Nếu không chọn người đứng đầu xứng tầm, dù có cơ chế tốt, đại học vùng vẫn vận hành rời rạc

3 giờ trướcBài gốc

Việc sắp xếp, tái cấu trúc các cơ sở giáo dục đại học không chỉ là sắp xếp cơ học các trường, mà còn là sắp xếp lại tổ chức, hoạt động, quản trị bên trong từng cơ sở. Sau 30 năm hình thành, mô hình đại học vùng cần được xem xét, hướng tới mục tiêu xây dựng các đại học vùng vững mạnh, trở thành đầu tàu phát triển kinh tế - xã hội vùng và đóng góp vào phát triển đất nước.

Trong bối cảnh ấy, công tác lựa chọn cán bộ, nhất là người đứng đầu, sẽ quyết định thành bại của đại học vùng sau tái cấu trúc. Chỉ những người có tầm nhìn và năng lực quản trị đổi mới mới đủ sức dẫn dắt chuyển đổi, khai mở sức mạnh nguồn lực, và hiện thực hóa mục tiêu tạo ra những đại học vùng thực sự vững mạnh.

Tái cấu trúc đại học vùng phải song hành thay đổi thể chế và công tác cán bộ

Chia sẻ với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Giáo sư, Tiến sĩ Đào Trọng Thi - nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên, Nhi đồng của Quốc hội (nay là Ủy ban Văn hóa và Xã hội), không thể xem đại học vùng như trường đại học thông thường.

Trước hết, cần làm rõ vị trí pháp lý, chức năng, nhiệm vụ của đại học vùng; đồng thời trao quyền tự chủ cao hơn để đại học vùng chủ động thực hiện các nhiệm vụ chiến lược.

Theo Giáo sư Đào Trọng Thi, qua 30 năm phát triển, các đại học vùng đã từng bước khẳng định vai trò, trở thành trung tâm đào tạo, nghiên cứu, chuyển giao công nghệ lớn; đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội địa phương và vùng. Các đại học vùng hiện đã phát triển đa lĩnh vực, đóng vai trò nòng cốt trong mạng lưới giáo dục đại học tại từng vùng, mở rộng cơ hội học tập chất lượng cho người dân, đào tạo nhân lực, phát triển khoa học công nghệ phục vụ phát triển địa phương.

Tuy vậy, Giáo sư Đào Trọng Thi cũng nhìn nhận, tiềm năng của đại học vùng hiện nay vẫn chưa được khai thác hết. Nhiều đại học vùng chưa được phân cấp và trao quyền tương xứng với nhiệm vụ được giao, dẫn đến lúng túng trong triển khai, thiếu sự chủ động trong các quyết sách chiến lược.

Vì vậy, theo Giáo sư Đào Trọng Thi, cần có cơ chế và chính sách đầu tư tương xứng để các đại học vùng thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ theo luật định; đồng thời đổi mới mô hình tổ chức để phát huy hiệu quả của các trường thành viên. Thầy Thi cho rằng cơ quan quản lý nhà nước cần ban hành các thể chế cụ thể hơn sau luật đối với đại học vùng, tránh để mô hình này phát triển tự phát, “mạnh ai nấy làm”.

Đặc biệt, theo Giáo sư Đào Trọng Thi, công tác lựa chọn cán bộ lãnh đạo đại học vùng phải được đặt ở mức yêu cầu cao hơn so với các trường thông thường. Người đứng đầu phải có tầm nhìn chiến lược, đủ uy tín học thuật, và bản lĩnh điều phối, dẫn dắt các trường thành viên cùng hướng vào một mục tiêu chung.

Giáo sư nhấn mạnh, nếu lựa chọn không đúng, thì ngay cả khi có cơ chế tốt, đại học vùng vẫn có thể vận hành rời rạc, manh mún, mỗi đơn vị một cách. Vì vậy, tái cấu trúc đại học vùng phải song hành thay đổi thể chế và công tác cán bộ, nếu muốn đạt hiệu quả thực chất.

