Nạn buôn bán nội tạng trái phép ở Kenya

5 giờ trướcBài gốc

Nạn nhân của sự bóc lột

Chàng trai 22 tuổi Amon Kipruto Meli nghĩ rằng mình sẽ bắt đầu một cuộc sống mới sau khi bán thận. Cuộc sống ở một ngôi làng phía Tây Kenya trở nên đặc biệt khó khăn đối với anh sau đại dịch COVID-19.

Ngày nọ, một người bạn đã mách với anh cách kiếm được 6.000 USD dễ dàng và nhanh chóng: bán thận. Ban đầu, có vẻ như đây là một cơ hội hiếm hoi, nhưng cuối cùng nó đưa chàng trai Kenya - nạn nhân của sự bóc lột - đến tuyệt vọng và cay đắng.

Amon Kipruto Meli và mẹ.

Amon Kipruto Meli được giới thiệu với một người trung gian, người này đã đưa anh đến bệnh viện Mediheal ở thành phố Eldoret, phía Tây Kenya. Tại đó, theo lời Meli, anh được các bác sĩ người Ấn Độ đón tiếp và đưa cho các giấy tờ bằng tiếng Anh mà anh không hiểu.

Theo lời chàng trai, anh không được thông báo về bất kỳ rủi ro sức khỏe nào: "Ở bệnh viện, người trung gian chỉ tay vào những người xung quanh và nói: “Nhìn xem, họ đều đã hiến tạng của mình và thậm chí còn đi làm trở lại".

Sau ca phẫu thuật, Meli chỉ nhận được 4.000 USD thay vì 6.000 USD đã hứa. Với số tiền đó, anh mua một chiếc điện thoại và một chiếc ôtô, nhưng chiếc xe nhanh chóng bị hỏng. Không lâu sau, sức khỏe của chàng trai Kenya suy giảm, anh bắt đầu chóng mặt, cảm thấy mệt mỏi và cuối cùng ngất xỉu tại nhà. Tại bệnh viện, mẹ anh, bà Lia Metto, rất sốc khi biết rằng con trai mình bán thận. "Họ kiếm tiền từ những chàng trai trẻ như Amon" - bà mẹ phẫn nộ.

Nhà nghiên cứu tội phạm có tổ chức Willis Okumu.

Tuyển chọn những người hiến tạng

Câu chuyện của Amon Kipruto Meli chỉ là một trong rất nhiều trường hợp. Willis Okumu, nhà nghiên cứu tội phạm có tổ chức tại Viện Nghiên cứu An ninh ở châu Phi, có trụ sở tại Nairobi, trò chuyện với một số thanh niên đã bán thận. Họ kể với Okumu rằng họ làm điều đó tại thành phố Oyugis, cách Eldoret 180 km về phía Tây Nam.

"Đây rõ ràng là tội phạm có tổ chức" - nhà nghiên cứu khẳng định. Theo ước tính của ông, chỉ riêng tại Oyugis, đã có tới hàng trăm thanh niên bán thận, và nhiều người trong số họ hiện đang gặp rắc rối về sức khỏe, trầm cảm và chấn thương tâm lý. "Tôi không nghĩ họ sẽ sống đến 60 tuổi" - Okumu chia sẻ, và cuộc điều tra của ông về vấn đề này đã được công bố vào tháng 1/2025 trên trang web Enact của Interpol.

Phóng viên DW trò chuyện với 4 thanh niên ở Oyugis đã bán thận chỉ với 2.000 USD. Họ cho biết, sau ca phẫu thuật tại bệnh viện Mediheal ở Eldoret, họ được yêu cầu tìm thêm người hiến tạng mới để nhận hoa hồng 400 USD cho mỗi người.

Điều kiện thực hiện ghép tạng

"Hiện có một “vùng xám” về mặt pháp lý mà nhóm tội phạm này đang lợi dụng. Không có luật nào cấm bạn hiến thận của mình để lấy tiền, và bạn cũng không thể bị truy tố vì điều đó", Okumu trích dẫn thông tin nhận được của một đơn vị cảnh sát Kenya chuyên đấu tranh chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia. Theo luật pháp Kenya, việc hiến tạng được phép thực hiện chỉ giữa các thành viên trong gia đình hoặc vì lý do nhân đạo.

