Mưa rơi, Hà Nội trôi…

4 giờ trướcBài gốc

Bởi thế, một nhóm người lao động tự do mở ngay dịch vụ “đưa thuyền qua sông”. Trong làn nước đục ngầu, họ lội bì bõm, cố sức đẩy xe cải tiến đưa cả người cả xe máy từ “bờ” bên này sang “bờ” bên kia, mỗi chuyến “phà người” có giá 50.000 đồng. Nhìn cảnh ấy, chẳng thể nghĩ được rằng tuyến giao thông hiện đại bậc nhất thủ đô như Đại lộ Thăng Long vẫn ngập nặng mỗi khi mưa lớn.

Bất ngờ một cách… thường xuyên

Chợt nhớ đến tình huống hi hữu ở Dubai - “thành phố trong mơ” của Các tiểu Vương quốc Ảrập Thống nhất (UAE). Dubai xa hoa và hiện đại với những công trình nổi tiếng thế giới, có hạ tầng giao thông hiện đại. Vì nằm trọn trong vùng sa mạc nên ở đây rất ít mưa. Những cơn mưa tự nhiên muôn đời vẫn là thứ quà xa xỉ mà ông trời không hào phóng ban phát cho vùng đất này. Một năm có 365 ngày thì gom góp lại chỉ được khoảng 7 ngày mưa. Mưa hiếm đến mức Dubai bỏ qua việc xây dựng hệ thống thoát nước.

Cảnh sát giao thông thủ đô dùng xe chuyên dụng đưa người dân qua điểm ngập sâu

Hậu quả là vào giữa tháng 4/2024, mưa bỗng dưng ập xuống. Nước mưa trút xuống không có lối thoát, mặt đường bê tông không thấm hút nên nước tiếp tục dâng cao, nhấn chìm các tuyến đường, sân bay, khu dân cư. Cả vùng sa mạc sũng nước, mọi hoạt động tê liệt, người dân bị mắc kẹt trong nhà nhiều ngày. Có nằm mơ họ cũng không thể tưởng tượng nổi là vùng đất luôn khát nước này có ngày lại bị ngập lụt trong một đợt thiên tai chưa từng có trong vòng 75 năm qua. Sau cơn mưa lịch sử, một Dubai sầm uất, giàu có đến mức hoàn hảo bỗng nhiên bị “thủy thần” đánh gục, để lộ ra gót chân Asin.

Mưa lớn là câu chuyện đột xuất bất ngờ ở Dubai nên ngập lụt là tình huống không xoay xở kịp. Còn ở Hà Nội, mưa gió không hề đột xuất, mà là chuyện thường ngày, nhưng ngập lụt cũng vẫn là vấn đề dai dẳng và phức tạp. Cứ sau mỗi trận mưa lớn là cảm giác Hà Nội lại lạc trôi cùng biển nước.

Nhiều người so sánh Hà Nội giữa hai cơn mưa lịch sử. Năm 2008, Hà Nội trải qua trận mưa lớn nhất trong vòng 100 năm, nhiều nơi ghi nhận lượng mưa lên đến hơn 700mm. Cả thành phố chìm trong biển nước, hàng chục điểm ngập úng, hàng ngàn phương tiện hư hỏng. 17 năm sau, ngày 30/9/2025, Hà Nội lại đón một trận mưa dữ dội do ảnh hưởng của hoàn lưu bão Bualoi. Lượng mưa đo được thấp hơn, phổ biến ở mức 250-350mm, cục bộ có nơi rất lớn như tại phường Hai Bà Trưng 420mm, Ô Chợ Dừa 510mm… Nhưng có tới 80% các tuyến phố và phường nội thành bị ngập, khiến thủ đô rơi vào tình trạng “phố cũng như sông”. Sau từng ấy năm, thật buồn và lo khi Hà Nội vẫn mong manh và hỗn loạn dưới những cơn mưa.

Sau cơn mưa lớn, những yếu kém cố hữu của hạ tầng khu dân cư lập tức phơi bày. Có đến hàng trăm điểm ngập lớn nhỏ ở khắp thủ đô khiến giao thông chia cắt, người dân mắc kẹt trong nhà, những dòng xe chết máy la liệt. Người dân, đặc biệt là các em học sinh phải lội bộ hay đạp xe trong nước. Các bậc phụ huynh tả xung hữu đột tìm cách đón con. Sau nhiều giờ đồng hồ loay hoay trong mưa lớn, hết ùn tắc lại gặp nước dâng cao, có người đón được con, có người bất lực để con ở trường. Không ít người phải ngủ lại công ty hoặc thuê nhà nghỉ qua đêm.

