Một cột mốc mới được xác lập, một trang sử mới mở ra

11 giờ trướcBài gốc

Từ ngày 1/7, Việt Nam chỉ còn 34 tỉnh, thành phố, gồm 6 thành phố trực thuộc Trung ương và 28 tỉnh. Ảnh: TTXVN.

Hôm nay (30/6), Lễ công bố các nghị quyết, quyết định của Trung ương và địa phương về sáp nhập đơn vị hành chính và kiện toàn bộ máy được tổ chức đồng bộ trên toàn quốc.

Như vậy, chỉ trong 2,5 tháng kể từ khi Ban Chấp hành Trung ương Đảng thống nhất chủ trương sáp nhập tỉnh, thành, nói như Phó Thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình, cuộc sắp xếp giang sơn đã hoàn tất, chính thức bước vào giai đoạn vận hành.

Từ ngày 1/7, Việt Nam chỉ còn 34 tỉnh, thành phố, gồm 6 thành phố trực thuộc Trung ương và 28 tỉnh, kết thúc hoạt động cấp huyện và vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Bộ máy hành chính sẽ được tái cấu trúc theo ba cấp Trung ương - tỉnh/thành - xã/phường.

Khoảnh khắc lịch sử

Đứng trước khoảnh khắc lịch sử, các đại biểu Quốc hội - những người góp những ý kiến, lá phiếu quan trọng quyết định quá trình hiện thực hóa chủ trương sáp nhập tinh gọn bộ máy - mang rất nhiều cảm xúc.

Với Tiến sĩ Bùi Hoài Sơn - Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội, đó là khoảnh khắc xúc động và tự hào khi được chứng kiến dấu mốc quan trọng trong tiến trình cải cách bộ máy hành chính đất nước.

Bởi việc đồng loạt công bố 23 tỉnh/thành mới sau sáp nhập không chỉ mang ý nghĩa về mặt tổ chức bộ máy, mà còn thể hiện quyết tâm chính trị rất mạnh mẽ của Đảng và Nhà nước trong đổi mới tư duy phát triển, hướng tới nền hành chính tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả hơn.

Tiến sĩ Bùi Hoài Sơn - Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội. Ảnh: Media Quốc hội.

Trong cảm xúc ấy, vị đại biểu Quốc hội cũng chia sẻ với tâm tư, trách nhiệm nặng nề của các cán bộ lãnh đạo được phân công nhiệm vụ mới.

"Họ là những người sẽ gánh vác trọng trách khởi động một bộ máy mới, ở một mô hình hành chính mới, giữa bối cảnh thời cơ lớn, nhưng thách thức cũng không hề nhỏ", Tiến sĩ Bùi Hoài Sơn nói.

Còn đại biểu trẻ Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng) ví thời khắc lúc này xúc động như khi thời khắc Quốc hội thông qua Nghị quyết sáp nhập tỉnh/thành và Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp.

"Khi Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp được thông qua, tôi cảm nhận một luồng năng lượng tích cực lan tỏa khắp khán phòng. Đó là cảm giác cột mốc mới đã được xác lập, một trang sử mới được mở ra. Các đại biểu cùng nhau làm nên một sự kiện trọng đại, góp phần định hình tương lai của đất nước.

Đặc biệt, khi nghĩ đến việc những quyết sách này sẽ tác động tích cực đến đời sống của hàng chục triệu người dân, cảm giác trách nhiệm càng thôi thúc tôi phải nỗ lực hơn nữa để thực hiện tốt vai trò của một đại biểu dân cử. Đó là khoảnh khắc mà mọi sự mệt mỏi, áp lực của những ngày làm việc cường độ cao dường như tan biến, chỉ còn lại niềm tin và sự lạc quan về tương lai", nữ đại biểu chia sẻ.

Đại biểu Trịnh Tú Anh (đoàn Lâm Đồng). Ảnh: Phạm Thắng.

Đi cùng với cảm xúc là những kỳ vọng rất lớn vào bộ máy chính quyền mới sau sáp nhập với mô hình quản trị hiện đại, hiệu quả và gần dân hơn.

Theo đại biểu Bùi Hoài Sơn, việc phân cấp, phân quyền mạnh mẽ hơn, đi kèm với cơ chế phân bổ nguồn lực tương ứng từ Trung ương, không chỉ là sự thay đổi kỹ thuật hành chính, mà là bước tiến chiến lược để hiện thực hóa phương châm: "Trung ương lo việc lớn, địa phương chủ động, sáng tạo, chịu trách nhiệm".

Từ ngày 1/7/2025:

- Số tỉnh/thành giảm 46%, từ63 xuống 34.

- Kết thúc toàn bộ 696 đơn vị hành chính cấp huyện.

- Giảm gần 250.000 biên chế.

