Các lãnh đạo quân sự thừa nhận tốc độ phát triển hiện nay của NATO vẫn chưa đủ nhanh để tạo ra ưu thế vượt trội trước Nga và Trung Quốc – những đối thủ hàng đầu trong lĩnh vực này.
Xuồng mặt nước không người lái Magura V5 do Ukraine phát triển. (Nguồn: Getty Images)
Chuẩn Đô đốc Hà Lan Arjen Warnaar kiêm Tư lệnh Nhóm Hải quân thường trực 1 của NATO, cho rằng lợi thế công nghệ so với đối thủ "càng lớn càng tốt", nhưng rõ ràng tốc độ phát triển hiện nay chưa đáp ứng yêu cầu. Ông nhấn mạnh trong bối cảnh căng thẳng leo thang, cảm giác cấp bách là điều tất yếu.
Đầu tháng 9, NATO đã tổ chức một loạt cuộc tập trận quy mô lớn ngoài khơi Bồ Đào Nha để thử nghiệm và đánh giá khả năng tích hợp các công nghệ tiên tiến vào hoạt động thực tế. Hai sự kiện chính – REPMUS (Thử nghiệm và tạo mẫu robot với hệ thống không người lái trên biển) và Dynamic Messenger 2025 – được coi là bước đi quan trọng để liên minh kiểm chứng hiệu quả của các hệ thống UAV, robot và công nghệ mới nổi trong xung đột hiện đại.
Theo Warnaar, đổi mới trong quân sự luôn là một quá trình "mèo vờn chuột", khi bất kỳ công nghệ nào chứng minh được hiệu quả đều sẽ sớm bị đối phương tìm cách vô hiệu hóa. Do đó, việc liên tục phát triển theo mô hình "xoắn ốc" – cải tiến qua từng vòng, mỗi bước lại bổ sung khả năng mới để đối phó với phản ứng của đối phương, là yếu tố then chốt giúp NATO duy trì lợi thế.
Bài học rõ rệt nhất đến từ chiến trường Ukraine, nơi tiến bộ công nghệ được thể hiện qua từng trận đánh. Ukraine ban đầu phát triển UAV hải quân để tấn công tàu chiến Nga trên Biển Đen, Nga đáp trả bằng cách tăng cường máy bay tuần tra trên không, nhưng Kiev ngay sau đó nâng cấp UAV, trang bị tên lửa đất đối không và bắn hạ cả máy bay phản lực lẫn trực thăng Nga.
Theo ông Warnaar, tiến trình phát triển xoắn ốc này mang tính sống còn, quyết định sự khác biệt giữa thắng và bại. NATO không thể để mình rơi vào thế bị động tương tự, đó là lý do các cuộc tập trận như REPMUS và Dynamic Messenger trở nên đặc biệt quan trọng.
Các nội dung huấn luyện lần này bao trùm nhiều lĩnh vực then chốt của chiến sự hiện đại: bảo vệ cơ sở hạ tầng quan trọng dưới biển, tác chiến thủy lôi, tình báo – giám sát – trinh sát, chỉ huy và kiểm soát tích hợp, cũng như phòng thủ chống UAV cả trên không lẫn trên biển.
Hàng trăm hệ thống công nghệ mới đã được thử nghiệm, trong đó nổi bật là một loại UAV dưới nước có thể dò tìm và phá mìn hải quân, khảo sát đáy biển và trinh sát, cùng một loại robot gắn cảm biến sonar có khả năng phát hiện mối đe dọa và truyền dữ liệu về trung tâm chỉ huy trên bờ.
Dù thừa nhận NATO "rõ ràng chưa đủ nhanh" trong việc phát triển và triển khai các công nghệ mới, Warnaar vẫn cho rằng tốc độ đã được cải thiện và liên minh đang đi đúng hướng. Tuy nhiên, thời gian đang trôi qua và xung đột tại Ukraine liên tục chứng minh rằng đổi mới công nghệ có thể thay đổi cục diện nhanh chóng, đồng thời dự báo một tương lai chiến sự ngày càng dựa vào hệ thống tự động và vũ khí không người lái.
"Nga và Trung Quốc đều có tiềm lực công nghệ riêng, nhiệm vụ của chúng ta là phải đảm bảo NATO phát triển nhanh hơn họ", ông Warnaar cảnh báo.
Xuân Minh