Mỹ tung quân bài kéo Iran trở lại đàm phán

6 giờ trướcBài gốc

Hình ảnh vệ tinh ngày 24-6 do Maxar Technologies cung cấp cho thấy thiệt hại tại cơ sở làm giàu uranium Fordow của Iran sau cuộc tấn công của Mỹ ngày 22-6. Ảnh: AP

CNN ngày 26-6 dẫn nhiều nguồn thạo tin và quan chức chính phủ tiết lộ Washington đang nghiên cứu ít nhất ba phương án tài chính để thuyết phục Tehran, bao gồm: gói viện trợ 20-30 tỷ USD để xây dựng chương trình hạt nhân dân sự không có làm giàu uranium, dỡ bỏ một phần lệnh trừng phạt kinh tế và cho phép Iran tiếp cận 6 tỷ USD đang bị phong tỏa. Nội dung một số đề xuất được soạn thảo vào ngày 20-6 tại Nhà Trắng, trong cuộc họp giữa Đặc phái viên Mỹ về Trung Đông Steve Witkoff và các đối tác Vùng Vịnh, khoảng một ngày trước khi Mỹ mở chiến dịch "Búa Đêm" tập kích các tổ hợp hạt nhân Natanz, Isfahan và Fordow của Iran.

Với đề xuất gói đầu tư 20-30 tỷ USD vào chương trình hạt nhân dân sự Iran, các nguồn tin mô tả dòng vốn này sẽ do các quốc gia đồng minh của Mỹ tại Vùng Vịnh chi trả, không phải đầu tư trực tiếp từ Mỹ. Phương án viện trợ phát triển năng lượng hạt nhân cũng đã được Washington đề cập trong một số vòng đàm phán những tháng qua. Một quan chức tiết lộ "Mỹ sẵn sàng dẫn dắt đối thoại" giữa Iran và các Vùng Vịnh, nhưng sẽ không trực tiếp cam kết đầu tư vào chương trình hạt nhân của Iran. Washington cũng đang nghiên cứu thuyết phục đồng minh trong khu vực rót tiền cho Iran xây nhà máy hạt nhân không có hạ tầng làm giàu uranium để thay thế tổ hợp Fordow, nơi vừa bị Mỹ dùng bom xuyên phá hầm tập kích.

Mỹ tuyên bố Iran có thể phát triển một chương trình hạt nhân cho mục đích dân sự hòa bình, nhưng họ không thể làm giàu uranium cho chương trình đó. Đặc phái viên Witkoff đề cập mô hình mà Iran nên hướng đến chính là chương trình hạt nhân của Các tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), sử dụng uranium nhập khẩu thay vì tự làm giàu vật liệu hạt nhân. "Bây giờ vấn đề đặt ra trong cuộc thảo luận với Iran là làm thế nào để chúng ta xây dựng lại một chương trình hạt nhân dân sự tốt hơn mà không tự làm giàu uranium?", ông Witkoff đặt câu hỏi.

Các đề xuất khác bao gồm khả năng dỡ bỏ một số lệnh trừng phạt đối với Iran và cho phép Tehran tiếp cận 6 tỷ USD đang nằm trong các tài khoản ngân hàng nước ngoài mà Iran bị hạn chế tiếp cận.

Ở chiều ngược lại, Iran vẫn dè dặt về triển vọng đàm phán và đạt thỏa thuận với Mỹ. Ngoại trưởng Iran Abbas Araqchi khẳng định nước này hiện không có kế hoạch gặp Mỹ, trái ngược với tuyên bố của Tổng thống Mỹ Donald Trump rằng Washington có kế hoạch đàm phán với Iran vào tuần tới. Trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình ngày 26-6, Ngoại trưởng Iran Araqchi cho biết Tehran đang đánh giá lại liệu các cuộc đàm phán với Mỹ có đem lại lợi ích cho mình hay không, sau năm vòng đàm phán trước đó đã bị Israel và Mỹ gián đoạn bằng các cuộc tấn công cơ sở hạt nhân Iran. Cả Washington và Tel Aviv cho biết các cuộc tấn công hồi tuần trước nhằm vào các cơ sở hạt nhân Iran là nhằm mục đích hạn chế khả năng chế tạo vũ khí hạt nhân của nước này. Về phần mình, Tehran khẳng định chương trình hạt nhân của họ chỉ hướng đến mục đích sử dụng dân sự và khăng khăng họ sẽ không từ bỏ chương trình hạt nhân. Ngoại trưởng Araqchi cho biết thiệt hại đối với các địa điểm hạt nhân "không hề nhỏ" và các cơ quan có liên quan đang tìm hiểu thực tế mới về chương trình hạt nhân của Iran, từ đó sẽ định hình lập trường ngoại giao trong tương lai của Iran.