- Tiết kiệm 190.500 tỷ đồng chi tiền lương và chi hành chính giai đoạn 2026-2030.

- Dôi dư hơn 4.200 trụ sở công, ưu tiên chuyển thành trường học, bệnh viện và cơ sở văn hóa, thể thao phục vụ cộng đồng.

Điều này sẽ mở ra dư địa mới để các tỉnh, thành phố được sáp nhập chủ động hơn trong hoạch định chính sách, trong điều hành kinh tế - xã hội, trong thu hút đầu tư và đặc biệt là trong chăm lo đời sống nhân dân.

Nhưng đại biểu cũng kỳ vọng đi kèm với sự phân quyền ấy là việc nâng cao năng lực thực thi, trách nhiệm giải trình và minh bạch hóa toàn bộ quá trình quản lý – từ hoạch định đến triển khai.

"Cần nhấn mạnh, chính trong sự thay đổi này, bộ máy chính quyền địa phương mới phải phát huy được sức mạnh tổng hợp, tận dụng hiệu quả tiềm năng của vùng sáp nhập để vượt lên khỏi lối mòn hành chính cũ, không được để xảy ra tình trạng 'ngồi chờ chỉ đạo' hay trông chờ ngân sách Trung ương.

Tôi tin, nếu địa phương nào làm tốt cơ chế phối hợp giữa cấp ủy, chính quyền, mặt trận và hệ thống chính trị cơ sở, đi kèm với một tư duy quản trị tiên tiến và cầu thị, thì địa phương đó sẽ bật lên mạnh mẽ sau quá trình sáp nhập", đại biểu đoàn Hà Nội chia sẻ.

Không chỉ "ghép" đơn vị trên bản đồ hành chính

Sau những cảm xúc ban đầu và những kỳ vọng lạc quan, các vị đại biểu Quốc hội thẳng thắn nhìn nhận rõ những "ngọn núi" thách thức trùng điệp trước mắt đội ngũ lãnh đạo các tỉnh/thành mới sau sáp nhập cả về quy mô, tính chất và thời gian yêu cầu phải vượt qua.

Đại biểu Bùi Hoài Sơn chỉ ra, trước hết, đó là thách thức về sự thống nhất trong tổ chức bộ máy.

Bản đồ Việt Nam sau sáp nhập.

Trong khi các địa phương sáp nhập có thể quen với những mô hình quản lý khác nhau, quy trình hành chính khác nhau, thậm chí là văn hóa công sở, nếp làm việc cũng có độ chênh lệch nhất định, làm sao để "ghép" các đơn vị không chỉ trên bản đồ hành chính, mà còn trong tư duy điều hành và trong lòng cán bộ, nhân dân – đó là bài toán không hề dễ.

Thứ hai, là thách thức về nhân sự. Việc tinh gọn bộ máy kéo theo việc sắp xếp lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, đảm bảo công bằng, minh bạch, không gây tâm tư, mất đoàn kết nội bộ.

Cùng lúc đó, phải đảm bảo bộ máy không bị gián đoạn, không làm chậm tiến độ chương trình phát triển, không để người dân cảm thấy bị bỏ rơi trong giai đoạn chuyển tiếp.

Thứ ba là thách thức về quản lý không gian phát triển. Khi diện tích hành chính mở rộng, dân số tăng lên, các bài toán về quy hoạch, giao thông, y tế, giáo dục, bảo đảm an sinh – đặc biệt là ở vùng giáp ranh, vùng sâu vùng xa – trở nên phức tạp hơn.

Nếu không có tầm nhìn liên kết vùng, không có sự điều phối linh hoạt, rất dễ xảy ra hiện tượng nơi thì quá tải, nơi lại thiếu hụt.

Ngoài ra, theo ông Sơn, thách thức rất lớn là lòng tin của người dân.

"Việc sáp nhập là thay đổi lớn, đụng đến tình cảm, thói quen, niềm tự hào địa phương vì vậy, đội ngũ lãnh đạo cần hết sức khéo léo trong truyền thông chính sách, lắng nghe phản hồi từ cơ sở, giải quyết kịp thời kiến nghị chính đáng để người dân thấy rằng việc sáp nhập không làm họ mất đi điều gì, mà là để họ được phục vụ tốt hơn, sống tốt hơn. Đó mới là thước đo cuối cùng cho thành công của bộ máy sau sáp nhập", ông Bùi Hoài Sơn nói.

Xác lập tư duy điều hành - phục vụ thay vì chỉ đạo

Để bộ máy vận hành trơn tru sau sáp nhập, với khối lượng công việc đồ sộ, ngổn ngang, các đại biểu đều cho rằng tư duy và trách nhiệm của đội ngũ lãnh đạo là yếu tố quan trọng nhất.

