Mùa báo hiếu của đồng bào Khmer

2 giờ trướcBài gốc

Chia sẻ với VietNamNet, Hòa thượng Danh Lung, Ủy viên Thư ký Hội đồng Trị sự, Phó ban Trị sự GHPGVN TP.HCM, Tiến sĩ Dân tộc học cho biết, Sene Dolta là lễ hội cổ truyền lớn thứ hai sau Tết Chôl Chnăm Thmây của dân tộc Khmer Nam Bộ, có nghĩa là cúng ông bà.

“Mỗi năm, đồng bào Khmer đều tổ chức lễ Sene Dolta để con cháu trong gia đình biết ơn bà “chà đôl” và ơn ông “chà ta” đã dày công nuôi dưỡng, sinh thành. Lễ nghi này mang đậm nét văn hóa phi vật thể, ảnh hưởng tín ngưỡng triết lý Phật giáo của các dân tộc thuộc hệ văn minh lúa nước vùng Đông Nam Á”, Hòa thượng Danh Lung nói.

Theo Hòa thượng, ngày nay, đồng bào Khmer Nam Bộ tổ chức lễ Sene Dolta trong 3 ngày. Thứ nhất là ngày Cúng tiếp đón. Trong buổi sáng của ngày này, mọi người trang hoàng lại bàn thờ Phật trong nhà, dọn dẹp một giường thờ với mùng, mền, chiếu, gối và bộ quần áo mới để rước ông bà về dự.

Đồng bào Khmer sinh sống tại TPHCM về chùa Candaransi (Q3) do Hòa thượng Danh Lung trụ trì dự lễ cúng ông bà (Sene Dolta) hôm 2/10/2024. Ảnh: Đăng Huy

Khi dọn xong mâm cơm cùng thức ăn và bánh trái ngon, rượu, trà với bốn chén cơm và bốn đôi đũa để bốn góc giường thờ, gia chủ mời họ hàng thân tộc trong phum sóc đến thắp nhang đèn cúng bái.

Quanh mâm cơm cúng, đàn bà ngồi xếp chân sang một bên, đàn ông ngồi chồm hổm, cùng chắp tay lạy và đọc kinh cầu nguyện cho vong hồn những người thân quá cố về hưởng vật thực.

Sau ba lần rót rượu và trà khấn vái, chủ nhà gắp thức ăn mỗi món một ít, rót một chút rượu và trà cúng lên bốn chén cơm, xong mang ra đặt ở bốn góc rào chung quanh nhà, mỗi nơi cắm một nén nhang mời vong hồn ông bà về dự lễ cùng con cháu.

Buổi chiều cùng ngày, mọi người trong nhà ăn mặc đẹp, dọn mâm cơm cùng thức ăn mới cúng ông bà, đủ ba lần rót rượu và trà khấn vái, chủ nhà mời vong hồn ông bà cùng đến chùa nghe nhà sư tụng kinh cầu siêu và thuyết pháp cho đến tối.

Một em bé theo gia đình hướng về lễ hội truyền thống của đồng bào mình. Ảnh: Đăng Huy

Đến tối, các vị achar (chức sắc trong chùa) lấy những nắm cơm vắt đựng trên mâm cúng Tam bảo đem ra ngoài để chung quanh điện Phật cho những vong hồn cô đơn đang đói khát ăn, vì những vị này không có con cháu đến chùa dâng cúng. Cũng trong thời gian này, các trò chơi dân gian, văn nghệ và thể thao được tổ chức tại sân chùa, thu hút đông đảo bà con trong phum sóc đến vui chơi trong các ngày lễ Sene dolta.

“Về ngày cúng chính, người Khmer quan niệm, vong hồn ông bà mình đã ở chùa từ tối hôm qua, đến trưa ngày hôm sau thì mọi nhà chuẩn bị mâm cơm cùng thức ăn và bánh trái ngon mang vào chùa tổ chức lễ cúng chính, mọi người tham dự mời sư sãi tụng kinh cầu siêu cho vong hồn ông bà của tất cả mọi nhà trong phum sóc”, Hòa thượng Danh Lung chia sẻ.