Trước đó, tờ The Times of Israel cho biết vào ngày 25-6, Tổng thống Trump tuyên bố rằng các quan chức Mỹ và Iran sẽ tổ chức đàm phán vào tuần tới, làm dấy lên hy vọng thận trọng về một nền hòa bình lâu dài, chỉ một ngày sau khi lệnh ngừng bắn mong manh giữa Israel và Iran có vẻ đã được giữ vững. "Chúng tôi sẽ nói chuyện với họ vào tuần tới, với Iran. Chúng tôi có thể ký một thỏa thuận, tôi không biết nữa. Họ đã có một cuộc chiến, họ đã chiến đấu, giờ họ sẽ quay trở lại thế giới của họ. Tôi không quan tâm liệu chúng tôi có đạt được sự đồng thuận hay không", ông chủ Nhà Trắng nói.

AN BÌNH

Chính quyền Trump gặp khó trong việc chứng minh hiệu quả không kích Iran

Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump hiện đang gặp khó trong việc chứng minh tuyên bố rằng các cuộc không kích nhằm vào cơ sở hạt nhân Iran là một thắng lợi toàn diện, khi đến nay vẫn chưa đưa ra được bằng chứng công khai thuyết phục để củng cố nhận định này.

Theo tờ Politico ngày 26-6, trong vòng 36 giờ qua, Tổng thống Trump cùng các trợ lý liên tục bác bỏ thông tin rò rỉ từ giới tình báo Mỹ, trong đó cho rằng chương trình hạt nhân của Iran nhiều khả năng chỉ bị trì hoãn vài tháng chứ không bị "xóa sổ" hoàn toàn như tuyên bố của ông Trump. Đáp lại, Nhà Trắng đã tổ chức họp báo, công bố các phát biểu từ lãnh đạo tình báo và nhấn mạnh rằng chiến dịch không kích đã được lên kế hoạch trong nhiều năm. Tại Lầu Năm Góc, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth khẳng định bản đánh giá rò rỉ chỉ là sơ bộ và có mức độ tin cậy thấp, được đưa ra chỉ 36 tiếng sau cuộc tấn công. Tuy nhiên, chính ông Hegseth trong cùng cuộc họp báo lại tuyên bố rằng hành động quân sự của Mỹ đã "phá hủy" khả năng hạt nhân của Iran.

Các chuyên gia tình báo và vũ khí hạt nhân cho rằng cần nhiều tuần, thậm chí vài tháng, để có thể đánh giá đầy đủ mức độ thiệt hại. Việc xác minh đòi hỏi thông tin từ các nguồn bí mật, đặc biệt là từ thực địa - điều khó thực hiện khi Iran vừa bỏ phiếu đình chỉ hợp tác với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA). Trong khi đó, các quan chức Mỹ chỉ khẳng định đã phá hủy các cơ sở làm giàu uranium và sản xuất nhiên liệu hạt nhân, mà chưa đưa ra được bằng chứng rõ ràng rằng Iran không còn lưu giữ uranium được làm giàu hoặc các máy ly tâm chưa lắp đặt. Một số hình ảnh vệ tinh trước cuộc không kích cho thấy hoạt động di dời tại hai cơ sở bị tấn công là Fordo và Isfahan, làm dấy lên nghi ngờ Iran đã sơ tán các thành phần then chốt trước khi bị Mỹ tấn công. Báo cáo của Giám đốc Tình báo Quốc gia Tulsi Gabbard và Giám đốc CIA John Ratcliffe đều khẳng định các cơ sở hạt nhân quan trọng của Iran đã bị phá hủy và việc tái thiết sẽ mất nhiều năm. Tuy nhiên, ông Ratcliffe không tuyên bố Iran đã mất hoàn toàn năng lực phát triển vũ khí hạt nhân mà chỉ cho rằng chương trình của nước này "bị tổn hại nghiêm trọng".

Một số nghị sĩ Mỹ cũng bày tỏ nghi ngờ về mức độ hiệu quả của cuộc tấn công. Thượng nghị sĩ Mark Warner thuộc đảng Dân chủ nhận định không thể phá hủy toàn bộ uranium đã được làm giàu chỉ bằng bom xuyên hầm. Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Cộng hòa Tom Cotton, dù ủng hộ chiến dịch quân sự, cũng thừa nhận nhiệm vụ lần này không bao gồm việc tiêu hủy toàn bộ lượng uranium mà Iran đang nắm giữ.

T.N

Nguồn CAĐN : https://cadn.com.vn/my-tung-quan-bai-keo-iran-tro-lai-dam-phan-post315296.html