Trong cuộc trò chuyện với phóng viên DW, một cựu nhân viên của bệnh viện Mediheal, yêu cầu giấu tên, cho biết việc mua bán nội tạng để cấy ghép đã bắt đầu tại bệnh viện này từ nhiều năm trước. Ban đầu, những người nhận nội tạng đến từ Somalia, còn người hiến tạng từ Kenya. Tuy nhiên, từ năm 2022, những bệnh nhân cần nội tạng bắt đầu đến từ Israel, và từ năm 2024, họ đến từ Đức. Những người hiến tạng cho những bệnh nhân giàu có này chủ yếu đến từ các quốc gia như Azerbaijan, Kazakhstan hoặc Pakistan.

Theo lời cựu nhân viên bệnh viện Mediheal, những người hiến tạng được yêu cầu ký vào các văn bản xác nhận rằng họ là người thân của những người cần ghép tạng. Nhưng thực tế, những người này chưa bao giờ gặp nhau. Họ cũng phải đồng ý với việc cắt bỏ thận mà không được cảnh báo về các rủi ro tiềm ẩn đối với sức khỏe, thậm chí một số người hiến tạng còn chưa đủ tuổi trưởng thành. "Do rào cản ngôn ngữ, họ chỉ đơn giản là ký tên", cựu nhân viên Mediheal bổ sung.

Bệnh viện Mediheal.

Bệnh nhân Israel và Đức: nguồn lợi nhuận béo bở

Kể từ khi chuyển bệnh nhân Somalia sang bệnh nhân Israel và Đức, công việc kinh doanh của bệnh viện đã phát triển mạnh mẽ. Mỗi khách hàng trả tới 200.000 USD cho một quả thận - con số này được nhiều nguồn xác nhận.

Người đưa tin nói với DW rằng một tổ chức có tên là Med Lead chuyên tìm kiếm người hiến tạng và người cần tạng.

Thông tin bằng tiếng Đức trên trang web của cơ quan này khẳng định rằng việc cấy ghép thận sẽ được thực hiện trong vòng 30 ngày "theo luật về hiến tặng nội tạng" và rằng những người hiến tạng cam kết sẽ là "những người hiến tạng hoàn toàn tự nguyện". Trang Facebook của Med Lead đăng tải thông tin của khách hàng cảm ơn cơ quan này vì đã giúp đỡ ghép thận tại Eldoret, Kenya.

Video mới nhất kể về bà Sabine Fischer - Kugler, 57 tuổi, đến từ Gunzenhausen, Đức, người mắc bệnh thận suốt 40 năm. Sau khi quả thận đầu tiên mà bà được ghép không còn hoạt động, bà tuyệt vọng tìm kiếm một quả thận khác. Tuy nhiên, thời gian chờ đợi cho ca phẫu thuật này tại Đức có thể lên đến tám hoặc mười năm. Tại Đức, chỉ những người đã đồng ý hiến tạng khi còn sống mới được sử dụng để ghép, nên số lượng người hiến không đủ đáp ứng nhu cầu của hơn 10.000 bệnh nhân đang chờ đợi.

Bà Sabine Fischer-Kugler.

Tìm kiếm nội tạng ở nước ngoài

Bà Sabine Fischer - Kugler cho biết bà chỉ gặp thoáng qua người hiến tạng của mình - một chàng trai 24 tuổi đến từ Azerbaijan. Hợp đồng ghi rõ rằng anh ta sẽ không được trả bất kỳ khoản tiền nào, mặc dù Sabine Fischer - Kugler nói bà đã chuyển cho công ty Med Lead từ 100.000 đến 200.000 USD.

“Có thể tôi hơi ích kỷ, vì tôi cần quả thận đó, và quan trọng là hợp đồng trông có vẻ bình thường. Nhưng rõ ràng ca phẫu thuật này không trong sạch như bạn tưởng”, người phụ nữ Đức thừa nhận. Theo luật pháp Đức, việc trả tiền để ghép nội tạng là bất hợp pháp, những người vi phạm có thể bị phạt tù lên tới 5 năm.

Theo điều tra của các nhà báo, đứng sau Med Lead là công dân Israel Robert Shpolansky. Theo phán quyết của Tòa án sơ thẩm TelAviv năm 2016, ông này cùng với một người tên Boris Wolfman bị buộc tội tiến hành “rất nhiều ca ghép thận bất hợp pháp” tại SriLanka, Thổ Nhĩ Kỳ, Thái Lan và Philippines. Wolfman được cho là kẻ cầm đầu một băng nhóm tội phạm. Ông ta cũng bị cáo buộc đã tham gia vào các ca ghép nội tạng phi pháp ở những quốc gia khác.

