Nga hủy thỏa thuận quản lý và xử lý plutonium với Mỹ

11 giờ trướcBài gốc

Plutonium (ảnh minh họa). Ảnh: Russia Matters

Thỏa thuận mang tên Quản lý và xử lý plutonium (PMDA), được hai bên ký năm 2000 và phê chuẩn năm 2011, quy định mỗi bên phải xử lý 34 tấn plutonium còn lại sau khi cắt giảm kho vũ khí hạt nhân.

Theo nội dung luật vừa được Tổng thống Vladimir Putin ký, Nga chính thức chấm dứt mọi nghĩa vụ phát sinh từ PMDA cũng như các giao thức liên quan. Đây là bước đi tiếp theo sau khi Moscow từng tạm đình chỉ thực hiện thỏa thuận vào năm 2016. Khi đó, phía Nga cáo buộc Mỹ đã vi phạm tinh thần của PMDA bằng cách thay đổi phương thức xử lý plutonium: thay vì chuyển thành nhiên liệu hạt nhân hỗn hợp để sử dụng trong lò phản ứng như thỏa thuận, Washington lại áp dụng cách “pha loãng và chôn lấp” mà không có sự đồng ý của Nga.

Theo lập luận của Moscow, cách làm này khiến vật liệu plutonium vẫn có thể được tái chế thành vũ khí trong tương lai, làm suy yếu giá trị kiểm soát vũ khí của hiệp định. Bên cạnh đó có các lý do khác như: Mỹ áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Nga và thông qua đạo luật hỗ trợ Ukraine; Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) mở rộng về phía Đông; Mỹ tăng cường hiện diện quân sự tại các nước Đông Âu.

Moscow đã đưa ra các điều kiện để gia hạn thỏa thuận như cắt giảm cơ sở hạ tầng quân sự của Mỹ tại các nước NATO gia nhập liên minh sau ngày 1-9-2000, bãi bỏ đạo luật Magnitsky được thông qua năm 2012 và đạo luật hỗ trợ Ukraine năm 2014, dỡ bỏ các lệnh trừng phạt chống Nga và bồi thường thiệt hại do các biện pháp này gây ra.

Trước đó, hồi tháng 7, Chính phủ Nga đã đệ trình việc hủy bỏ thỏa thuận này lên Duma Quốc gia (Hạ viện) Nga để xem xét và đã được cả Hạ viện và Thượng viện thông qua.

Phần giải thích cho đạo luật này nhấn mạnh rằng không có điều kiện nào được nêu trong thỏa thuận được đáp ứng. Ngoài ra, Mỹ đã thực hiện một số bước đi mới chống Nga, làm thay đổi căn bản cán cân chiến lược vốn có vào thời điểm ký kết thỏa thuận và tạo ra thêm các mối đe dọa đối với sự ổn định chiến lược.

Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov khẳng định: “Mọi hiệp định kiểm soát vũ khí đều cần được đặt trong bối cảnh chính trị thực tế, không thể tách khỏi nguyên tắc bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau.”

Việc Tổng thống Vladimir Putin ký luật lần này, không chỉ nhằm hợp thức hóa quyết định đình chỉ trước đó, mà còn gửi tín hiệu rằng Nga sẵn sàng xem xét lại toàn bộ cơ chế kiểm soát hạt nhân song phương.

PMDA từng được xem là một trong những biểu tượng hiếm hoi của hợp tác hậu Chiến tranh Lạnh, khi hai cường quốc cam kết loại bỏ phần plutonium “thừa” – đủ để chế tạo hàng nghìn đầu đạn hạt nhân. Tuy nhiên, cả hai bên đều gặp khó khăn trong thực thi. Mỹ đã ngừng dự án nhà máy chuyển nhiên liệu hạt nhân hỗn hợp tại Savannah River Site vì chi phí vượt mức, còn Nga chuyển hướng sang sử dụng plutonium trong lò phản ứng nhanh BN-800. Sự khác biệt về công nghệ, tài chính và niềm tin khiến tiến trình bị đình trệ.

VIỆT LÊ

Nguồn SGGP : https://sggp.org.vn/nga-huy-thoa-thuan-quan-ly-va-xu-ly-plutonium-voi-my-post820285.html