Môi trường Thủ đô đang thay đổi từng ngày

2 ngày trướcBài gốc

Hành lang pháp lý cho môi trường đô thị

Ngày 1/1/2025, Luật Thủ đô 2024 chính thức có hiệu lực, mở ra một chương mới trong công tác quản lý và bảo vệ môi trường tại Hà Nội. Trước những thách thức ngày càng lớn về ô nhiễm không khí, ô nhiễm nguồn nước, quá tải trong xử lý chất thải và suy giảm không gian xanh, Luật Thủ đô 2024 không chỉ là văn bản pháp lý mà còn là kim chỉ nam cho các hoạt động cụ thể nhằm cải thiện môi trường sống cho hơn 8 triệu người dân Thủ đô.

Việc nạo vét sông Tô Lịch đang được triển khai khẩn trương. Ảnh: Nguyễn Quý

Luật Thủ đô 2024 đã thể chế hóa Nghị quyết số 15-NQ/TW của Bộ Chính trị, đặt ra nguyên tắc phát triển bền vững, kinh tế tuần hoàn, chủ động ứng phó biến đổi khí hậu và bảo vệ các yếu tố tự nhiên, đa dạng sinh học, văn hóa, lịch sử của Thủ đô. Đặc biệt, Luật quy định rõ trách nhiệm của các cấp chính quyền trong việc xác định vùng phát thải thấp, hạn chế phương tiện giao thông gây ô nhiễm, đồng thời hỗ trợ chuyển đổi sang các phương tiện sử dụng năng lượng sạch và phát triển hạ tầng giao thông xanh. Ngay sau khi Luật Thủ đô 2024 được thông qua, Hà Nội đã triển khai nhiều hoạt động cụ thể nhằm cải thiện chất lượng môi trường đô thị. Một trong những biện pháp nổi bật là việc tăng mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực môi trường. Theo đó, TP đã ban hành nghị quyết nâng mức tiền phạt đối với một số hành vi vi phạm, cao hơn so với quy định tại Nghị định số 45/2022/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Mục tiêu là tăng tính răn đe và nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của người dân và DN. Bên cạnh đó, Hà Nội triển khai thí điểm "vùng phát thải thấp" (LEZ) tại hai quận trung tâm là Hoàn Kiếm và Ba Đình từ năm 2025. Trong khu vực này, các phương tiện giao thông không đạt tiêu chuẩn khí thải sẽ bị hạn chế hoặc cấm lưu thông.

Đặc biệt, TP Hà Nội đang chuẩn bị áp dụng kiểm định khí thải bắt buộc đối với xe mô tô, xe gắn máy từ ngày 1/1/2027. Ngoài ra, Hà Nội cũng đang thúc đẩy việc chuyển đổi phương tiện giao thông sang sử dụng năng lượng sạch. TP đã hỗ trợ DN đầu tư vào hạ tầng trạm sạc, thử nghiệm tuyến xe buýt điện nội đô và thúc đẩy chính sách ưu đãi thuế, phí cho xe điện. Đối với các làng nghề, nơi thường xuyên xảy ra tình trạng ô nhiễm môi trường, Hà Nội đã xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung và kiểm soát khí thải, chất thải rắn. Về chất thải rắn, Hà Nội đã bắt đầu thực thi quy định phân loại rác tại nguồn từ ngày 1/1/2025, kèm theo chế tài xử phạt đối với các hộ gia đình và DN vi phạm. Các chiến dịch truyền thông cũng được đẩy mạnh để nâng cao ý thức người dân.

Về xử lý nguồn nước, Hà Nội đang đẩy mạnh các dự án cải tạo sông hồ như sông Tô Lịch, sông Nhuệ, hồ Tây, hồ Linh Đàm. Một điểm sáng khác là việc ứng dụng công nghệ hiện đại trong quan trắc môi trường. Hà Nội đã triển khai hệ thống quan trắc tự động theo thời gian thực hiện, sử dụng dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo để dự báo, cảnh báo ô nhiễm không khí, giúp các cơ quan chức năng chủ động xử lý các điểm nóng ô nhiễm.

Để Luật Thủ đô 2024 phát huy hết sức mạnh

Dù đã đạt được nhiều kết quả tích cực, quá trình thực thi Luật Thủ đô 2024 trong lĩnh vực môi trường vẫn đối mặt với không ít thách thức. Hà Nội là đô thị lớn với mật độ dân số cao, tốc độ đô thị hóa nhanh, đặc biệt là khu vực nội đô có sự tăng dân số cơ học mạnh mẽ. Điều này gây áp lực lớn lên hạ tầng đô thị và hệ thống xử lý môi trường, khiến việc kiểm soát ô nhiễm không khí, nước và chất thải trở nên phức tạp hơn.

