Mô hình 'đô thị 15 phút' áp dụng tại Hà Nội có gì đặc biệt?

3 giờ trướcBài gốc

Trong bối cảnh tốc độ đô thị hóa nhanh, Hà Nội phải đối diện với nhiều thách thức về gia tăng dân số, ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường và áp lực hạ tầng. Chính vì vậy, đổi mới mô hình phát triển đô thị theo hướng nhân văn, hiện đại và bền vững trở thành yêu cầu cấp bách.

Khung sống mới từ “đô thị 15 phút”

Mô hình “đô thị 15 phút” – do Giáo sư Carlos Moreno (Đại học Sorbonne, Pháp) khởi xướng – đặt trọng tâm vào việc rút ngắn khoảng cách tiếp cận các tiện ích thiết yếu.

Trong mô hình, mọi nhu cầu về học tập, y tế, mua sắm, công viên, không gian xanh đều nằm trong bán kính 15 phút đi bộ hoặc xe đạp. Lợi ích dễ thấy là tiết kiệm thời gian di chuyển, giảm chi phí, hạn chế ô nhiễm, tăng cường sự gắn kết cộng đồng.

Hà Nội đang thí điểm mô hình "đô thị 15 phút" với triết lý lấy người dân làm trung tâm.

Thực tế quốc tế đã chứng minh tính khả thi khi mô hình ứng dụng tại Paris, thủ đô nước Pháp tiến hành tái phân bổ không gian với vỉa hè rộng, trường học và bệnh viện trong từng khu phố; hay tại Melbourne (Úc) triển khai “20 phút neighborhood” để phù hợp địa hình trải rộng.

Hà Nội cũng đã đưa khái niệm này vào Đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô đến năm 2045, tầm nhìn 2065, gắn với các khu đô thị nén, đa chức năng, phát triển dọc tuyến giao thông công cộng (TOD).

Nếu “đô thị 15 phút” là khung không gian sống, thì đô thị thông minh chính là “bộ não” quản trị. Không chỉ dừng ở ứng dụng công nghệ, đô thị thông minh còn thay đổi phương thức quản lý nhờ dữ liệu số. Hệ thống này cho phép chính quyền giám sát, dự báo và xử lý kịp thời các vấn đề giao thông, năng lượng, môi trường; đồng thời cải thiện dịch vụ công theo hướng nhanh chóng, minh bạch.

Ông Trương Gia Bình, Chủ tịch VINASA, nhấn mạnh dữ liệu chính là “xương sống” của đô thị thông minh. Cùng quan điểm, ông Phan Thanh Sơn (FPT) cho rằng đô thị thông minh phải khởi đầu từ dữ liệu, trí tuệ nhân tạo và định danh số để kết nối toàn diện với người dân.

Còn theo TS.KTS Phan Đăng Sơn, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam, Hà Nội không thể áp dụng một công thức chung, mà cần có giải pháp riêng cho từng khu vực: phố cổ, khu đô thị cũ, khu phát triển mới. Điều này đảm bảo tính thích ứng và hiệu quả của chiến lược.

Gỡ rào cản để bứt phá

Dù đã có những định hướng rõ ràng, song việc hiện thực hóa mô hình này ở Hà Nội vẫn gặp nhiều trở ngại. Hiện chỉ khoảng 15% tuyến phố có vỉa hè đủ rộng cho người đi bộ; hệ thống đường xe đạp gần như chưa hình thành đồng bộ. Quy hoạch lâu nay vốn theo hướng phân tách chức năng, trong khi “đô thị 15 phút” đòi hỏi không gian đa chức năng.

Ngoài ra, dữ liệu quản lý còn phân tán giữa các sở ngành, thiếu liên thông; nguồn lực tài chính và nhân lực chất lượng cao cho các dự án thông minh, hạ tầng xanh còn hạn chế. Đặc biệt, thói quen sử dụng xe máy và ô tô cá nhân đã ăn sâu, khiến việc khuyến khích đi bộ, xe đạp hay giao thông công cộng trở nên khó khăn.

Tuy nhiên, Hà Nội cũng có lợi thế hệ thống metro và giao thông công cộng đang được đầu tư mạnh, nhiều dự án hạ tầng số và đô thị thông minh đã được thí điểm. Đây là nền tảng quan trọng để triển khai mô hình TOD kết hợp “đô thị 15 phút”.

Hà Nội có nhiều lợi thế để kết hợp mô hình TOD kết hợp "đô thị 15 phút".

Theo các chuyên gia, Hà Nội cần lộ trình đồng bộ với nhiều nhóm giải pháp. Trước hết là hoàn thiện thể chế, quy chuẩn, đưa tiêu chí đô thị thông minh và “15 phút” vào Luật Thủ đô, Luật Quy hoạch. Tiếp đến, phát triển không gian gắn liền giao thông công cộng, xem các ga metro, trạm xe buýt như hạt nhân để tổ chức dịch vụ, dân cư.

Cùng với đó, đầu tư hạ tầng công nghệ và dữ liệu, triển khai hệ thống IoT, trí tuệ nhân tạo; thí điểm mô hình tại các khu đô thị mới rồi mở rộng dần. Song song, cần thay đổi thói quen của người dân thông qua truyền thông, chính sách ưu đãi khi sử dụng phương tiện xanh, dịch vụ công cộng. Đặc biệt, huy động sự tham gia của doanh nghiệp, nhà đầu tư và cộng đồng dân cư sẽ là chìa khóa thành công.

Khi mô hình “đô thị 15 phút” được tích hợp cùng đô thị thông minh, Hà Nội có thể đạt được sự kết hợp lý tưởng: người dân tiếp cận mọi tiện ích gần nhà, trong khi công nghệ giúp quản trị, giám sát hiệu quả. Đây không chỉ là giải pháp trước mắt mà còn là bước đi chiến lược để Hà Nội khẳng định vị thế tiên phong trong xu hướng đô thị hóa bền vững.

Tuy nhiên, để biến tầm nhìn thành hiện thực, thành phố phải kiên trì vượt qua rào cản hạ tầng, thể chế và thói quen xã hội. Quan trọng hơn cả, mọi chính sách phải xuất phát từ nhu cầu thực chất của người dân – những người vừa thụ hưởng, vừa đồng hành trong sự vận hành của đô thị.

Nếu làm được, Hà Nội sẽ không chỉ giải quyết những vấn đề hiện tại mà còn định hình một tương lai đáng sống, nơi mỗi bước chân của người dân đều cảm nhận sự tiện ích, an toàn và bền vững.

Nam Phong

Nguồn Vnbusiness : https://vnbusiness.vn/dia-phuong/mo-hinh-do-thi-15-phut-ap-dung-tai-ha-noi-co-gi-dac-biet-1109791.html