu nhầm là miễn tất cả. Thứ hai là gói dịch vụ y tế cơ bản cần làm rõ danh mục cụ thể, xác định rõ ai sẽ được hưởng, chi phí chi trả từ quỹ BHYT ra sao. Thứ ba là đối tượng thụ hưởng và lộ trình, ai được ưu tiên trước, mở rộng ra những nhóm khác trong từng giai đoạn.

Bên cạnh đó, phải đánh giá năng lực cung ứng dịch vụ của hệ thống y tế. Khi loại bỏ rào cản tài chính, số lượt khám, chữa bệnh sẽ tăng mạnh, cả ngoại trú lẫn nội trú. Các bệnh viện và trạm y tế cần chuẩn bị đầy đủ về cơ sở vật chất, nhân lực, trang thiết bị y tế và hệ thống thông tin quản lý hồ sơ.

Đồng thời, cần có cơ chế kiểm soát chi phí, tránh lạm dụng chỉ định dịch vụ để tăng chi phí ngoài quỹ BHYT. Việc triển khai chính sách phải đi kèm với các giải pháp đồng bộ, từ quy định về chuyển tuyến, thông tuyến, vai trò "gác cổng" của trạm y tế xã, đến các đầu tư về cơ sở hạ tầng, nhân lực và công nghệ thông tin.

- Theo bà chính sách miễn viện phí có tác động gì đến kinh tế, xã hội và đời sống người dân?

Tác động kinh tế, xã hội là rất lớn và lan tỏa nhiều cấp độ. Khi người dân được tiếp cận dịch vụ y tế sớm, đầy đủ và chất lượng hơn, sức khỏe của cộng đồng được cải thiện, từ đó nâng cao chất lượng nguồn nhân lực lao động. Với doanh nghiệp, chi phí gián tiếp do người lao động nghỉ ốm hoặc nghỉ chăm sóc người thân sẽ giảm, góp phần tăng năng suất lao động và ổn định lực lượng lao động.

Ở cấp độ xã hội, chính sách này giúp giảm bất bình đẳng trong tiếp cận dịch vụ y tế, tạo ra hiệu ứng lan tỏa rộng, cải thiện chất lượng sống và giảm gánh nặng tài chính cho các gia đình. Việc đầu tư cho miễn viện phí không chỉ mang ý nghĩa nhân văn mà còn là đầu tư chiến lược cho phát triển kinh tế, xã hội bền vững, phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững mà Việt Nam đã cam kết.

Miễn viện phí không chỉ mang ý nghĩa nhân văn mà còn là đầu tư chiến lược cho phát triển kinh tế, xã hội bền vững. Ảnh: Thành Nam

- Bà có thể chia sẻ lộ trình triển khai để chính sách miễn viện phí được khả thi và bền vững?

Chúng tôi đề xuất lộ trình từng bước, bắt đầu từ y tế cơ sở nơi cung ứng gói dịch vụ cơ bản. Trạm y tế xã và trung tâm y tế khu vực hiện nay đã mở rộng chức năng, phù hợp để thực hiện bước đầu. Tuy nhiên, để y tế cơ sở vận hành hiệu quả, cần chuẩn bị đồng bộ: hoàn thiện thể chế, xác định vai trò "gác cổng", điều chỉnh quy định thông tuyến, chuyển tuyến, đầu tư cơ sở vật chất, tăng cường nhân lực và hạ tầng công nghệ thông tin.

Giai đoạn tiếp theo, có thể mở rộng miễn viện phí theo nhóm đối tượng ưu tiên như hộ nghèo, hộ cận nghèo, người cao tuổi mắc đa bệnh, người mắc bệnh nặng, hiểm nghèo. Mỗi nhóm cần rà soát đối tượng, tính toán chi phí và xây dựng phương án tài chính riêng.

Xa hơn, khi đủ điều kiện về số liệu, nguồn lực và năng lực cung ứng, mới tiến tới miễn viện phí toàn dân theo lộ trình đến 2030. Lộ trình này có thể linh hoạt, kết hợp nhiều phương án, nhưng mỗi bước phải phù hợp với khả năng chi trả của quỹ BHYT, năng lực của hệ thống y tế và điều kiện thực tiễn từng giai đoạn.

Điều quan trọng xuyên suốt là sự phối hợp đồng bộ của toàn bộ hệ thống chính trị, cơ quan chi trả, cơ sở cung ứng dịch vụ và cơ quan quản lý nhà nước để đảm bảo tính khả thi, bền vững và hiệu quả lâu dài.

- Xin cảm ơn bà!

Theo lộ trình bắt đầu từ năm 2026, người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc sàng lọc miễn phí ít nhất một lần/năm theo nhóm đối tượng ưu tiên; phối hợp với khám sức khỏe học sinh, sinh viên, khám bệnh nghề nghiệp và khám chữa bệnh BHYT để lập sổ sức khỏe điện tử toàn dân.

Nhóm ưu tiên gồm hộ gia đình cận nghèo và người cao tuổi từ 75 tuổi trở lên hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, được 100% chi phí khám chữa bệnh trong phạm vi quyền lợi BHYT.

Bộ Y tế tăng tỷ lệ, mức thanh toán BHYT đối với thuốc, vật tư y tế, dịch vụ kỹ thuật, điều chỉnh mức đóng BHYT từ năm 2027 lên khoảng 5,1%, ngân sách hỗ trợ đối tượng chính sách xã hội.

Bài, ảnh: Thành Nam

Nguồn Phụ Nữ VN : https://phunuvietnam.vn/mien-vien-phi-toan-dan-y-te-co-so-dong-vai-tro-then-chot-238251203171406366.htm