Theo dữ liệu do Hiệp hội Xe chở khách Trung Quốc (CPCA) công bố, từ tháng 1 đến tháng 9 năm nay, Trung Quốc đã xuất khẩu 357.700 chiếc ôtô nguyên chiếc sang Nga, mức giảm 58% so với cùng kỳ năm ngoái. Sự sụt giảm mạnh này đồng nghĩa với việc Nga không còn là điểm đến xuất khẩu ôtô lớn nhất của Trung Quốc.
Mexico đã nổi lên là điểm đến xuất khẩu ôtô hàng đầu của Trung Quốc với 410.700 chiếc, tiếp theo là UAE với 367.800 chiếc. Nga, quốc gia từng là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Trung Quốc trong hai năm qua, hiện đã tụt xuống vị trí thứ ba.
Từng là "mái nhà thứ 2" của xe Trung Quốc
Trước sự kiện chính trị vào tháng 2/2022, các thương hiệu ôtô Trung Quốc có sự hiện diện và thị phần tương đối thấp tại Nga. Ví dụ, năm 2021, các thương hiệu Trung Quốc chỉ bán tổng cộng 115.700 chiếc tại Nga, chiếm khoảng 7% thị phần.
Tuy nhiên, sau đó các nhà sản xuất ôtô Châu Âu, Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc đã ngừng sản xuất và bán hàng tại Nga, nhiều hãng thậm chí thoái vốn tài sản địa phương với giá thấp. Điều này tạo ra một khoảng trống lớn trên thị trường ôtô Nga, được các nhà sản xuất ôtô Trung Quốc nhanh chóng lấp đầy.
Các hãng xe Trung Quốc từng chiếm thị phần lớn tại Nga trong giai đoạn 2022-2024. Ảnh: CarnewsChina.
Trong một thời gian ngắn, các thương hiệu ôtô Trung Quốc đã lan rộng khắp Nga, nhanh chóng giành lấy thị phần. Năm 2023, xuất khẩu ôtô của Trung Quốc sang Nga tăng vọt lên 950.000 chiếc, tăng gần gấp năm lần so với 163.000 chiếc vào năm 2022, đưa Nga trở thành thị trường xuất khẩu ôtô hàng đầu của Trung Quốc.
Doanh số của các thương hiệu Trung Quốc tại Nga cũng tăng đáng kể, vượt 500.000 chiếc vào năm 2023 và chiếm gần 50% thị phần. Năm 2024, Nga vẫn duy trì vị trí là thị trường xuất khẩu ôtô lớn nhất của Trung Quốc với 1,158 triệu chiếc.
Chính sách siết chặt, xe Trung gặp khó
Tuy nhiên, "huyền thoại tăng trưởng cao" của xe Trung Quốc tại thị trường Nga đã chấm dứt vào năm 2025. Một loạt các điều chỉnh chính sách do Nga ban hành đã giáng đòn quyết định vào lợi nhuận xuất khẩu.
Vào tháng 10/2024, Nga đã tăng mạnh phí tái chế đối với xe nhập khẩu lên 70% đến 85%. Ví dụ, phí tái chế đối với ôtô đã qua sử dụng có dung tích động cơ từ 2 đến 3 lít và trên 3 năm tuổi đã tăng vọt từ 1,3 triệu Ruble (khoảng 16.000 USD) lên 2,37 triệu Ruble (khoảng 29.300 USD), ngay lập tức làm giảm lợi nhuận của các công ty và đại lý ôtô nhập khẩu.
Thêm vào đó, vào tháng 1/2025, Nga tiếp tục tăng thuế nhập khẩu ôtô lên 20% đến 38%, dẫn đến chi phí thông quan tăng cao. Các khoản thuế kết hợp này tạo ra "gánh nặng thuế lớn" đối với ôtô nhập khẩu, làm xói mòn hoàn toàn lợi thế về giá của xe Trung Quốc.
Môi trường kinh tế nội địa Nga càng làm giảm nhu cầu. Để kiềm chế lạm phát cao, ngân hàng trung ương Nga đã duy trì lãi suất cơ bản ở mức cao 21% trong thời gian dài. Kết quả là, lãi suất vay mua ôtô tại địa phương đã tăng vọt lên khoảng 30% hàng năm. Cùng với việc áp thuế và phí, thống kê cho thấy giá bán trung bình của ôtô trên thị trường Nga đã tăng đáng kể lên 3,35 triệu Ruble (khoảng 41.400 USD), dẫn đến nhu cầu tiêu dùng giảm mạnh.
Chery đã bán dần kênh bán hàng tại Nga vào tháng 4 do lợi nhuận giảm. Ảnh: Chery.
Một báo cáo từ Bộ Công nghiệp và Thương mại Nga chỉ ra rằng doanh số ôtô mới tại Nga đã giảm 25% so với cùng kỳ năm ngoái, xuống còn 1,014 triệu chiếc từ tháng 1 đến tháng 9/2025. Trong cùng kỳ, dữ liệu của CPCA cho thấy doanh số của các thương hiệu độc lập Trung Quốc tại Nga là 576.000 chiếc, giảm gần một nửa so với cùng kỳ năm trước.
Đối mặt với những thay đổi thị trường quyết liệt, các nhà sản xuất ôtô đã bắt đầu chủ động phòng thủ. Thống kê cho thấy trong quý đầu năm 2025, 274 showroom ôtô đã đóng cửa ở Nga, với 213 showroom là của các thương hiệu ôtô Trung Quốc, chiếm gần 80%. Các nhà sản xuất ôtô hàng đầu cũng đang thu hẹp quy mô hoạt động.
Ví dụ, trong bản cáo bạch IPO tại Hồng Kông năm 2025, Chery đã tuyên bố rõ ràng rằng do các yếu tố như giảm biên lợi nhuận gộp do tăng phí tái chế đối với ôtô nhập khẩu ở Nga, Chery có kế hoạch giảm quy mô hoạt động tại Nga trong năm 2025 và đã hoàn tất việc bán một số tài sản và kênh bán hàng tại Nga vào tháng 4/2025. Bản cáo bạch cũng đề cập rằng Chery sẽ dần dần giảm bớt các thương hiệu và kênh phân phối hiện có tại Nga cho đến năm 2027.
Đan Thanh