'Mỗi người dân là một chiến sĩ' trên mặt trận chống hàng giả và buôn lậu

2 giờ trướcBài gốc

Chiều 23/6, tại hội nghị sơ kết 6 tháng đầu năm 2025 về công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả và xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, Thủ tướng Phạm Minh Chính không chỉ dừng ở việc biểu dương kết quả xử lý hơn 50.000 vụ vi phạm, mà đã nhấn mạnh thông điệp mang tầm chiến lược: “Phát động phong trào để mỗi người dân là một chiến sĩ” trong mặt trận bảo vệ thị trường lành mạnh, hàng hóa minh bạch và sở hữu trí tuệ quốc gia.

Thủ tướng Phạm Minh Chính: “Phát động phong trào để mỗi người dân là một chiến sĩ” trong mặt trận bảo vệ thị trường lành mạnh, hàng hóa minh bạch và sở hữu trí tuệ quốc gia".

Không phải ngẫu nhiên mà người đứng đầu Chính phủ chọn cách hiệu triệu toàn dân trong cuộc chiến chống vi phạm thương mại. Bởi đây không còn là câu chuyện đơn lẻ về một vài vụ hàng giả bị thu giữ, mà đã trở thành một bài toán kinh tế - xã hội mang tính sống còn, liên quan đến năng lực cạnh tranh quốc gia, chất lượng tăng trưởng, sự phát triển bền vững của doanh nghiệp, và an sinh của hàng chục triệu người dân.

Các tổ chức quốc tế ước tính, thiệt hại do buôn lậu, gian lận thương mại và vi phạm sở hữu trí tuệ có thể tương đương 3-5% GDP toàn cầu mỗi năm. Với Việt Nam, một nền kinh tế mở, hội nhập sâu và có hệ thống quản trị còn đang hoàn thiện, tác động tiêu cực từ vấn nạn này không chỉ ở con số thất thu thuế hàng chục nghìn tỉ đồng, mà còn ở ba tầng ảnh hưởng nghiêm trọng hơn:

Môi trường kinh doanh bị méo mó: Doanh nghiệp chân chính bị cạnh tranh bất bình đẳng, làm ăn không hiệu quả, thậm chí phá sản vì không thể hạ giá như hàng lậu hoặc không bảo vệ được sản phẩm của mình khỏi bị nhái, giả.

Lòng tin của nhà đầu tư suy giảm: Việc vi phạm bản quyền phổ biến, đặc biệt trong lĩnh vực phần mềm, thời trang, mỹ phẩm, dược phẩm… khiến các doanh nghiệp công nghệ cao ngần ngại chuyển giao công nghệ hoặc đầu tư vào Việt Nam.

Người tiêu dùng bị xâm hại quyền lợi: Sức khỏe, tài sản, niềm tin vào thương hiệu bị tổn thương nghiêm trọng, nhất là khi các sản phẩm làm giả là thuốc chữa bệnh, thực phẩm, hàng tiêu dùng thiết yếu.

Không có một nền kinh tế nào có thể phát triển bền vững khi phần “đen tối” của thị trường vẫn len lỏi khắp các kênh phân phối, từ chợ truyền thống đến thương mại điện tử, từ hàng quán ven đường đến các nền tảng mạng xã hội.

Các tổ chức quốc tế ước tính, thiệt hại do buôn lậu, gian lận thương mại và vi phạm sở hữu trí tuệ có thể tương đương 3-5% GDP toàn cầu mỗi năm.

Phát biểu của Thủ tướng đã chuyển vai trò của người dân từ đối tượng được bảo vệ sang chủ thể hành động. Đây là bước chuyển cực kỳ quan trọng trong tư duy quản lý hiện đại: trao quyền cho người tiêu dùng để họ bảo vệ chính mình và thị trường.

Một khi mỗi người dân có thể: Phân biệt được hàng thật, hàng giả; Biết cách báo cáo hành vi vi phạm; Có thói quen lựa chọn sản phẩm minh bạch, có chứng nhận, có nguồn gốc rõ ràng, … thì thị trường sẽ hình thành một “lưới lọc tự nhiên” loại bỏ các sản phẩm gian dối. Khi đó, cơ quan chức năng không còn phải đơn độc “truy bắt” mà được tiếp sức bởi hàng triệu “đôi mắt nhân dân”.

Đặc biệt trong bối cảnh thương mại điện tử và mua sắm online bùng nổ sau đại dịch, chính người tiêu dùng, đặc biệt là giới trẻ, là tuyến đầu trong việc giám sát nền tảng, phản ánh sản phẩm vi phạm và chia sẻ đánh giá cảnh báo cộng đồng.