Ở nhiều khu chung cư, nước tràn hầm để xe khiến hàng loạt xe chết chìm. Điện mất, thang máy không hoạt động nên việc đi lên đi xuống từ các tầng nhà cao là nỗi ám ảnh. Có khu chung cư người dân phải leo thang bộ lên nhà ở tầng 23 thì quả là hãi hùng. Dân tình phản ánh tình trạng ngập lụt khắp thủ đô bằng giọng điệu cười ra nước mắt. Nào là “đường về nhà khoảng một hải lý, tầm nhìn xa trên 10 cây sấu”, “sóng thần trên vịnh Minh Khai”, rồi còn có “cảng nước sâu Kengnam, nơi mà các “tàu” nhỏ và vừa không nên cập bến nếu không muốn bị sóng đánh chìm”.

Không chỉ các tuyến đường lớn hay các khu dân cư cũ, mà ngay cả các khu đô thị hạng sang được đầu tư bài bản như Ciputra, Nam An Khánh, Ngoại giao đoàn,… được quảng bá là đáng sống bậc nhất thủ đô, hạ tầng đồng bộ, cảnh quan xanh và vị trí đắc địa cũng ngập trong biển nước. Một căn nhà hàng chục tỷ đồng nhưng cư dân phải sống chung với ngập úng, mất điện, mất nước mỗi khi mưa lớn, chắc chắn không thể được coi là nơi đáng sống.

Lý giải về nguyên nhân khiến thành phố Hà Nội ngập úng diện rộng, ngày 1/10, đại diện Sở Xây dựng Hà Nội cho biết ngày 30/9 do Thủ đô hứng chịu lượng mưa cực lớn, liên tục và kéo dài, vượt quá năng lực thiết kế của hệ thống thoát nước đô thị. Nước mưa tiếp tục chảy tràn trên mặt đường, dồn về các điểm trũng thấp, gây ngập sâu.

Theo Công ty Thoát nước Hà Nội, hiện chỉ có 4 quận lõi là Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa, Hai Bà Trưng có hệ thống thoát nước tương đối hoàn chỉnh. Các khu vực khác, đặc biệt là các quận cũ có tốc độ đô thị hóa nhanh như Cầu Giấy, Thanh Xuân, Nam Từ Liêm, Hà Đông, hạ tầng kỹ thuật chưa đồng bộ, thiếu hồ điều hòa và các trạm bơm đầu mối chưa đạt công suất quy hoạch. Hệ thống thoát nước yếu kém chưa phải là toàn bộ nguyên nhân. Sâu xa hơn chính là quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh trong khi việc quy hoạch không đồng bộ và bất hợp lý. Nhiều khu đô thị mọc lên đồng nghĩa với diện tích đất thấm nước bị thu hẹp. Thậm chí việc quy hoạch còn đi ngược lại quy luật tự nhiên khi hồ điều hòa bị co hẹp, những con sông, ao, kênh mương vốn có vai trò điều hòa và tiêu thoát nước cũng bị lấp đi xây nhà. Bởi thế, không chỉ nội đô, mà các xã ngoại ô Hà Nội cũng ngập.

Bên cạnh đó, hệ thống thoát nước của nhiều khu đô thị, chung cư mới chưa khớp nối với hệ thống thoát nước của thành phố dẫn đến tình trạng thiếu đồng bộ. Ngập cứ ngập, còn một bộ phận người dân vẫn xả rác bừa bãi xuống cống rãnh làm tắc nghẽn dòng chảy. Việc quản lý, duy tu, nạo vét cống rãnh chưa được thực hiện thường xuyên, kịp thời.

Hà Nội loay hoay thoát vũng lầy đô thị?

