Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai 2024 vừa được Bộ Nông nghiệp và Môi trường công bố lấy ý kiến, tập trung vào các nhóm nội dung cốt lõi như định giá đất, thu hồi đất, giao đất, cho thuê - chuyển mục đích sử dụng đất.
Theo cơ quan soạn thảo, việc áp dụng bảng giá đất theo Luật Đất đai 2024 đang tạo ra gánh nặng tài chính lớn cho người dân khi chuyển mục đích sử dụng đất. Dù mục tiêu của Luật Đất đai 2024 là đưa giá đất tiệm cận thị trường nhưng hệ quả trước mắt lại đang đẩy nhiều gia đình vào thế khó, thậm chí phải từ bỏ giấc mơ an cư chính đáng trên mảnh đất của mình.
Người dân có đất vẫn khó an cư
Anh Đỗ Hùng Dũng (48 tuổi, phường Long Phước, TP.HCM) cho rằng việc xây dựng bảng giá đất tiệm cận thị trường là chủ trương đúng về mặt quản lý và chống thất thu thuế. Tuy nhiên, cách áp dụng hiện nay đang tạo áp lực tài chính lớn cho người dân có nhu cầu ở thực.
“Gia đình tôi dành dụm cả đời để có tiền chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp sang đất ở. Tuy nhiên, chi phí chuyển đổi vượt khả năng chi trả nên gia đình tôi phải chịu áp lực tài chính nặng nề; ảnh hưởng nhiều đến việc đầu tư cho con cái học hành, cha mẹ già dưỡng bệnh...” - anh chia sẻ.
Anh Dũng kiến nghị cần điều chỉnh linh hoạt, miễn giảm tiền sử dụng đất cho người chưa có nhà, mới lập gia đình hoặc thu nhập thấp. Đồng thời, cần phân biệt rõ giữa nhu cầu ở thực và đầu tư để áp dụng mức phí phù hợp.
Chị Nguyệt Nga (40 tuổi, phường Gia Định, TP.HCM) cho biết chị đi làm đã 18 năm nay nhưng vẩn phải ở nhà trọ. Giá đất cao khiến việc mua đất để làm nhà ở đối với chị trở nên khó khăn hơn.
"Nếu không kiểm soát và điều chỉnh giá đất thì người thu nhập thấp sẽ ngày càng khó tiếp cận nhà ở hợp pháp, thậm chí buộc phải xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp. Chính sách đất đai không chỉ cần hợp lý mà còn phải nhân văn, tạo điều kiện cho người dân an cư chính đáng trên mảnh đất của mình” - chị Nga nói.
Nhiều hộ dân gặp khó vì chi phí chuyển đổi mục đích sử dụng đất quá cao. Ảnh minh họa: KA
Cần cơ chế phân loại hợp lý
Ông Võ Hồng Thắng, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần DKRA Group, cho rằng không thể phủ nhận khái niệm xây dựng bảng giá đất tiệm cận với giá thị trường là một điểm mới tiến bộ và cải cách lớn trong các quy định của Luật Đất đai 2024. Qua đó giúp giảm tình trạng kê khai "hai giá" trong giao dịch đất đai, đảm bảo người dân, doanh nghiệp và Nhà nước đều căn cứ theo một chuẩn chung, hạn chế thất thu thuế, giúp người dân được đền bù sát với giá trị thật của tài sản, hạn chế khiếu kiện, bức xúc.
Ông Võ Hồng Thắng, Phó Tổng Giám đốc DKRA Group.
Tuy nhiên qua thời gian triển khai đã xuất hiện nhiều khó khăn trong công tác xác định giá đất theo giá thị trường do bản chất thị trường liên tục biến động. Ngoài ra, giá đất cao có thể ảnh hưởng đến các hộ gia đình ở khu vực nông thôn và ngoại thành trong khi nhu cầu sử dụng đất của họ mang tính chất sinh kế nhiều hơn là đầu tư, đầu cơ tích trữ đất đai.