Một trong những khó khăn lớn là thiếu nguồn lực tài chính và nhân lực chuyên môn. Việc xây dựng hạ tầng xử lý chất thải, kiểm soát khí thải và phát triển giao thông xanh đòi hỏi nguồn vốn lớn và đội ngũ nhân lực chất lượng cao. Một khó khăn lớn khác là việc di dời các cơ sở sản xuất gây ô nhiễm ra khỏi khu dân cư còn chậm với nhiều lý do như chi phí đầu tư công nghệ mới, thiếu quỹ đất cho các cụm công nghiệp tập trung, cũng như tâm lý e ngại thay đổi của các hộ sản xuất truyền thống. Việc nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật bảo vệ môi trường của một bộ phận người dân và DN cũng chưa đồng đều, dẫn đến nhiều vi phạm vẫn xảy ra. Ngoài ra, việc phối hợp liên ngành, liên vùng trong quản lý môi trường còn nhiều rào cản do thiếu cơ chế đồng bộ, khiến ô nhiễm từ các tỉnh lân cận ảnh hưởng đến môi trường Thủ đô. Hạn chế về nguồn lực công nghệ cũng là thách thức lớn trong việc áp dụng các giải pháp hiện đại, hiệu quả.

Để khắc phục những khó khăn và phát huy hiệu quả Luật Thủ đô, các chuyên gia đã đề xuất nhiều giải pháp đồng bộ. Trong ngắn hạn, việc tăng cường kiểm tra, xử phạt nghiêm minh các vi phạm môi trường là cần thiết để nâng cao tính răn đe. Đồng thời, đẩy nhanh tiến độ di dời các cơ sở gây ô nhiễm ra khỏi khu dân cư, hoàn thiện hạ tầng cụm công nghiệp tập trung và hỗ trợ chuyển đổi công nghệ sạch cho các DN nhỏ và vừa. Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ môi trường cần được đẩy mạnh, khuyến khích người dân phân loại rác tại nguồn, sử dụng phương tiện giao thông xanh và tuân thủ các quy định về môi trường. Việc mở rộng hệ thống quan trắc môi trường tự động cũng giúp phát hiện, cảnh báo kịp thời các điểm nóng ô nhiễm để xử lý hiệu quả hơn.

Còn về dài hạn, các chuyên gia cho rằng, Hà Nội cần xây dựng hệ thống chính sách đồng bộ, cơ chế phối hợp liên vùng chặt chẽ để quản lý tổng thể môi trường trong vùng kinh tế trọng điểm. Việc phát triển hạ tầng xanh, giao thông sạch và mô hình kinh tế tuần hoàn là hướng đi tất yếu để giảm thiểu ô nhiễm và tăng cường phát triển bền vững. Đào tạo, nâng cao năng lực đội ngũ chuyên gia, cán bộ quản lý môi trường cũng là yếu tố then chốt để ứng dụng hiệu quả khoa học công nghệ trong quản lý và xử lý môi trường. Đồng thời, phát triển các nhà máy xử lý rác thải và nước thải hiện đại, áp dụng công nghệ tiên tiến nhằm giảm thiểu ô nhiễm và tái sử dụng tài nguyên là nhiệm vụ quan trọng. Ngoài ra, bảo tồn và phát triển không gian xanh, phục hồi các hệ sinh thái đô thị sẽ góp phần cải thiện chất lượng không khí và môi trường sống cho người dân Thủ đô.

Luật Thủ đô 2024 đã tạo ra bước đột phá quan trọng trong công tác bảo vệ môi trường tại Hà Nội, với những quy định toàn diện, cơ chế linh hoạt và quyền hạn rõ ràng cho các cấp chính quyền. Những hoạt động cụ thể như xử lý ô nhiễm làng nghề, tăng cường kiểm tra xử phạt, phát triển vùng phát thải thấp và hạ tầng giao thông xanh đã bắt đầu mang lại những kết quả tích cực. Tuy nhiên, để bảo vệ môi trường sống cho hơn 8 triệu người dân Thủ đô một cách bền vững, Hà Nội cần tiếp tục vượt qua những thách thức về áp lực đô thị hóa, nhận thức cộng đồng và phối hợp liên ngành. Sự chung tay của chính quyền, chuyên gia, DN và người dân là yếu tố quyết định để Luật Thủ đô phát huy tối đa hiệu quả, góp phần xây dựng Thủ đô Hà Nội “Văn hiến - Văn minh - Hiện đại” với môi trường sống trong lành, xanh, sạch, đẹp.

Luật Thủ đô 2024 đã quy định một cách toàn diện về vấn đề môi trường, bao gồm quản lý chất lượng không khí, xử phạt vi phạm, nguồn tài chính cho hoạt động bảo vệ môi trường. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để Hà Nội triển khai các giải pháp đồng bộ, hiệu quả hơn trong thời gian tới.

PGS.TS Vũ Thanh Ca - nguyên Giảng viên cao cấp Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội

Nguyễn Quý

Nguồn KTĐT : https://kinhtedothi.vn/moi-truong-thu-do-dang-thay-doi-tung-ngay.723627.html