Không chỉ là bài toán kinh tế, phong trào chống hàng giả còn có ý nghĩa xã hội sâu sắc:

Xây dựng văn hóa tiêu dùng trách nhiệm: Người dân cần hiểu rằng, mua hàng giả không phải là “tiết kiệm” mà là tiếp tay cho gian lận. Truyền thông, giáo dục cần lồng ghép tư duy “tiêu dùng có đạo đức” ngay từ học đường.

Củng cố niềm tin vào pháp luật: Khi người dân thấy vi phạm bị xử lý nghiêm, người tố giác được bảo vệ, doanh nghiệp làm ăn thật được khuyến khích, thì lòng tin vào pháp quyền và nhà nước pháp trị được củng cố.

Bảo vệ quốc phòng kinh tế: Một quốc gia để hàng giả tràn lan sẽ bị tổn hại năng lực phòng vệ kinh tế. Vi phạm bản quyền trong công nghệ, công nghiệp quốc phòng, y tế, giáo dục... có thể dẫn đến phụ thuộc công nghệ, mất quyền kiểm soát chuỗi cung ứng, đứt gãy sản xuất trong tình huống khẩn cấp.

Lực lượng quản lý thị trường tỉnh Lào Cai kiểm soát địa bàn. (Ảnh: vietnamplus.vn).

Để phát động phong trào “mỗi người dân là một chiến sĩ” đi vào thực chất và bền vững, cần các cơ chế chính sách đồng bộ:

Thứ nhất, cần luật hóa và số hóa cơ chế phản ánh vi phạm từ người dân: Tổng đài, app phản ánh hàng giả nên được tích hợp trong ứng dụng Chính phủ điện tử; người dân có thể gửi bằng chứng (ảnh, hóa đơn, link sản phẩm), được phản hồi và ghi nhận bằng cơ chế thưởng hoặc ghi điểm tín nhiệm công dân.

Thứ hai, thúc đẩy hệ sinh thái xác thực hàng hóa số: Khuyến khích doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, áp dụng công nghệ chống giả như blockchain, mã QR xác thực, dán tem truy xuất nguồn gốc… Nhà nước có thể hỗ trợ kỹ thuật và tài chính ban đầu, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa.

Thứ ba, lồng ghép nội dung “tiêu dùng minh bạch” vào chương trình giáo dục công dân: Học sinh, sinh viên, đối tượng tiêu dùng tương lai, cần được rèn luyện kỹ năng tiêu dùng thông minh, tránh bị dụ dỗ mua hàng giá rẻ, nhái thương hiệu, hoặc vi phạm bản quyền số.

Thứ tư, thiết lập liên minh công- tư trong bảo vệ sở hữu trí tuệ: Các hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp có sản phẩm dễ bị làm giả cần liên kết với cơ quan chức năng để chia sẻ dữ liệu, phối hợp điều tra, hỗ trợ chứng cứ và chủ động truy vết vi phạm.

Thứ năm, cập nhật khung pháp lý xử lý gian lận trong thương mại điện tử: Hiện nay, nhiều cá nhân lợi dụng kẽ hở pháp luật để bán hàng giả qua livestream, sàn TMĐT, mạng xã hội. Pháp luật cần quy định rõ trách nhiệm của nền tảng, điều kiện bán hàng và cơ chế xử lý vi phạm trực tuyến.

Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) phối hợp với cơ quan công an kiểm tra cơ sở kinh doanh túi xách, vali tại trung tâm mua sắm Saigon Square, Quận 1, TP.HCM. Ảnh: Linh An/Vietnamnet.

Chiến dịch chống buôn lậu, hàng giả mà Thủ tướng khởi xướng không chỉ là cuộc truy quét theo cách cũ, mà là một nỗ lực kiến tạo lại văn hóa tiêu dùng, nâng chuẩn phát triển kinh tế và tái thiết niềm tin xã hội vào sự thật, vào sự tử tế.

Ở đó, “mỗi người dân là một chiến sĩ” không phải vì cầm súng ra trận, mà vì cầm điện thoại kiểm tra nguồn gốc sản phẩm. Không phải vì lên án, mà vì biết lựa chọn đúng. Không phải vì tuân lệnh, mà vì ý thức rằng sự tử tế trong tiêu dùng là một hình thức yêu nước thiết thực nhất.

Lê Thọ Bình

Nguồn VietTimes : https://viettimes.vn/moi-nguoi-dan-la-mot-chien-si-tren-mat-tran-chong-hang-gia-va-buon-lau-post186896.html