Với tỷ lệ bỏ phiếu 6-3, Tòa án Tối cao đã chấp thuận đơn của chính quyền Tổng thống Trump yêu cầu giới hạn phán quyết của tòa án cấp dưới sao cho những phán quyết đó chỉ áp dụng cho các tiểu bang, tổ chức hoặc cá nhân nào kiện chính quyền của ông về kế hoạch này. Trước đó, hàng loạt chánh án liên bang đã chặn kế hoạch của Tổng thống Trump trên khắp cả nước.
Trụ sở Tòa án Tối cao Mỹ. (Nguồn ảnh: Alexander Hudson)
Từ lâu nay, rất nhiều ý kiến từ các giới, bao gồm cả các chuyên gia pháp lý cánh tả lẫn cánh hữu, đều công nhận Tu chính án Số 14 trong Hiến pháp Mỹ, cho phép hầu như bất cứ ai sinh ra ở Mỹ đều được lấy quốc tịch Mỹ. Với phán quyết mới của Tòa án Tối cao có nghĩa là kế hoạch bỏ quyền lấy quốc tịch theo nơi sinh có thể được tiến hành ở những tiểu bang không kiện cũng như ít nhất một phần ở những bang kiện chính quyền liên bang.
Phán quyết của Tòa án Tối cao lập tức gây ra các phản ứng trái chiều. Ngay sau khi Tòa án ra phán quyết, Tổng thống Trump viết trên mạng xã hội Truth Social: đây là thắng lợi khổng lồ ở Tòa án tối cao Mỹ. Tiếp đó, trong buổi họp báo tại Nhà Trắng vào trưa cùng ngày, ông Trump tiếp tục hoan nghênh phán quyết của Tòa, cho rằng đây là thắng lợi cho Hiến pháp, cơ chế tam quyền phân lập và nền pháp trị.
Tòa án đã giải quyết vấn đề rất lớn và phức tạp này trở nên đơn giản. Tôi muốn cảm ơn các thẩm phán vì đã đưa ra ý kiến một cách xuất sắc. Cảm ơn vì quyết định này. Và nhờ có quyết định này, giờ đây chúng ta có thể nhanh chóng nộp đơn để tiến hành nhiều chính sách đã bị ban hành sai trên toàn quốc. Và một số trường hợp chúng ta đang nói đến sẽ là chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh.
Trong khi đó, các nguyên đơn trong vụ kiện này ngay lập tức phản ứng với phán quyết của Tòa và các luật sư của họ tuyên bố sẽ tiếp tục đấu tranh về vấn đề này.
Thẩm phán Sonia Sotomayor, một trong 3 thẩm phán cấp tiến bỏ phiếu chống, lưu ý rằng phán quyết này là lời mời để ngỏ cho chính phủ bỏ qua Hiến pháp và cảnh báo không có quyền nào còn an toàn trong thể chế pháp lý mới mà Tòa án Tối cao tạo ra.
Đánh giá về quyết định của tòa án, luật sư và giới học giả về di trú Mỹ đã gọi đây là một quyết định đáng lo ngại, gây chấn động thế giới. Bà Suzette Malveaux – Giáo sư luật đại học Washington nhận xét: "Tôi nghĩ những gì đã xảy ra trong trường hợp này là Tòa án thực sự đã làm một điều gì đó rất đáng lo ngại và tôi dám nói là nguy hiểm trong giai đoạn này. Phán quyết của Tòa án thực sự đã trói buộc các thẩm phán liên bang trên khắp cả nước về các loại cứu trợ mà họ có thể cung cấp và khắc phục những gì rõ ràng là lệnh hành pháp hoặc chính sách vi hiến của chính quyền".
Trong ngày đầu tiên nhậm chức (20/1), Tổng thống Trump đã ký sắc lệnh hành pháp chỉ cho phép lấy quốc tịch theo nơi sinh đối với người có ít nhất cha hoặc mẹ là công dân Mỹ hoặc thường trú nhân. Cụ thể, trẻ em sinh ở Mỹ nhưng cha mẹ là người nhập cư bất hợp pháp thì không còn được lấy quốc tịch Mỹ.
Sắc lệnh này lập tức bị hàng loạt bang, tổ chức và cá nhân khởi kiện vì cho rằng vi phạm Tu chính án số 14. Mọi tòa án liên bang cấp dưới thụ lý những đơn kiện này đều chặn sắc lệnh của ông Trump trên cả nước. Tháng 3 vừa qua, chính quyền Tổng thống Trump đã nộp đơn khẩn cấp lên Tòa án Tối cao yêu cầu giới hạn phạm vi phán quyết của tòa cấp dưới.
Hồng Nhung/VOV1 (Tổng hợp)