Tại chương trình Cà phê Doanh nhân lần thứ 84 và với chủ đề “Thuế đối ứng 20% - Tác động và giải pháp ứng phó” vừa diễn ra, ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp TP.HCM (HUBA) nhận định nền kinh tế Việt Nam có độ mở lớn, phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu, trong đó Mỹ là thị trường trọng yếu.
Ông nhấn mạnh, việc Mỹ áp thuế đối ứng trên toàn cầu đặt doanh nghiệp Việt Nam vào một sân chơi cạnh tranh khốc liệt, đòi hỏi phải có sự thích ứng để giữ vững thị phần.
Ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch HUBA phát biểu tại chương trình
Thuế 20%: Bất lợi nhưng nhiều cơ hội
Phân tích sâu hơn, chuyên gia kinh tế, TS. Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng, cho rằng Mỹ nhắm vào các lĩnh vực chiến lược với thuế suất rất cao như ô tô (25%) hay kim loại (50%), Việt Nam về cơ bản không bị ảnh hưởng nhiều, ngoại trừ ngành thép và nhôm.
Theo ông Lực, nếu so sánh với các đối thủ cạnh tranh trực tiếp, mức thuế 20% đối với hàng hóa xuất xứ từ Việt Nam vẫn ở ngưỡng chấp nhận được.
Đơn cử, với mặt hàng máy vi tính và linh kiện điện tử, Việt Nam chịu thuế 9,1% trong khi Trung Quốc là 29%. Với ngành gỗ, thuế của Việt Nam là 19,1% so với 52% của Trung Quốc.
Ngay cả dệt may hay da giày, mức thuế của Việt Nam cũng tương đồng hoặc thấp hơn các đối thủ. “Về cơ bản, chúng ta vẫn có lợi thế tương đối. Đây là cơ hội để một số ngành hàng tiếp tục mở rộng thị phần tại Mỹ, đồng thời Việt Nam vẫn là điểm đến hấp dẫn để thu hút FDI”, ông Lực nhận định.
Tuy nhiên, vị chuyên gia này cũng cảnh báo về những thách thức nhất định. Với mức thuế 20%, ước tính mỗi năm doanh nghiệp Việt sẽ phải trả thêm khoảng 25-30 tỉ USD tiền thuế vào Mỹ. Cùng với đó là nguy cơ sụt giảm xuất khẩu và các cuộc điều tra phòng vệ thương mại, điều tra hàng trung chuyển.
"Đồng thời, liệu có hiện tượng dịch chuyển vốn đầu tư từ các nước vào Việt Nam không cũng là thách thức”, ông Lực nói.
Chúng tôi kiến nghị Chính phủ tiếp tục đàm phán theo từng ngành hàng để đạt thuế suất thấp hơn 15-17%; giải quyết vướng mắc phía Mỹ quan tâm đồng thời dứt khoát tăng năng lực tự chủ, tự lực tự cường.
Chuyên gia và doanh nghiệp chia sẻ thông tin tại chương trình
Cần chính sách đột phá để tự chủ
Vấn đề gây trăn trở lớn nhất tại hội thảo là nguy cơ hàng Việt bị xem là trạm trung chuyển cho hàng hóa nước ngoài.
Ông Đỗ Phước Tống, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Cơ khí - Điện TP.HCM, đặt ra một câu hỏi : “Cái khó nhất hiện nay là định nghĩa thế nào là trung chuyển. Hầu hết nguyên vật liệu doanh nghiệp đều nhập từ Trung Quốc, sau đó sản xuất tại Việt Nam. Vậy sản phẩm làm ra có bị xem là hàng trung chuyển không. Chúng tôi sản xuất linh kiện, phụ tùng mà bị xếp vào diện này thì rủi ro rất lớn, trong khi toàn bộ máy móc, con người và quy trình sản xuất đều ở Việt Nam”.
