Nắng như đổ lửa, coi chừng sốc nhiệt: Những điều cần nhớ để bảo vệ mạng sống

17 giờ trướcBài gốc

Bệnh viện Bạch Mai đã từng tiếp nhận nhiều ca sốc nhiệt nặng phải thở máy, lọc máu và hồi sức tích cực. Những ca này thường đến viện muộn hoặc đã được sơ cứu sai cách trước đó, làm chậm quá trình điều trị và khiến tiên lượng trở nên khó khăn hơn.

Hiểu đúng về say nóng – say nắng để tránh nguy hiểm

Bác sĩ nội trú, ThS. Nguyễn Minh Hiếu, Trung tâm Cấp cứu A9, cho biết: "Say nóng và say nắng là những tình trạng cơ thể bị rối loạn điều hòa thân nhiệt do tiếp xúc lâu với môi trường có nhiệt độ cao hoặc độ ẩm lớn, kể cả trong nhà hoặc ngoài trời. Những rối loạn này có thể xảy ra do cơ thể không thể thải nhiệt hiệu quả khi vận động mạnh, mặc đồ không thấm mồ hôi hoặc làm việc trong không gian kín, nóng và không có thông gió".

Say nóng thường xuất hiện khi cơ thể không kịp đào thải lượng nhiệt sinh ra trong quá trình vận động thể lực, đặc biệt trong môi trường độ ẩm cao, khí lưu kém và thiếu bù nước. Trong khi đó, say nắng xảy ra do ánh nắng mặt trời chiếu trực tiếp vào đầu, cổ và gáy, gây rối loạn trung tâm điều nhiệt trong não. Hiện tượng này thường xảy ra khi đi ngoài trời lúc giữa trưa mà không có biện pháp che chắn phù hợp.

Ban đầu, người bị say nóng, say nắng có thể chỉ cảm thấy mệt mỏi, khát nước, chóng mặt, tim đập nhanh hoặc chuột rút. Nhưng nếu không được xử lý sớm, các triệu chứng có thể trở nên nghiêm trọng hơn như đau đầu dữ dội, khó thở, buồn nôn, rối loạn vận động, co giật, thậm chí bất tỉnh, hôn mê, trụy tim mạch và tử vong.

Một điểm đáng lưu ý là say nắng có thể xảy ra nhanh hơn say nóng, bởi cơ thể chưa kịp điều chỉnh kịp thời trước khi trung tâm điều hòa thân nhiệt bị rối loạn do tác động trực tiếp của ánh nắng.

Các bác sĩ, điều dưỡng Trung tâm cấp cứu A9 theo dõi sức khỏe bệnh nhân.

Đối tượng dễ bị tổn thương trong thời tiết nắng nóng

Các đối tượng có nguy cơ cao bao gồm trẻ nhỏ, người cao tuổi và người có bệnh lý mạn tính. Ngoài ra, người làm việc ngoài trời như công nhân xây dựng, bộ đội, vận động viên hoặc những người lao động trong môi trường nóng bức, kín gió, phải vận động thể lực liên tục cũng rất dễ bị ảnh hưởng.

Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, việc nhận biết triệu chứng say nóng – say nắng gặp nhiều khó khăn do các em chưa biết nói. Biểu hiện sớm thường là sốt cao, mất nước, da nhăn nheo, khát bú, sau đó có thể là co giật, hôn mê. Trong khi đó, ở người lớn và trẻ lớn, các triệu chứng thường rõ ràng hơn với sốt cao trên 40 độ C, buồn nôn, chóng mặt, tim đập nhanh, thở dồn dập, da khô và có thể xuất hiện rối loạn ý thức, co giật.

Theo bác sĩ Hiếu, nếu một người đang ở trong môi trường nắng nóng mà đột ngột cảm thấy kiệt sức, khát dữ dội, buồn nôn, cần coi đó là dấu hiệu cảnh báo sớm của say nóng – say nắng và phải dừng ngay hoạt động, tìm nơi mát để nghỉ và bù nước. Đặc biệt, không chỉ nhiệt độ cao mới gây nguy hiểm; ngay cả trong môi trường có nhiệt độ khoảng 30 độ C nhưng độ ẩm cao, không thông thoáng, nếu vận động mạnh, cơ thể không kịp thải nhiệt vẫn có thể dẫn đến tình trạng sốc nhiệt.

