Mỹ tìm kiếm 'mỏ vàng' mới ở Trung Á nhằm giảm phụ thuộc vào Nga và Trung Quốc

4 giờ trướcBài gốc

Cuộc gặp với lãnh đạo Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan và Uzbekistan diễn ra trong bối cảnh Washington đang nỗ lực tăng cường ảnh hưởng tại một khu vực giàu tài nguyên, vốn lâu nay nằm trong tầm chi phối của Nga và ngày càng thu hút sự quan tâm từ Trung Quốc. Ông Trump mô tả Trung Á là “một khu vực cực kỳ giàu có”, đồng thời khẳng định cam kết thắt chặt quan hệ đối tác giữa Mỹ và 5 quốc gia trong khu vực.

Phát biểu tại sự kiện, ông Trump nhấn mạnh nỗ lực của chính quyền mình nhằm mở rộng và bảo đảm chuỗi cung ứng khoáng sản thiết yếu cho Mỹ thông qua những thỏa thuận hợp tác toàn cầu mới.

Tổng thống Mỹ Donald Trump, Phó Tổng thống Mỹ JD Vance và Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio tại cuộc gặp với các nhà lãnh đạo của các nước Trung Á C5+1 ngày 6/11. Ảnh: Reuters

“Một trong những trọng tâm chính trong chương trình nghị sự của chúng tôi là phát triển và bảo đảm nguồn khoáng sản thiết yếu. Trong những tuần gần đây, chúng tôi đã củng cố an ninh kinh tế quốc gia bằng việc ký kết các thỏa thuận với đồng minh và đối tác trên toàn cầu, nhằm mở rộng chuỗi cung ứng khoáng sản chiến lược của Mỹ", ông Trump nói.

Đàm phán lần này diễn ra trong bối cảnh cuộc cạnh tranh giành tài nguyên tại Trung Á ngày càng khốc liệt, đặc biệt là đối với urani, đồng, vàng và đất hiếm – những nguyên liệu then chốt cho ngành năng lượng và công nghệ cao. Phương Tây đang tìm cách đa dạng hóa chuỗi cung ứng, giảm phụ thuộc vào Moscow và Bắc Kinh, trong khi Washington theo đuổi các tuyến thương mại và năng lượng an toàn hơn cùng những mối quan hệ đối tác bền vững trong khu vực.

Phát biểu trước bữa tiệc chiêu đãi các nhà lãnh đạo Trung Á, Tổng thống Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev gọi đây là “sự khởi đầu của một kỷ nguyên hợp tác mới giữa Mỹ và Trung Á”. Ông cũng tiết lộ Kazakhstan đã thực hiện bước đi mang tính biểu tượng khi tham gia Hiệp định Abraham, vốn bình thường hóa quan hệ giữa Israel với các quốc gia có đa số là người Hồi giáo.

Về phần mình, Tổng thống Uzbekistan Shavkat Mirziyoyev gọi ông Trump là “tổng thống của thế giới” và đề xuất thành lập một ban thư ký thường trực tại Trung Á nhằm duy trì đối thoại lâu dài.

Một thỏa thuận quan trọng

Ra đời từ năm 2015, sáng kiến C5+1 gồm Mỹ và 5 nước Trung Á nhằm tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực kinh tế, năng lượng và an ninh, đồng thời được xem là một trụ cột trong chiến lược tái can dự của Washington tại khu vực Á – Âu.

Mỹ và đại diện của 5 quốc gia Trung Á dự kiến sẽ ký kết một loạt thỏa thuận hợp tác về khai thác và cung ứng khoáng sản chiến lược, nhằm củng cố chuỗi cung ứng toàn cầu và giảm phụ thuộc vào các nguồn từ Nga và Trung Quốc. Trong số các thỏa thuận thương mại được công bố có hợp đồng với tập đoàn Boeing (BA.N), theo đó Mỹ sẽ bán tổng cộng 37 máy bay cho các hãng hàng không tại Kazakhstan, Tajikistan và Uzbekistan. Ngoài ra, công ty Cove Capital của Mỹ sẽ đầu tư khai thác vonfram tại Kazakhstan, với nguồn tài chính do chính phủ Mỹ hậu thuẫn.

Bà Gracelin Baskaran, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), nhận định rằng Washington đang theo đuổi chiến lược kết hợp giữa hợp tác chính phủ – chính phủ và thúc đẩy đầu tư tư nhân, qua đó giúp Mỹ tiếp cận trực tiếp hơn với các nguồn khoáng sản quan trọng. “Khi Trung Quốc và Nga củng cố quyền kiểm soát đối với hệ thống khai thác, chế biến và hạ tầng năng lượng trong khu vực, Washington đang tìm cách thiết lập một chỗ đứng thực tế thông qua các dự án chiến lược có mục tiêu rõ ràng”, bà Baskaran nhấn mạnh.

Các quốc gia giàu tài nguyên

5 quốc gia Trung Á được xem là kho báu tài nguyên thiên nhiên, với trữ lượng lớn urani, đồng, vàng, đất hiếm và nhiều khoáng sản chiến lược khác. Mặc dù vẫn duy trì mối quan hệ kinh tế mật thiết với Nga, các nước này ngày càng chịu ảnh hưởng mạnh từ Trung Quốc, quốc gia đã đầu tư hàng tỷ USD vào hạ tầng giao thông và khai khoáng trong khu vực.

Kazakhstan, nền kinh tế lớn nhất Trung Á, hiện là nhà cung cấp urani hàng đầu thế giới, chiếm gần 40% sản lượng toàn cầu vào năm 2024, trong khi Uzbekistan cũng nằm trong top 5 quốc gia sản xuất hàng đầu. Riêng hai nước này đã đóng góp hơn một nửa sản lượng urani toàn cầu, một nguồn năng lượng thiết yếu cho các lò phản ứng hạt nhân của Mỹ, vốn cung cấp phần đáng kể điện năng trong nước.

Trong khi đó, Nga hiện vẫn chiếm khoảng 20% lượng urani nhập khẩu của Mỹ, khiến việc đa dạng hóa nguồn cung trở thành ưu tiên cấp bách của Washington.

Dưới thời Tổng thống Donald Trump, Mỹ đã theo đuổi chiến lược đa hướng nhằm đảm bảo nguồn cung khoáng sản chiến lược, giảm dần phụ thuộc vào Trung Quốc, quốc gia hiện đang đứng đầu chuỗi cung ứng toàn cầu đối với urani, đất hiếm, đồng và titan. Bắc Kinh từng tận dụng ưu thế này để hạn chế xuất khẩu, gây ảnh hưởng lớn đến chuỗi cung ứng trên thị trường quốc tế.

Diệp Thảo/VOV.VN (biên dịch) Theo Reuters

Nguồn VOV : https://vov.vn/the-gioi/my-tim-kiem-mo-vang-moi-o-trung-a-nham-giam-phu-thuoc-vao-nga-va-trung-quoc-post1244078.vov