Giải đáp vấn đề này, TS. Cấn Văn Lực cho biết phía Mỹ chưa có tiêu chí cụ thể, nhưng theo thông lệ quốc tế, hàng hóa có hàm lượng giá trị gia tăng tại Việt Nam từ 30%-37% đã có thể được xem là “Made in Vietnam”.
“Tuy nhiên, để an toàn tuyệt đối, chúng tôi khuyến nghị doanh nghiệp nên phấn đấu đạt tỉ lệ nội địa hóa trên 50%”, ông Lực nói.
Cũng theo TS Lực, tỉ lệ nội địa hóa của Việt Nam còn quá thấp. Ông Lực đưa ra những con số đáng báo động: ngành nông sản tự chủ 90%, nhưng ngành gỗ chỉ đạt 30-31%; dệt may, da giày 40%-45%, và đặc biệt ngành điện tử chỉ vỏn vẹn 10%.
TS Cấn Văn Lực cũng cho rằng, mấu chốt nằm ở việc phải tăng tỉ lệ nội địa hóa. Đơn cử như ngành dệt may, dù đã có kiến nghị xây dựng nhà máy dệt vải, nhưng chính các doanh nghiệp lại thừa nhận rào cản là thiếu hụt kỹ sư và nhà thiết kế. Do đó, ông nhấn mạnh cần phải xem xét lại chính sách đào tạo nguồn nhân lực.
Ông Tống cũng nhìn nhận: Nỗi lo lớn nhất của doanh nghiệp ngành chế biến chế tạo Việt Nam là các doanh nghiệp Trung Quốc cùng ngành nghề đang đầu tư rất mạnh vào Việt Nam nên cạnh tranh quyết liệt.
“Sự hỗ trợ của Nhà nước lúc này là cực kỳ quan trọng để các doanh nghiệp 'Made by Vietnam' có thể nâng tầm và cạnh tranh sòng phẳng”- ông Tống kiến nghị.
Ở một góc nhìn khác, ông Phùng Quốc Mẫn, Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP.HCM cho rằng ngành gỗ đủ nội lực để vượt qua thách thức với thuế đối ứng 20%. Bằng chứng là bảy tháng đầu năm 2025 tổng kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ đạt 9,6 tỉ USD tăng 7,6% so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó xuất khẩu vào Mỹ đạt 5,6 tỉ USD, tăng 11,6%.
Đặc biệt, ông Mẫn tiết lộ một xu hướng mới đầy táo bạo: “Thời gian qua, một số hội viên lớn của HAWA đã bắt đầu quan tâm nghiêm túc đến việc xây dựng cơ sở sản xuất ngay tại Mỹ. Đây là một bước đi chiến lược để vừa tận dụng thị trường, vừa tránh được các rào cản thương mại.”
Ông Nguyễn Ngọc Hòa,Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp TP.HCM cho rằng, trước mắt, tương quan thuế suất của Việt Nam so với các đối thủ là chấp nhận được. Tuy nhiên, về lâu dài, nếu không giải quyết được các vấn đề cốt lõi là tỉ lệ nội địa hóa và rủi ro trung chuyển, doanh nghiệp Việt sẽ dần mất đi lợi thế.
“Chúng ta phải tìm mọi cách tăng hàm lượng nội địa hóa. Muốn vậy, doanh nghiệp phải đầu tư để nhận chuyển giao công nghệ. HUBA kiến nghị TP.HCM cần có những nghiên cứu sâu và chính sách cụ thể để hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình này”- ông Hòa nhấn mạnh.
Do đó, HUBA sẽ tổng hợp các kiến nghị, giải pháp để báo cáo lên chính quyền thành phố và trung ương, nhằm giúp doanh nghiệp vượt qua thách thức và nắm bắt cơ hội mới.
"Sắp tới, HUBA sẽ làm việc với lãnh đạo thành phố để bàn giải pháp tháo gỡ các điểm nghẽn về hạ tầng logistics", ông Hòa thông tin thêm.
TÚ UYÊN