Một góc các hộ dân ở bản Tung, xã Trung Lý (Mường Lát) nằm ở ta luy âm phía dưới cung sạt lở.
“Đường vào bản Tung là tuyến khó đi nhất của xã Trung Lý” - anh Thao Văn Thái, công chức địa chính xã chia sẻ với chúng tôi. Tuyến đường nối trung tâm xã với bản Tung có chiều dài khoảng 12km ngoằn ngoèo, khúc khuỷu, có đoạn sạt lở làm đứt gãy mặt đường khiến việc đến bản thêm phần khó khăn. Sau gần 1 giờ đồng hồ đánh vật với con đường, bản Tung cũng hiện ra trước mắt. Bản có 63 hộ dân, với hơn 300 nhân khẩu; trong đó, có 57 hộ nghèo, còn lại là hộ cận nghèo.
Ông Giàng A Hòa, Trưởng bản Tung cho biết: "Cuộc sống của bà con nơi đây chủ yếu dựa vào nương rẫy, trồng ngô, sắn, chăn nuôi nhỏ lẻ. Giao thông khó khăn nên sản xuất mang tính tự cung, tự cấp là chính. Địa hình bản Tung nằm sát sườn núi cao, phía dưới là suối Tung. Sau đợt mưa lũ năm 2018, phía trên đồi xuất hiện vết nứt kéo dài, nhiều đất đá đổ xuống sát mép bản, người dân phải di dời khẩn cấp. Vì vậy, bản Tung được đưa vào diện TĐC tập trung".
Dẫn chúng tôi mục sở thị vết nứt phía trên đồi, ông Hòa không giấu được nỗi lo lắng: "Bản Tung có nguy cơ bị ảnh hưởng sạt lở, lũ quét rất cao. Bởi vì cung sạt tại 2 điểm trên đỉnh đồi bao quanh bản dài khoảng 150m. Cung sạt sâu và rộng, độ sạt lún có độ chênh khoảng từ 1,8m đến 2,5m... Mùa mưa bão năm nào cũng vậy, bà con luôn trong trạng thái sẵn sàng sơ tán”.
Bên cạnh đó, còn những bất cập về tình trạng nhà ở xuống cấp nhưng không thể sửa chữa. Theo thống kê, bản Tung có khoảng 50% số hộ dân có nhà ở không đảm bảo an toàn. Nhiều mái nhà đã cũ mục, vách xập xệ nhưng do nằm trong diện chờ TĐC nên người dân không thể đầu tư cải tạo, sửa chữa. Thêm nữa, hiện tại bản vẫn chưa có điện lưới quốc gia. Trước những bất cập trên, người dân xã Trung Lý đã nhiều lần kiến nghị tới các cấp chính quyền tại các cuộc tiếp xúc cử tri, mong sớm có phương án tháo gỡ. Một số ý kiến đề xuất có thể điều chỉnh định mức đầu tư hoặc xin cơ chế đặc thù cho vùng có nguy cơ sạt lở cao. Tuy nhiên, đến nay nguyện vọng của bà con bản Tung vẫn chưa được giải quyết.
Qua tìm hiểu được biết, dự án sắp xếp, ổn định dân cư cho 63 hộ dân bản Tung, thuộc xã Trung Lý được UBND tỉnh Thanh Hóa phê duyệt chủ trương đầu tư từ năm 2022, quy mô diện tích khoảng 6ha, với tổng mức đầu tư 18,9 tỷ đồng. Ban đầu, vị trí thực hiện khu TĐC tập trung đã được phê duyệt có nguồn gốc là đất rừng sản xuất, địa hình phức tạp và khối lượng san lấp lớn, địa chất nhiều đá dẫn đến tổng mức đầu tư dự kiến lớn nên không thể thực hiện được. Trước vấn đề trên, huyện Mường Lát đã tiến hành khảo sát và lựa chọn vị trí xây dựng khu TĐC mới, nguồn gốc là đất rừng sản xuất, hiện trạng là đất rừng trồng, đất nương rẫy, với diện tích thực hiện dự án khoảng 3,1ha. Cự ly từ bản cũ sang địa điểm dự kiến xây dựng khu TĐC mới là 1km. Qua khảo sát vị trí mới có địa hình bằng phẳng, địa chất ít đá, giảm chi phí san lấp mặt bằng đảm bảo theo định mức đầu tư. Mặc dù vậy, đến thời điểm hiện tại dự án vẫn đang chậm triển khai do vướng mắc các thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất.
Bài và ảnh: Đình Giang