Sau khi chư Tăng độ cơm xong, bà con Phật tử trong bổn sóc cùng ăn, trao đổi kinh nghiệm trong công việc đồng áng và vui chơi tại chùa. Buổi chiều, rước vong hồn ông bà về nhà, làm mâm cơm mới cúng và mời vong hồn ông bà ở lại chứng kiến cuộc sống sung túc của con cháu. Cúng xong, họ hàng thân tộc cùng bà con láng giềng trong phum sóc mời nhau ăn uống từ nhà này đến nhà khác, họ cùng nhau vui chơi múa hát theo các điệu nhạc dân tộc cho đến đêm tối.

Nghi thức buộc chỉ cầu an tại lễ Sene Dolta ở chùa Candaransi.

Và ngày cuối còn gọi là ngày cúng tiễn. Theo đó, mỗi nhà làm một mâm cơm cùng thức ăn và bánh trái ngon, đặt bốn chén cơm với bốn đôi đũa ở bốn góc giường thờ, mời vài vị sư sãi cùng họ hàng thân tộc trong phum sóc đến nhà tụng kinh cầu siêu để tiễn đưa vong hồn ông bà và những người thân quá cố.

Sau 3 lần rót rượu và trà khấn vái, chủ nhà gắp thức ăn mỗi thứ một ít vào chén, xong đổ bốn chén này vào chiếc thuyền làm bằng bẹ chuối, gắn thêm hình nộm cá sấu và treo cờ phướn hình tam giác, có nơi người ta còn để thêm các gói đậu, mè, muối, bánh trái... mỗi thứ một gói nhỏ để ông bà có thức ăn dự phòng và tránh tai nạn xảy ra dọc đường, thắp một nén nhang rồi thả chiếc thuyền này xuống sông rạch gần nhà để tống tiễn ông bà trở về thế giới bên kia.

Cúng xong, mọi người tham dự cùng nhau ăn uống và chung vui cho đến tối. Kết thúc 3 ngày lễ, chủ nhà thu xếp mùng, mền, chiếu, gối và bộ đồ mới trên giường thờ cất vào tủ để năm tới đón lễ Sene Dolta.

Hòa thượng Danh Lung chia sẻ thêm, trước đây, lễ Sene Dolta cổ truyền của đồng bào Khmer kéo dài nửa tháng, khi công việc gieo cấy ngoài đồng đã xong.

“Trong những ngày lễ Sene Dolta, buổi sáng từng nhà mọi người chuẩn bị mâm cơm cùng thức ăn và bánh trái ngon mang đến chùa, tổ chức thành lễ hội chung của phum sóc, nhờ sư sãi tụng kinh cầu nguyện mọi điều tốt lành cho vong hồn những người thân đã mất, để tỏ lòng báo hiếu và tri ân ông bà tổ tiên”, Hòa thượng cho biết.

Dịp báo hiếu của người Khmer

Người Khmer quan niệm, con người sống ở kiếp này nếu làm nhiều việc thiện, chết sẽ được lên các cõi trời, còn làm nhiều điều ác khi chết sẽ bị đọa vào chốn địa ngục... Theo đó, từ 15 đến 30/8 âm lịch thì Diêm Vương xá tội vong nhân - những vong hồn đói khát này sau khi rời ngục tối tìm đến chùa chiền để hưởng vật thực của con cháu cúng kiếng.

Do vậy, lễ Sene Dolta, đồng bào Khmer trong phum sóc mang thức ăn và bánh trái đến chùa, thỉnh chư Tăng tụng kinh cầu nguyện cho hương linh người thân quá cố sớm siêu thoát.

Lưu Đình Long

Nguồn VietnamNet : https://vietnamnet.vn/mua-bao-hieu-cua-dong-bao-khmer-2329101.html