Nói không nhưng vẫn phải trả tiền

Shpolansky phủ nhận mọi mối liên hệ với Wolfman. Trong một email gửi tới Der Spiegel, ZDF và DW, công ty Med Lead khẳng định rằng họ không liên quan gì đến việc tìm kiếm người hiến tạng, rằng tất cả những người hiến tạng đều hoàn toàn vì lý do nhân đạo, và từ khi thành lập đến nay, Med Lead luôn hoạt động minh bạch và tuân thủ luật pháp.

Một nhóm phóng viên điều tra đã bí mật đến khách sạn Eka ở Eldoret, chỉ cách bệnh viện Mediheal một cây số, để trò chuyện với các bệnh nhân nước ngoài đang chờ ghép tạng. Một số người trông rất yếu phải đi cùng với người thân. Một phụ nữ Nga đang chờ ca ghép thận cho chồng nhận xét: “Không ai hiến thận miễn phí cả”.

Một người đàn ông Israel 72 tuổi đang chạy thận tại bệnh viện Mediheal, thừa nhận: “Điều này có chút khả nghi. Bạn không phải trả tiền, nhưng rốt cuộc bạn vẫn trả”. Theo lời ông, với tuổi tác hiện tại, ông sẽ không có cơ hội nhận được thận ở quê nhà.

Tại Nairobi, bác sĩ Jonathan Wala - Chủ tịch Hiệp hội Phẫu thuật Thận Kenya - đã điều trị cho một số bệnh nhân sau ghép thận bị biến chứng hậu phẫu. Ông chia sẻ: “Chúng tôi đã ghi nhận các trường hợp bệnh nhân Israel trở về với chứng nhiễm trùng nặng, một số trường hợp thận gần như không hoạt động”. Các đồng nghiệp của ông đã lên tiếng cảnh báo và thông báo cho chính quyền Kenya về những ca ghép tạng phi đạo đức diễn ra tại bệnh viện Mediheal.

Thương vụ triệu đô dưới sự bảo kê của những người có thế lực?

Năm 2023, trong một cuộc kiểm tra tại bệnh viện Mediheal, Bộ Y tế Kenya phát hiện rằng người hiến và người nhận nội tạng thường không có quan hệ huyết thống. Trong một số trường hợp, việc ghép tạng được thực hiện cho những bệnh nhân có nguy cơ cao, chẳng hạn như người mắc ung thư hoặc người cao tuổi. Gần như tất cả các ca phẫu thuật đều được thanh toán bằng tiền mặt. Báo cáo của Bộ Y tế khuyến nghị rằng "những cáo buộc liên quan đến buôn bán nội tạng cần được các cơ quan chức năng điều tra". Tuy nhiên, bất chấp những phát hiện đáng báo động đó, báo cáo của Bộ Y tế không được công bố, và cũng không có biện pháp nào được đưa ra sau đó.

Một thám tử tư ở Eldoret theo dõi hoạt động buôn bán nội tạng phi pháp cho biết ít nhất còn hai bệnh viện nữa có dính líu đến đường dây này. Ông khẳng định rằng nếu điều tra những vụ việc này, tính mạng ông sẽ bị đe dọa: "Có những người rất có thế lực có thể đang nhúng tay vào chuyện này" - ông nói.

Nhà sáng lập và hiện là Chủ tịch Hội đồng quản trị của Tập đoàn bệnh viện Mediheal là Swarup Mishra - một người gốc Ấn Độ, đồng thời là cựu nghị sĩ của Kenya. Ông hiện là Viện trưởng Viện Vaccine quốc gia Kenya Bio Vax. Chức vụ này cho phép Mishra đại diện Kenya trong các cuộc đàm phán với Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và các quan chức chính phủ nước ngoài. Swarup Mishra đã từ chối mọi đề nghị phỏng vấn của các nhà báo Đức, và không trả lời bất kỳ câu hỏi nào họ gửi đến.

Trong khi đó, Amon Kipruto Meli và nhiều nạn nhân khác của những ca ghép nội tạng không thành công đang vật lộn để sống sót với chỉ một quả thận, sức khỏe suy yếu và mọi hy vọng đều tan vỡ. "Nếu có thể làm lại từ đầu, tôi sẽ không bao giờ đồng ý phẫu thuật cắt bỏ thận. Tôi căm ghét bản thân mình vì điều đó" - Meli cay đắng nói.

Kim Thanh Hằng

Nguồn ANTG : https://antg.cand.com.vn/ho-so-interpol/nan-buon-ban-noi-tang-trai-phep-o-kenya-i766997/