Cần người dẫn dắt xứng tầm

Sinh viên Trường Đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông Việt - Hàn (Đại học Đà Nẵng). Ảnh: Đại học Đà Nẵng

Trong khi đó, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đỗ Văn Dũng - nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh, thẳng thắn nhìn nhận một số bất cập của mô hình đại học vùng hiện nay, nhất là trong bối cảnh tự chủ đại học.

Theo thầy Dũng, có tình trạng chồng chéo trong mở ngành giữa các trường thành viên, thậm chí nhận thức về sứ mạng và tầm nhìn chung của một số đại học vùng còn chưa thống nhất. Điều này dẫn đến sức mạnh tổng thể của đại học vùng chưa được cộng hưởng.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đỗ Văn Dũng nhìn nhận, việc tổ chức mô hình đại học vùng theo hướng đa ngành, đa lĩnh vực là xu thế đúng, phù hợp với vận động chung của giáo dục đại học thế giới, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường lao động hiện đại.

Tuy nhiên, để đại học vùng thực sự phát huy xứng tầm kỳ vọng, cần tái cấu trúc mạnh mẽ bên trong: nghiên cứu, cải tiến cơ cấu tổ chức; đổi mới hoạt động để phát huy vai trò từng trường đại học thành viên và tạo sức mạnh tổng thể như một khối liên kết hữu cơ.

Trong đó, Phó Giáo sư Đỗ Văn Dũng nhấn mạnh, để quá trình tái cấu trúc thành công, vai trò người đứng đầu là yếu tố quyết định. Đảng ủy, Ban giám đốc và đặc biệt là người đứng đầu đại học vùng phải có bản lĩnh, uy tín và tầm ảnh hưởng để dẫn dắt.

Nếu chỉ dừng ở mức đại diện, không đủ uy tín và bản lĩnh, thì các đơn vị vẫn sẽ phát triển theo cách riêng của mình, “mạnh ai nấy làm”, và mô hình đại học vùng sẽ lại quay về hình thức. Chính vì vậy, việc lựa chọn nhân sự vào vị trí này cần hết sức kỹ lưỡng.

Theo các chuyên gia, nếu tái cấu trúc được triển khai bài bản, với cơ chế phù hợp và đội ngũ lãnh đạo đủ sức dẫn dắt, mô hình đại học vùng sẽ không chỉ tạo ra những đại học mạnh, mà còn trở thành động lực phát triển vùng và đóng góp trực tiếp vào năng lực cạnh tranh quốc gia.

Theo Quyết định 452/QĐ-TTg ngày 27/2/2025, Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn 2050, xác định tập trung đầu tư nâng cấp, phát triển đại học quốc gia và đại học vùng đạt chất lượng, uy tín ngang tầm khu vực và thế giới; đủ năng lực thực hiện nhiệm vụ chiến lược quốc gia, nhiệm vụ phát triển vùng; giữ vai trò nòng cốt trong mạng lưới giáo dục đại học.

Bên cạnh 3 đại học vùng hiện có (Đại học Thái Nguyên, Đại học Đà Nẵng, Đại học Huế), quy hoạch định hướng phát triển thêm đại học vùng tại Bắc Trung Bộ, Nam Trung Bộ, Tây Nguyên, Đồng bằng sông Cửu Long với nòng cốt là Trường Đại học Vinh, Đại học Nha Trang, Đại học Tây Nguyên, Đại học Cần Thơ và một số trường tại mỗi vùng; chuẩn bị điều kiện phát triển Đại học Tây Bắc thành đại học vùng sau năm 2030. Các đại học vùng sẽ tập trung nâng cao chất lượng, chú trọng nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo, ưu tiên các lĩnh vực kỹ thuật, công nghệ, sư phạm và một số ngành theo yêu cầu từng vùng.

Doãn Nhàn

Nguồn Giáo Dục VN : https://giaoduc.net.vn/neu-khong-chon-nguoi-dung-dau-xung-tam-du-co-co-che-tot-dai-hoc-vung-van-van-hanh-roi-rac-post255766.gd