Mỹ đã thử gần như mọi thứ để giành chiến thắng trong cuộc đua công nghệ với Trung Quốc, trên các lĩnh vực đa dạng như AI, năng lượng, xe tự lái, máy bay không người lái và xe điện. Tuy nhiên, cho đến nay, không có biện pháp nào mang lại hiệu quả.
Xe điện của Trung Quốc rẻ hơn và theo nhiều tiêu chí thì còn tốt hơn Mỹ. Đất nước tỷ dân cũng là người thống trị thị trường máy bay không người lái tiêu dùng. Xe tự hành cũng đã lăn bánh trên đường phố Vũ Hán và Bắc Kinh, với tốc độ mà Waymo và Tesla vẫn chưa thể sánh kịp.
Quan trọng hơn, Trung Quốc vẫn sản xuất phần lớn những tấm pin năng lượng mặt trời và pin của thế giới. Mỹ và các đồng minh tuy vẫn duy trì một vị trí dẫn đầu trong lĩnh vực vi mạch tiên tiến và AI, khoảng cách dường như đang được rút ngắn nhanh hơn bao giờ hết.
Những con chip bùng nổ
Trong một cuộc phỏng vấn với Bloomberg ngày 28/5, CEO Jensen Huang của Nvidia đã chia sẻ quan điểm về sự phát triển mạnh mẽ của các đối thủ AI đến từ Trung Quốc, giữa bối cảnh Mỹ thắt chặt quy định xuất khẩu công nghệ. Vị quản lý cho biết các công ty công nghệ Trung Quốc đã bắt đầu lấp đầy khoảng cách và khiến cuộc cạnh tranh trở nên khốc liệt hơn.
"Bảo vệ các nhà sản xuất chip Trung Quốc khỏi sự cạnh tranh của Mỹ chỉ làm họ mạnh hơn ở nước ngoài và làm suy yếu vị thế của Mỹ. Các hạn chế xuất khẩu đã thúc đẩy sự đổi mới và quy mô của Trung Quốc", CEO Nvidia cảnh báo.
Chip AI mới nhất của Huawei, Ascend 910C dự kiến sẽ đóng vai trò chủ đạo của các hãng Trung Quốc sau các lệnh hạn chế xuất khẩu mới nhất từ Mỹ. Ảnh: Reuters.
Thực tế đã chứng minh trong bối cảnh không có chip từ Mỹ, Trung Quốc đã chuyển sang các loại chip được thiết kế và sản xuất hoàn toàn trong nước bởi các công ty như Huawei, Cambricon, CXMT và Semiconductor Manufacturing International Corporation (SMIC).
Mỗi con chip AI Ascend 910C mới nhất của Huawei dù chỉ có hiệu năng bằng 1/3 so với chip của Nvidia, nhưng số lượng có thể được "nhồi" vào AI CloudMatrix 384 là gấp 5 lần. Đáng chú ý, về sức mạnh thô, chỉ số quan trọng về lượng bộ nhớ được tích hợp vào mỗi máy tính CloudMatrix, Huawei đã vượt qua Nvidia.
Giải pháp AI CloudMatrix 384 cũng là một bước tiến đáng chú ý của Trung Quốc. Công cụ rack-scale này mang lại hiệu suất cao hơn Nvidia GB200, nhưng phải trả giá bằng mức tiêu thụ điện năng. Nó thu hút sự chú ý từ các công ty Trung Quốc, đặc biệt khi các nước láng giềng như Singapore và Malaysia đang siết chặt đường dây buôn lậu linh kiện bán dẫn.
Tại sao lại là Trung Quốc?
Wall Street Journal đánh giá phần lớn thành công của Trung Quốc đến từ khả năng phân bổ nguồn tiền khổng lồ vào các lĩnh vực được coi then chốt. Năm 2024, nước này đầu tư 500 tỷ USD cho nghiên cứu và phát triển, gấp 3 lần so với thời điểm ông Tập nhậm chức năm 2012.
Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), Trung Quốc chi tiêu cho R&D gần bằng Mỹ nếu điều chỉnh theo sức mua tương đương.
AI là lĩnh vực đầu tư trọng tâm. Nghiên cứu năm 2024 cho thấy các quỹ đầu tư mạo hiểm của chính phủ Trung Quốc đã rót gần 200 tỷ USD vào 9.600 công ty AI trong giai đoạn 2000-2023. Bên cạnh đó, tờ WSJ dẫn lời từ các chuyên gia đều chỉ ra rằng Trung Quốc có sự kết hợp độc đáo các tài sản mà không quốc gia nào khác trong lịch sử các cuộc chiến thương mại của Mỹ sở hữu.
Dân số khổng lồ của nước này được đào tạo đặc biệt tốt, từ công nhân nhà máy lành nghề đến kỹ sư được đào tạo tại các trường đại học của đất nước. Đích thân CEO Nvidia đã nhiều lần nói rằng một nửa số kỹ sư AI của thế giới là ở Trung Quốc.
Startup DeepSeek từng khiến giới công nghệ chao đảo vào tháng 1. Ảnh: Bloomberg.
Ngoài ra, đất nước tỷ dân cũng có một thị trường nội địa khổng lồ, tạo tiền đề có thể ươm tạo các công ty trong biên giới của mình trước khi vươn ra toàn cầu. Hàng năm, Trung Quốc vẫn sản xuất một tỷ lệ lớn hơn mọi thứ họ cần, từ các thành phần chip nhỏ nhất đến những con tàu chở hàng lớn nhất.
Quốc gia này vẫn còn có một “vũ khí” rất mạn là gần như độc quyền khai thác và tinh chế đất hiếm, một loạt nguyên tố quan trọng trong sản xuất công nghệ tiên tiến.
Cụ thể, Trung Quốc có trữ lượng lớn các nguyên tố này, như dysprosi dùng trong nam châm xe điện và tua bin gió và Yttrium cung cấp lớp phủ chịu nhiệt cho động cơ phản lực. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), Trung Quốc có khoảng 61% sản lượng đất hiếm và 92% sản lượng tinh chế đất hiếm.
Trong khi đó, một số kim loại đất hiếm cần thiết để sản xuất các linh kiện smartphone không phổ biến ở Mỹ. Có thể lấy ví dụ là Scandium (Sc) được sử dụng trong các hợp kim khi tạo pin. Lần cuối cùng nước Mỹ sản xuất được Sc đã là 50 năm trước.
"Ngay cả khi bằng một phép màu nào đó, bạn tìm thấy tất cả khoáng sản đất hiếm cần thiết cho một chiếc điện thoại ở Mỹ, vẫn cần xây dựng các nhà máy tinh chế để xử lý những khoáng sản đó. Tất nhiên, các công ty cần phải thuê người lao động để làm việc này", Android Authority nhấn mạnh.
Anh Tuấn