Xử trí kịp thời – Cơ hội sống còn

Khi phát hiện người bị say nóng hoặc say nắng, việc đưa nạn nhân ra khỏi vùng nắng nóng càng sớm càng tốt là điều quan trọng hàng đầu. Nên đưa vào nơi thoáng gió hoặc có điều hòa, đồng thời cởi bỏ bớt quần áo để cơ thể dễ thải nhiệt. Có thể dùng khăn ẩm đắp vào các vị trí như cổ, nách, bẹn, những vùng tập trung nhiều mạch máu lớn và dùng quạt để tăng tốc độ làm mát.

Nếu người bệnh còn tỉnh táo, cần cho uống ngay nước oresol pha đúng tỷ lệ. Trường hợp không có oresol, có thể thay bằng nước mát, nước trắng hoặc nước hoa quả. Trong tình huống người bệnh bất tỉnh, cần đặt nằm nghiêng an toàn và nhanh chóng gọi cấp cứu.

Lưu ý, tuyệt đối không dùng thuốc hạ sốt trong tình huống này. Cũng không nên cho uống nước đá lạnh hoặc tự pha nước muối theo cảm tính, càng không nên dùng các loại nước thể thao không rõ thành phần. Việc chườm đá trực tiếp lên cơ thể cũng có thể khiến các mạch máu co lại, làm giảm khả năng thải nhiệt và gây nguy hiểm thêm cho người bệnh.

Phòng bệnh là biện pháp hiệu quả nhất

Trong những ngày nắng nóng đỉnh điểm, việc chủ động phòng ngừa có ý nghĩa quan trọng. Không nên làm việc hoặc vận động quá lâu trong môi trường nắng nóng, đặc biệt là vào khung giờ giữa trưa. Trước khi ra ngoài trời nắng, cần uống đủ nước và điện giải, tối thiểu 600 đến 800 ml trước khi vận động, và bổ sung 200 ml nước mỗi 20 phút, kể cả khi không cảm thấy khát.

Trang phục nên chọn loại rộng rãi, sáng màu, thấm hút mồ hôi tốt. Khi làm việc ngoài trời, cần đội mũ rộng vành, sử dụng kem chống nắng phù hợp để tránh bức xạ trực tiếp. Chế độ ăn trong mùa nắng nóng nên ưu tiên thực phẩm giàu carbon, đủ năng lượng để hỗ trợ điều hòa thân nhiệt. Hạn chế ăn nhiều protein vì loại chất này có thể sinh thêm nhiệt trong quá trình chuyển hóa. Đặc biệt, không nên uống rượu trong thời tiết nắng nóng vì rượu gây giãn mạch và làm tăng nguy cơ mất nước.

Đối với trẻ nhỏ, người cao tuổi và người có bệnh lý nền, việc bảo vệ còn cần cẩn trọng hơn. Cần đảm bảo môi trường sống đủ mát, tránh cho ra ngoài trời vào thời điểm nắng gắt. Nếu bắt buộc phải di chuyển, nên lựa chọn phương tiện che chắn tốt như ô tô và đảm bảo điều kiện nhiệt độ ổn định trong suốt quá trình.

Sự chủ động của mỗi người chính là “lá chắn sinh mạng” giữa mùa nắng nóng khắc nghiệt. Đừng chủ quan với những dấu hiệu tưởng như đơn giản của cơ thể. Việc chia sẻ kiến thức và hành động đúng cách không chỉ giúp bảo vệ bản thân mà còn là cách giữ an toàn cho cả cộng đồng.

Hà Minh

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/nang-nhu-do-lua-coi-chung-soc-nhiet-nhung-dieu-can-nho-de-bao-ve-mang-song-post1766589.tpo