Militarnyi cho biết Nga đã chuyển hệ thống phóng loạt 300mm Sarma từ giai đoạn nguyên mẫu sang đặt hàng sản xuất. Cấu hình bệ 6 ống, hệ điều khiển số hóa và đạn dẫn đường giúp mở rộng tầm bắn khoảng 200 km (tùy loại đạn), đồng thời giảm khối lượng gần 10 tấn so với Tornado-S khoảng 33 tấn. Mục tiêu là duy trì hỏa lực tầm sâu, cơ động nhanh trong môi trường chiến trường bão hòa drone và radar phản kích.
Sarma, hệ thống phóng loạt 300mm là bệ phóng sáu ống gắn trên khung gầm KamAZ, bắn các quả rocket dẫn đường tầm khoảng 200km nhắm thực hiện các cuộc tấn công chính xác nhanh, cơ động - Ảnh: Russian TV
Tổng quan và tiến độ
Theo tài liệu do Militarnyi công bố, hợp đồng ban đầu của Sarma gồm hai sư đoàn với 12 bệ phóng và 12 xe cơ động TLV, lắp trên khung gầm KamAZ-63501 8x8. Quyết định đưa vào sản xuất phản ánh tham vọng trang bị pháo phản lực tầm xa, chính xác, nhưng nhẹ và linh hoạt hơn hệ Tornado-S, nhằm tăng khả năng bắn sâu liên tục.
Công nghệ và cấu hình bệ phóng
Sarma sử dụng bệ phóng sáu ống cỡ 300mm, tích hợp hệ thống điều khiển hỏa lực số hóa, dẫn đường tự động và khoang lái được gia cố bảo vệ. So với Tornado-S nặng khoảng 33 tấn, Sarma nhẹ hơn gần 10 tấn, rút ngắn thời gian triển khai, tăng khả năng cơ động sau khi khai hỏa và giảm diện tích bộc lộ trước radar đối phương. Về ý tưởng, đây là hướng hiện đại hóa của bệ phóng nhẹ 9A52-4 Kama từng xuất hiện năm 2009, nay được nâng cấp bảo vệ và số hóa chuỗi tác chiến để thao tác nhanh hơn, giảm rủi ro.
Đạn dược và chi phí
Hồ sơ mua sắm liên quan đến Sarma cho thấy ít nhất bốn họ đạn điều chỉnh cỡ 300mm: 9M543 (đầu nổ thường), 9M543L (đạn có dẫn đường), 9M549 (đạn chứa bom con) và hai loại mới 9M557, 9M558 (chưa công khai thông số). Giá công bố: 9M543 và 9M549 khoảng 20 triệu rúp (tương đương khoảng 220.000 USD/quả); 9M557 và 9M558 32 - 45 triệu rúp (khoảng 355.000 - 500.000 USD/quả). Mức giá cao của hai loại sau cho thấy khả năng trang bị dẫn đường/cảm biến tiên tiến hơn.
Tầm bắn Sarma có thể đạt khoảng 200 km, song phụ thuộc loại đạn, điều kiện phóng và nhiệm vụ. Điều này đặt trọng tâm hiệu quả tác chiến vào chất lượng kho đạn dẫn đường.
Độ chính xác và dẫn đường
Các nguồn mở cho thấy Nga chuyển từ đạn 9M55 chỉnh quỹ đạo thô sang đạn có điều khiển quán tính kết hợp dẫn đường vệ tinh. Một số phân tích kỹ thuật độc lập về họ đạn 9M54 (cùng “gia đình” với 9M544/9M549) ghi nhận CEP khoảng 7 - 15 m. Nếu các đầu đạn 9M543L/9M557/9M558 đạt mức tương tự, khoảng cách về độ chính xác với tên lửa phương Tây sẽ được thu hẹp.
Mở rộng tác chiến và đạn đặc biệt
Theo Militarnyi, Sarma có thể sử dụng đạn con tự dẫn chống tăng Motiv 3M, phù hợp mục tiêu cơ giới rải rác ở hậu phương. Nga cũng nghiên cứu rocket 300mm gắn đầu dò radar thụ động để đánh radar phòng không đang phát xạ. Song song, nhà sản xuất Splav được cho phát triển đạn 300mm có cánh lượn tương tự bom lượn, mở ra khả năng dùng Tornado-S và nền tảng tương tự làm bệ phóng cho nhiều kiểu đạn nổ.
Pháo phản lực đa nòng Tornado-S của quân đội Nga - Ảnh: Reuters
Chiến thuật triển khai
Giá trị chính của Sarma nằm ở tính cơ động và tốc độ tác chiến. Một phân đội gồm hai xe (bệ phóng và xe nạp) có thể khai hỏa nhanh, nạp đạn và rút lui với diện tích bộc lộ nhỏ hơn so với Tornado-S. Hệ thống điều khiển hỏa lực tự động rút ngắn chuỗi từ cảm biến tới xạ thủ, cho phép chế độ “giám sát im lặng” hoặc điều khiển từ xa. Chiến thuật được nêu là phân tán thành nhiều đơn vị nhỏ, nhận dữ liệu nhiệm vụ số hóa, bắn loạt ngắn rồi di chuyển ngay để tăng sống còn trước phản pháo, drone tấn công và radar đối phương.
Động cơ triển khai
Việc xuất hiện HIMARS cùng mạng trinh sát của Ukraine buộc Nga phải đẩy sâu hậu cần, chỉ huy và phòng không để tránh bị tập kích. Sarma nhằm tấn công mục tiêu hậu phương Ukraine mà không phụ thuộc quá nhiều vào không quân hay tên lửa hành trình đắt tiền; bệ phóng nhẹ, dễ sản xuất và chấp nhận tổn thất giúp duy trì áp lực hỏa lực sâu.
Hệ thống pháo phản lực cơ động cao M142 (HIMARS) do Mỹ phát triển - Ảnh: Reuters
So sánh kỹ thuật với HIMARS
HIMARS phóng rocket 227mm GMLRS với tầm cơ bản khoảng 70 - 84 km, bản ER khoảng 150 km, và có thể phóng ATACMS tới khoảng 300 km; tương lai chuyển sang PrSM. Điểm mạnh then chốt là dẫn đường vệ tinh đã trưởng thành và chuỗi mục tiêu số hóa đã được chứng minh hiệu quả. Sarma tìm cách thu hẹp khoảng cách bằng rocket 300mm với tham vọng tăng tầm và độ chính xác.
Điều kiện để đạt hiệu quả
Để đạt vị thế tương đương, Nga cần chứng minh ba yếu tố: hệ dẫn đường vận hành ổn định, năng lực sản xuất hàng loạt đủ lớn, và chuỗi cung ứng đạn dược - hậu cần đáng tin cậy. Thiếu một trong ba, Sarma khó cạnh tranh với hệ sinh thái tên lửa - mạng của Mỹ trên chiến trường.
Kết luận ngắn
Sarma thể hiện nỗ lực số hóa, thu nhỏ và nhân rộng hỏa lực tầm xa của Nga. Nếu các đạn dẫn mới hoạt động tin cậy và chính xác, hệ thống này có thể gây khó cho mạng phòng không và hậu cần Ukraine. Ngược lại, nếu dẫn đường chưa ổn định và sản xuất chậm, Sarma sẽ thiên về vai trò bệ phóng cơ động cho các loại đạn cũ hơn, có giá trị về số lượng và cơ động nhưng chưa tạo đột phá về độ chính xác.
CTVX