Sáng 3/10, đã sang ngày thứ 5 kể từ khi nước dâng lên cùng trận mưa lịch sử, trời nắng to, nhưng rất nhiều ngôi nhà ở Miêu Nha, Tây Mỗ (Nam Từ Liêm) vẫn ngâm mình trong nước. Khi nước vẫn đến bụng, người dân vẫn di chuyển bằng thuyền. Bao nhiêu rác thải, túi nilon nổi lềnh phềnh, nước đục ngầu theo hơi nóng bốc mùi hôi tanh. Người dân ở Miêu Nha ngao ngán, khi nước cũ chưa rút thì họ đã nơm nớp lo những cơn mưa có thể ập xuống do ảnh hưởng của cơn bão số 11 (Matmo).

Để giải quyết tình trạng ngập lụt ở Hà Nội, cần triển khai tổng hợp nhiều giải pháp đồng bộ, từ quy hoạch, kỹ thuật, đến nâng cao ý thức cộng đồng. Về lâu dài, cần một tư duy đột phá trong quy hoạch thủ đô với tầm nhìn dài hạn, chú trọng đến lợi ích cộng đồng bền vững. Trong đó phải tính đến việc tăng diện tích không gian xanh, hồ điều hòa, đất thấm nước thay vì chỉ tăng diện tích đổ xi măng. Rất cần một sự quyết liệt không cấp phép xây dựng các khu đô thị mới nếu chưa có hạ tầng thoát nước đồng bộ. Cần nâng cấp và mở rộng hệ thống thoát nước, đặc biệt ở các khu vực thường xuyên ngập, lắp đặt trạm bơm chống ngập cục bộ tại các điểm “đen”. Theo Kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, phương án quan trọng nhất hiện nay là Hà Nội cần sớm điều chỉnh các dự án thoát nước hiện có, đồng thời thường xuyên duy tu, bảo dưỡng hệ thống kênh mương, cống rãnh. Cần rà soát nghiêm túc và minh bạch các dự án thoát nước, quy hoạch đô thị, xử lý triệt để những vi phạm lấn chiếm sông hồ, chặn đứng tình trạng “nhồi” cao ốc vào nội đô bất chấp hạ tầng.

Ngập lụt ở Hà Nội vẫn là vấn đề nhức nhối dai dẳng và phức tạp

Các dự án chống ngập vốn đầu tư hàng chục nghìn tỷ đồng đã rót xuống, nhưng khổ nỗi cũng trong tình trạng hoạt động cầm chừng. Điển hình như Dự án trạm bơm Yên Nghĩa nhằm tiêu thoát nước cho phía Tây thành phố trị giá hơn 4.700 tỉ đồng vẫn chưa hoàn thiện hạng mục kênh dẫn nên chưa vận hành hết công suất.

Giữa tháng 8/2025, UBND thành phố Hà Nội vừa phê duyệt phương án ứng phó thiên tai theo cấp độ rủi ro thiên tai năm 2025. Theo đó, Hà Nội có phương án quy định rõ cấp độ rủi ro và kịch bản ứng phó với hầu hết các loại hình thiên tai có khả năng xảy ra tại thủ đô, trong đó có mưa lớn, lũ, ngập lụt.

Nhưng thực tế là các phương án mới chỉ… trên giấy. Toàn thành phố tổng hợp có khoảng vài chục điểm ngập, mà các đoạn này chả phải dự báo cũng biết trước, bởi bao năm nay hễ mưa là ngập. Nhưng cũng bao năm rồi, cơ quan chức năng chỉ việc ra thông báo, cử người đến khơi miệng cống, cắm cọc tiêu, còn đi lại, mắc kẹt thế nào thì người dân tự xoay xở. Trong khi hoàn toàn có thể lập các đội phản ứng nhanh chống ngập, hễ thấy dự báo mưa to thì điều xe ra, khi cần sẽ hỗ trợ chở xe máy, ô tô băng qua.

Tất nhiên nguyên nhân ngập lụt không thể không nhắc đến là do biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan, nhưng quan trọng là phải thích ứng. Đây là lúc Hà Nội phải có quyết tâm để kiến tạo một đô thị thích ứng với biến đổi khí hậu, chứ không thể mãi bị dồn đuổi bởi những dòng nước xiết. Để người dân Hà Nội phải được sống trong một thủ đô văn minh, an toàn, mang tầm vóc của một trung tâm quốc gia và khu vực.

Thái Hưng

Nguồn ANTG : https://antgct.cand.com.vn/chuyen-de/mua-roi-ha-noi-troi-i784711/