Qủan lý dự án, đặc biệt trong lĩnh vực xây dựng cơ bản và đầu tư công là những nhiệm vụ vốn trước đây chủ yếu do các cơ quan chuyên môn cấp huyện đảm nhận nhưng nay đã chuyển giao xuống cấp xã. Điều này mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra không ít khó khăn.
Trong bối cảnh các xã sau sáp nhập được phân cấp, phân quyền đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ quan trọng, việc nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ trong lĩnh vực này thực sự cần thiết để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.
Trên địa bàn xã Cốc San, hiện một số dự án được khởi công từ trước khi sắp xếp đơn vị hành chính đang do Ban Quản lý Dự án đầu tư xây dựng khu vực Lào Cai - Cốc San thực hiện.
Theo định hướng phát triển giai đoạn tới, xã sẽ triển khai nhiều dự án hạ tầng như: đường kết nối Cốc San - Quang Kim, đường trục xã Đồng Tuyển cũ, các dự án san tạo quỹ đất, đường kết nối đi các thôn...
Đây là khối lượng công việc rất lớn, nếu phân cấp cho xã quản lý dự án thì đòi hỏi phải có đội ngũ cán bộ chuyên trách. Tuy nhiên với mô hình tổ chức hiện nay thì chưa thể tổ chức ban quản lý dự án riêng.
Mặc dù là xã ven đô nhưng đội ngũ cán bộ chuyên môn lĩnh vực đầu tư, xây dựng cũng rất thiếu. Hơn nữa, việc tổ chức ban quản lý dự án cũng không phải là giải pháp tối ưu vì danh mục các dự án đầu tư, xây dựng trên địa bàn cấp xã không nhiều như cấp huyện trước đây, khó duy trì kinh phí cho bộ máy của ban này.
Ông Nguyễn Thái Học, Chủ tịch UBND xã Cốc San.
Tại xã Xuân Quang, Phòng Kinh tế xã vừa phối hợp với Ban Quản lý Dự án đầu tư xây dựng khu vực Bảo Thắng kiểm tra công tác nghiệm thu, chuyển bước thi công đối với các công trình chuyển tiếp từ giai đoạn trước. Đây cũng là một trong những nhiệm vụ chính của phòng khi thực hiện tổ chức vận hành theo mô hình chính quyền hai cấp.
Ông Nguyễn Quang Ngọc - Chủ tịch UBND xã Xuân Quang cho biết: Phòng Kinh tế hiện nay có nhiệm vụ quản lý kinh tế đô thị, hạ tầng, kiểm tra, nghiệm thu công trình xây dựng, vì vậy không thể thay mặt UBND xã làm quản lý dự án. Để đúng quy định, nếu sau này có dự án thì phải giao cho phòng chuyên môn khác làm đại diện chủ đầu tư nhưng như thế thì lại không có cán bộ chuyên môn.
Có thể thấy, việc phân cấp, phân quyền cho các xã sau sáp nhập nhất nhằm tăng cường tính tự chủ, tạo điều kiện để các địa phương quản lý hiệu quả hơn các dự án đầu tư tại chỗ. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều xã đang gặp phải những khó khăn phát sinh.
Trước hết, ở nhiều địa phương, đặc biệt là các xã vùng cao, biên giới, đội ngũ cán bộ có trình độ chuyên môn về tài chính, xây dựng, kỹ thuật công trình còn rất hạn chế. Sự thiếu hụt này khiến việc lập kế hoạch, tổ chức đấu thầu, giám sát và nghiệm thu các dự án gặp nhiều khó khăn, dẫn đến nguy cơ chậm tiến độ, không đảm bảo chất lượng công trình.
Cùng với đó, kinh nghiệm quản lý còn hạn chế. Các cán bộ xã, phường chưa quen với việc đảm nhận vai trò chủ đầu tư các dự án lớn. Đội ngũ cán bộ, công chức thiếu kiến thức về các quy định pháp luật liên quan đến đầu tư, xây dựng và tài chính, dẫn đến việc thực hiện không đúng quy trình hoặc vi phạm quy định.
Để thực hiện một dự án từ khi giao danh mục, nhiệm vụ báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư, chuẩn bị đầu tư, phê duyệt dự án, giải phóng mặt bằng, lựa chọn nhà thầu, thi công, nghiệm thu đến khi bàn giao đưa vào sử dụng qua gần 100 bước, với thời gian trung bình từ 5 - 6 tháng.
Trừ các xã ở khu vực trung tâm, với đội ngũ cán bộ ở hầu hết các xã hiện nay thì rất khó đảm nhiệm công tác quản lý dự án. Thực tế trước đây cũng từng có ý kiến tổ chức ban quản lý dự án cấp xã tuy nhiên để đảm bảo hoạt động thì cần tối thiểu 10 người, như vậy sẽ không đảm bảo yêu cầu tinh gọn bộ máy.
Theo lãnh đạo một số địa phương, để khắc phục những khó khăn trên, trước mắt thì giải pháp tối ưu nhất là thuê đơn vị đủ năng lực quản lý dự án. Về lâu dài, cùng với việc tổ chức lại ban quản lý dự án cấp huyện trước đây thì đào tạo, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ về quản lý dự án, đấu thầu, giám sát thi công, quản lý tài chính và pháp luật liên quan.
Tăng cường ứng dụng công nghệ số, kết nối giữa cấp xã và các cơ quan chuyên môn cấp tỉnh thông qua các nền tảng công nghệ để nhận được hỗ trợ kịp thời...
Việc phân cấp, phân quyền cho các xã sau sáp nhập trong quản lý dự án là bước tiến quan trọng để nâng cao hiệu quả quản lý địa phương. Tuy nhiên, để thực hiện tốt nhiệm vụ này, cần có sự đầu tư mạnh mẽ về con người, công nghệ và cơ chế, chính sách. Chỉ khi đội ngũ cán bộ được trang bị đầy đủ kiến thức, kỹ năng và các nguồn lực cần thiết, các xã mới có thể phát huy vai trò của mình.
Mạnh Dũng