Theo đại biểu Bùi Hoài Sơn, đội ngũ lãnh đạo địa phương trước hết, cần xác lập tư duy điều hành mới – tư duy tích hợp thay vì chia tách, tư duy chiến lược thay vì xử lý tình huống và tư duy phục vụ thay vì chỉ đạo.

Theo đại biểu Quốc hội, khi ý kiến của người dân được xử lý ngay tại cấp xã, đó là đã đáp ứng được mục tiêu mà Trung ương đề ra. Ảnh: Phường Phú Lương.

Ông cho rằng một nhiệm vụ không thể chậm trễ là ban hành kịp thời các quy chế phối hợp nội bộ, sắp xếp lại chức năng, nhiệm vụ giữa các cơ quan hành chính cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã một cách khoa học, rõ ràng, tránh chồng chéo.

Những điểm nghẽn về hành lang pháp lý, phân bổ ngân sách, cơ sở dữ liệu dân cư, địa giới hành chính cần được tháo gỡ ngay từ đầu bằng cơ chế đặc thù, linh hoạt.

"Sự ổn định không đến từ việc "án binh bất động" hay duy trì hiện trạng cũ, mà đến từ một bộ máy dám thay đổi, dám hành động, và dám chịu trách nhiệm vì sự phát triển chung của địa phương mới.

Khi chính quyền thực sự cầu thị, dân chủ và đồng hành với người dân, thì sẽ tạo ra sự đồng thuận xã hội – điều kiện quan trọng nhất để bộ máy mới nhanh chóng đi vào vận hành thông suốt", đại biểu đoàn Hà Nội chia sẻ.

Nhấn mạnh yếu tố cán bộ, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Ngọc Sơn cho rằng, bên cạnh việc cần có phương án sắp xếp một cách bài bản, khoa học, việc vận hành cần phải thực sự gắn với trách nhiệm người đứng đầu ở cấp xã, cấp tỉnh.

Theo ông, để chính thức đi vào hoạt động theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp từ ngày 1/7, các tỉnh thành có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, đặc biệt là sắp xếp tổ chức bộ máy và nhân sự khoa học, bài bản; đã có sự luân chuyển cán bộ từ tỉnh xuống xã, từ huyện xuống xã để bổ sung nguồn nhân lực, đảm bảo quá trình vận hành tốt hơn.

Ủy viên chuyên trách Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Ngọc Sơn. Ảnh: Media Quốc hội.

Về lâu dài, bản lĩnh và trình độ chuyên môn của cán bộ chủ chốt cấp xã cần được nâng cao. Họ là những người gần dân nhất, xử lý các tình huống và sự việc từ người dân một cách nhanh chóng. Trong khi đó, xu hướng hiện nay là phân cấp, phân quyền xuống cấp xã để xử lý công việc tại địa phương. Do đó, cán bộ cấp xã cần phải giữ vững phẩm chất đạo đức, chính trị và đặc biệt là năng lực để xử lý tình huống hiệu quả.

Trong kỳ họp Quốc hội vừa qua, Luật Cán bộ, công chức đã được sửa đổi, coi cán bộ, công chức cấp xã là một phần của bộ máy, giúp việc xử lý các trường hợp không hoàn thành nhiệm vụ trở nên dễ dàng hơn.

Song song với việc phát huy vai trò của cán bộ cấp xã, theo đại biểu Sơn, cũng sẽ có hình thức ghi nhận, khen thưởng, đồng thời áp dụng các biện pháp xử lý nếu không đảm bảo yêu cầu.

"Quá trình vận hành như vậy sẽ giúp bộ máy ngày càng tốt và người dân sẽ được hưởng lợi từ việc xây dựng chính quyền địa phương hai cấp. Khi ý kiến của người dân được xử lý ngay tại cấp xã, đó là đã đáp ứng được mục tiêu mà Trung ương đề ra", Ủy viên chuyên trách Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường chia sẻ.

Cùng khẳng định chắc chắn sẽ còn nhiều khó khăn, vướng mắc khi bộ máy mới đi vào hoạt động nhưng đại biểu Nguyễn Hải Dũng (đoàn Ninh Bình) cho rằng Chính phủ đã có "thượng phương bảo kiếm" mà Quốc hội giao như nghị quyết cho phép Chính phủ xử lý vấn đề cấp bách, ở đó đã ủy quyền cho Chính phủ thực hiện sửa đổi luật khi có vướng mắc.

Từ đó, Chính phủ có thể kịp thời sửa đổi quy định pháp luật hiện hành, tạo thuận lợi cho vận hành bộ máy, cũng như cho doanh nghiệp và người dân trong việc giải quyết các thủ tục hành chính.

Trang Trần

Nguồn Xây Dựng : https://baoxaydung.vn/mot-cot-moc-moi-duoc-xac-lap-mot-trang-su-moi-mo-ra-192250629164358929.htm