“Luật Đất đai giữ vai trò trung tâm, chi phối nhiều khía cạnh trong tổng thể nền kinh tế nói chung và lĩnh vực bất động sản nói riêng. Do đó, qua thời gian triển khai nếu bộc lộ những vấn đề, bất cập thì việc điều chỉnh cho phù hợp là việc làm cấp thiết, đồng thời cần có cơ chế phân loại phù hợp, tránh việc đánh đồng giữa các nhóm đối tượng” - ông Thắng nói.
Theo ông Thắng, để hạn chế vấn nạn đầu cơ tích trữ, tránh thất thu thuế, lợi dụng kẻ hở để thu lợi bất chính từ việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất thì cần xem xét mở rộng đối tượng được miễn, giảm tiền sử dụng đất (hiện chỉ áp dụng cho hộ nghèo, cận nghèo, dân tộc thiểu số) ra các đối tượng chưa sở hữu nhà, vừa mới lập gia đình,… để đảm bảo các hộ dân có nhu cầu về nhà ở thực sự được tiếp cận nhà ở.
Đồng thời, cần phải tiếp tục đề cao vai trò quản lý nhà nước trong công tác quản lý đất đai, dựa trên cơ sở dữ liệu thông tin giá thị trường từ cấp xã phường để tham vấn để điều tiết một cách phù hợp với điều kiện thực tế của từng địa phương
Sửa luật để bảo vệ người sử dụng đất
Theo tôi, cần chú trọng sửa đổi, bổ sung các quy định sao cho vừa khai thác được nguồn lực từ đất đai cho phát triển kinh tế - xã hội, vừa bảo vệ quyền lợi của người dân và doanh nghiệp, đồng thời hướng đến một thị trường bất động sản lành mạnh.
Cần làm rõ khái niệm "giá thị trường" (Điều 158 Luật Đất đai 2024) bởi thực tế cho thấy khái niệm này khiến người dân gặp áp lực khi thực hiện nghĩa vụ tài chính với Nhà nước.
Việc Nhà nước công khai, minh bạch các thông tin về giá đất sẽ tránh được tình trạng chênh lệch lớn giữa giá đất do nhà nước ban hành và giá đất khi giao dịch thực tế.
Ngoài ra, dù Luật Đất đai 2024 đã cho phép cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp được nhận chuyển nhượng đất trồng lúa, nhưng nhà nước cần ban hành các quy định pháp luật cụ thể hóa, chi tiết hóa vấn đề này nhằm tránh tình trạng đầu cơ, bỏ hoang đất.
Cần tiếp tục hoàn thiện các chính sách để đảm bảo đồng bào dân tộc thiểu số có đủ đất sản xuất, đất ở, đồng thời Nhà nước cần có cơ chế hiệu quả để ngăn chặn tình trạng chuyển nhượng quyền sử dụng đất trái phép sau khi đồng bào dân tộc thiểu số được Nhà nước giao đất.
cần làm rõ khái niệm "giá thị trường" (Điều 158 Luật Đất đai 2024) bởi thực tế cho thấy khái niệm này khiến người dân gặp áp lực khi thực hiện nghĩa vụ tài chính với Nhà nước.
Việc Nhà nước công khai, minh bạch các thông tin về giá đất sẽ tránh được tình trạng chênh lệch lớn giữa giá đất do nhà nước ban hành và giá đất khi giao dịch thực tế.
Ngoài ra, dù Luật Đất đai 2024 đã cho phép cá nhân không trực tiếp sản xuất nông nghiệp được nhận chuyển nhượng đất trồng lúa, nhưng nhà nước cần ban hành các quy định pháp luật liên quan sao cho tránh được tình trạng đầu cơ, bỏ hoang đất.
Cần tiếp tục hoàn thiện các chính sách để đảm bảo đồng bào dân tộc thiểu số có đủ đất sản xuất, đất ở, đồng thời Nhà nước cần có cơ chế hiệu quả để ngăn chặn tình trạng chuyển nhượng quyền sử dụng đất trái phép sau khi đồng bào dân tộc thiểu số được Nhà nước giao đất.
Ông Hoàng Hà, TP.HCM
THẢO HIỀN